ΦΡΑΓΚΦΟΥΡΤΗ-ΜΑΝΙΛΑ.-

Η ταμπέλα γράφει «Ιδιωτικός χώρος - μείνετε έξω!» στη φυτεία καρύδας στο νησί Μποντόκ των Φιλιππίνων. Η μεταφορά - κάποιων - τμημάτων της φυτείας σε μικροκαλλιεργητές γίνεται υπό την επίβλεψη του στρατού. Τηλεοπτικά ρεπορτάζ δείχνουν τους αγρότες να φυτεύουν για πρώτη φορά στη γη που τους δόθηκε, με τους στρατιώτες γύρω τους με το δάχτυλο στη σκανδάλη. Ο πρώην τσιφλικάς της περιοχής εμφανίζεται επίσης στο ρεπορτάζ, με ύφος απειλητικό, εντύπωση που ενισχύουν οι δεκάδες σωματοφύλακες γύρω του. Και επιβεβαιώνει το πτώμα ενός εκπροσώπου των αγροτών που δολοφόνησε ένας από τους μπράβους του, δέκα μέτρα μακρύτερα.

Οι εικόνες αυτές, γράφει η Σαρλότ Σμιτς στην εφημερίδα «Frankfurter Rundsau», υπενθυμίζουν με τρόπο που δε χωράει αμφισβήτηση ότι το πανάρχαιο θέμα της αγροτικής μεταρρύθμισης αντιμετωπίζεται με τρόπο βίαιο. Τα φονικά που αρχίζουν οι τσιφλικάδες είναι ένα από τα εμπόδια που τίθενται, λέει στη Σμιτς ο καθηγητής Μίκαελ Κιρκ του Πανεπιστημίου του Μάρμπουