Ο αντικομμουνισμός εκδηλώθηκε από την πρώτη στιγμή που άρχισε η διαδικασία η εργατική τάξη να διαχωρίζεται ιδεολογικά και πολιτικά από την αστική τάξη, δηλαδή από τότε που η πάλη της πήρε χαρακτήρα πάλης για την εξουσία, από την εποχή που συνδέθηκε η επαναστατική θεωρία, ο μαρξισμός, με το εργατικό κίνημα.

Ηδη στο Μανιφέστο του Κομμουνιστικού Κόμματος, που συντάχθηκε από τους Μαρξ και Ενγκελς το 1848¹ αναφέρεται ότι όλες οι αντιδραστικές δυνάμεις της γηραιάς Ευρώπης ενώθηκαν σε έναν ιερό πόλεμο ενάντια στον κομμουνισμό. Γίνεται μάλιστα συγκεκριμένη αναφορά σε συκοφαντίες που διέδιδαν από τότε για τους κομμουνιστές, όπως, π.χ., ότι πρόκειται για ανθρώπους χαλαρών ηθών, αφού δήθεν επιδιώκουν την «κοινοκτημοσύνη» των γυναικών.

Η ήττα της Παρισινής Κομμούνας το 1871² συνοδεύτηκε από μια εκτεταμένη επίθεση ενάντια στη «Διεθνή Ενωση Εργατών» (Α' Διεθνής)³.

Στην εποχή μας, στο ιμπεριαλιστικό στάδιο του καπιταλισμού, εποχή που είναι ώριμο ως ανάγκη το πέρασμα από τον καπιταλισμό στο σοσιαλισμό, ο αντικομμουνισμός διαπερνά όλες τις πτυχές του εποικοδομήματος, διαποτίζει όλο το εκπαιδευτικό σύστημα, τα μέσα μαζικής πληροφόρησης, αναπαράγεται μέσα από τους αστικούς θεσμούς. Ο γενικευμένος εμφανής ή συγκαλυμμένος αντικομμουνισμός είναι εκδήλωση της αντιδραστικότητας της αστικής τάξης ως αποτέλεσμα του ξεπερασμένου ιστορικά ρόλου της που έχει φέρει η ίδια η ανάπτυξη του καπιταλισμού. Σε αυτές τις συνθήκες το χτύπημα του επαναστατικού εργατικού κινήματος γίνεται βασική προϋπόθεση για τη διαιώνιση του συστήματος και έτσι λοιπόν ο αντικομμουνισμός σε όλες του της εκφράσεις γίνεται κυρίαρχος.

Στη βάση του αντικομμουνισμού βρίσκονται οι συκοφαντικοί ισχυρισμοί για την ουτοπία της κομμουνιστικής ιδεολογίας, τον «απάνθρωπο» και «ολοκληρωτικό» χαρακτήρα του σοσιαλισμού που οικοδομήθηκε στην ΕΣΣΔ και σε άλλες χώρες της Ευρώπης, της Ασίας, της Αμερικής, οι ισχυρισμοί για την ιστορική υπεροχή και αντοχή του καπιταλισμού έναντι του σοσιαλισμού-κομμουνισμού.

Ο αντικομμουνισμός ήταν πάντα σημαία κάθε αντεπαναστατικής δραστηριότητας στον 20ό αιώνα: Η ιμπεριαλιστική επέμβαση της «Αντάντ»⁴ στην επαναστατημένη Ρωσία για το πνίξιμο της σοσιαλιστικής επανάστασης, το «Αντικομιντέρν» σύμφωνο⁵ ανάμεσα στα φασιστικά κράτη τη δεκαετία του 1930, η περίοδος του λεγόμενου ψυχρού πολέμου⁶, η ανοιχτή δίωξη κομμουνιστικών κομμάτων στα καπιταλιστικά κράτη, οι κάθε είδους επεμβάσεις (πολεμικές, ιδεολογικές, δολιοφθοράς, οικονομικού αποκλεισμού) με στόχο την αποσταθεροποίηση του σοσιαλισμού, κ.ά.

Σημαντικό ρόλο στην αντικομμουνιστική εκστρατεία έπαιξε η Εκκλησία, τόσο η Καθολική όσο και η Ορθόδοξη. Οι επίσημοι εκπρόσωποι των Εκκλησιών στήριξαν ανοιχτά τα φασιστικά καθεστώτα, διέδιδαν - ιδιαίτερα σε πολιτικά καθυστερημένες αγροτικές μάζες - απίστευτες συκοφαντίες ενάντια στους κομμουνιστές.

Συχνά ταυτίζεται ο αντικομμουνισμός με την ανοιχτά δικτατορική μορφή άσκησης εξουσίας από την αστική τάξη, την αναστολή της αστικής κοινοβουλευτικής διακυβέρνησης. Αυτό δεν είναι ακριβές. Πρόκειται για διαφορετικές μορφές άσκησης της δικτατορίας της αστικής τάξης απέναντι στην εργατική τάξη και τα άλλα καταπιεζόμενα λαϊκά στρώματα. Η δίωξη της νόμιμης πολιτικής δράσης των ΚΚ δεν είναι αποκλειστικότητα της ανοιχτής αναστολής της αστικής δημοκρατίας με την κατάργηση του κοινοβουλίου (π.χ. δεκαετία του 1950 στις ΗΠΑ και την Ελλάδα). Το ίδιο και ο ακραίος αντικομμουνισμός σε ιδεολογικό επίπεδο δεν είναι αποκλειστικότητα του φασιστικού αστικού ιδεολογικού ρεύματος. Βέβαια, οι συνέπειες της μεγάλης οικονομικής κρίσης του 1929-1932 σε κοινωνικό και πολιτικό επίπεδο απαιτούσαν από την αστική τάξη αφ' ενός πιο ανοιχτές μορφές βίας, καταστολής στη διαχείριση της αστικής εξουσίας, αφ' ετέρου αντιδραστικές μορφές οργάνωσης, αποπροσανατολισμού και ενσωμάτωσης της νεολαίας και τμημάτων της εργατικής τάξης (φασιστικό κίνημα). Φασιστικά κόμματα έγιναν εξουσία μέσω κοινοβουλευτικών διαδικασιών. Το πρώτο τους και κύριο καθήκον υπήρξε το ανοιχτό χτύπημα του κομμουνιστικού και εργατικού κινήματος. Το ίδιο αφορά και τα επόμενα χρόνια τις στρατιωτικές δικτατορίες που εγκαθιδρύθηκαν σε διάφορες γωνιές του πλανήτη⁷.

ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ

(το άρθρο βασίζεται σε κείμενο της Ιδεολογικής Επιτροπής της ΚΕ του ΚΚΕ, που εκδόθηκε σε μπροσούρα από τη «Σύγχρονη Εποχή»)

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:

1. Κ. Μαρξ - Φρ. Ενγκελς «Το Μανιφέστο του Κομμουνιστικού Κόμματος», εκδόσεις «Σύγχρονη Εποχή», σελ. 47. Γενικότερα στο κεφάλαιο ΙΙ προλετάριοι και κομμουνιστές, αναφέρονται αρκετά παραδείγματα συκοφαντικής προπαγάνδας ενάντια στους κομμουνιστές.

2. Παρισινή Κομμούνα του 1871: Πρόκειται για την πρώτη προλεταριακή επανάσταση και την πρώτη κατάληψη της εξουσίας από την εργατική τάξη που κράτησε στο Παρίσι 72 μέρες. Παρά τη δραματική της ήττα - αποτέλεσμα τραγικών στρατηγικών λαθών βεβαίως σε συνθήκες ακόμη πρώιμες και από την άποψη των υλικών προϋποθέσεων για το σοσιαλισμό - ο ηρωισμός των κομμουνάρων του Παρισιού πέρασε στην ιστορία σαν μια από τις πιο ένδοξες στιγμές της πάλης της εργατικής τάξης. Η πείρα και τα ιστορικά της διδάγματα αποτέλεσαν πολύτιμο υλικό για τη διαμόρφωση του επιστημονικού κομμουνισμού της μαρξιστικής - λενινιστικής στρατηγικής για την πολιτική πάλη του προλεταριάτου, για το ζήτημα της εξουσίας του, κλπ.

3. Διεθνής Ενωση των Εργατών ή Α' Διεθνής (1864-1876): Η πρώτη μαζική διεθνής οργάνωση του προλεταριάτου που ιδρυτές της ήταν οι θεμελιωτές του επιστημονικού κομμουνισμού Κ. Μαρξ και Φρ. Ενγκελς. Αποτέλεσε συνέχεια του έργου που ξεκίνησαν με την Ενωση Κομμουνιστών. Η Διεθνής ιδρύθηκε στο Λονδίνο. Η Α΄ Διεθνής διαλύθηκε επίσημα με την απόφαση της Συνδιάσκεψης της Φιλαδέλφειας το 1876. Υπήρξε ο πρόδρομος των κομμουνιστικών κομμάτων που ιδρύθηκαν τον 20ό αιώνα κάτω από τη σημαία του μαρξισμού - λενινισμού. Η σημασία της ήταν τεράστια στη διαμόρφωση της ιδεολογικής και πολιτικής πρωτοπορίας του εργατικού κινήματος.

4. Αντάντ: Εγκάρδια Συνεννόηση. Ιμπεριαλιστικός συνασπισμός των Αγγλίας, Γαλλίας, τσαρικής Ρωσίας που διαμορφώθηκε την περίοδο 1904-1907. Στη διάρκεια του Α΄ Παγκόσμιου Πολέμου ένωσε περισσότερα από 20 κράτη (ανάμεσά τους οι ΗΠΑ, η Ιταλία και η Ελλάδα) ενάντια στο συνασπισμό των Κεντρικών Δυνάμεων Γερμανίας και Αυστροουγγαρίας. Οι δυνάμεις της Αντάντ οργάνωσαν ένοπλη επέμβαση ενάντια στο σοβιετικό κράτος το Μάρτη του 1918. Ηττήθηκαν από την οργανωμένη αντίσταση του λαού και του Κόκκινου Στρατού. Μετά το τέλος της επέμβασης στη σοβιετική Ρωσία το 1920 η Αντάντ διαλύθηκε.

5. Αντικομιντέρν Σύμφωνο: Συνθήκη που υπογράφτηκε στις 25 Νοέμβρη του 1936 ανάμεσα στη Γερμανία και την Ιαπωνία στα πλαίσια του αγώνα τους ενάντια στην Κομμουνιστική Διεθνή (ΚΟΜΙΝΤΕΡΝ). Με το σύμφωνο συγκροτήθηκε ιμπεριαλιστικός συνασπισμός των δύο δυνάμεων, στον οποίο στη συνέχεια προσχώρησαν η Ιταλία, η Ουγγαρία, η Ισπανία, η Φινλανδία, η Ρουμανία, η Κροατία, η Δανία, η Σλοβακία, η Βουλγαρία, κ.ά. Το 1939-1940 το σύμφωνο μετατράπηκε σε στρατιωτική συμμαχία των Γερμανίας - Ιταλίας - Ιαπωνίας και των συμμάχων τους.

6. Ψυχρός πόλεμος: Ορος που χρησιμοποιήθηκε για να περιγράψει την επιθετική πολιτική των ισχυρών δυνάμεων του διεθνούς ιμπεριαλισμού ενάντια στην ΕΣΣΔ και τις σοσιαλιστικές χώρες σε Ευρώπη, Ασία, Αμερική μετά το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και μέχρι τις αντεπαναστατικές εξελίξεις του 1989-1991. Η πολιτική του ψυχρού πολέμου διακηρύχθηκε ανοιχτά με το λόγο του Ουίνστον Τσόρτσιλ (5 Μάρτη 1946) στο Φούλτον των ΗΠΑ, όπου κάλεσε σε ίδρυση αγγλοαμερικανικής συμμαχίας με σκοπό τον αγώνα ενάντια στον παγκόσμιο κομμουνισμό.

7. Η επιλογή της αστικής τάξης για πέρασμα στην ανοιχτή δικτατορία συνήθως προκύπτει σαν αποτέλεσμα μιας σειράς παραγόντων, όπως η αντιμετώπιση πολιτικής κρίσης σε συνθήκες ανόδου του εργατικού κινήματος, ανάγκες ανασυγκρότησης του κρατικού μηχανισμού, ιδιαίτερα των μηχανισμών καταστολής, συσχετισμός καπιταλιστικών κρατών και μεταξύ τους αντιθέσεις στη διεκδίκηση εδαφών, κι άλλοι. Σε κάθε περίπτωση η δικτατορική μορφή της έτσι κι αλλιώς δικτατορίας του κεφαλαίου απέναντι στην εργατική τάξη, στα λαϊκά στρώματα καλύτερα εξυπηρετεί στη δοσμένη χρονική περίοδο τις στρατηγικές επιδιώξεις του καπιταλισμού, όπως η επιτάχυνση της καπιταλιστικής ανάπτυξης, η συμμετοχή στον ιμπεριαλιστικό πόλεμο, κλπ. Η ύπαρξη του κοινοβουλευτισμού, η σχετικά νόμιμη ύπαρξη και δράση των κομμουνιστικών κομμάτων δεν πρέπει να δημιουργεί συγχύσεις σε σχέση με τον ουσιαστικά δικτατορικό χαρακτήρα της αστικής δημοκρατίας.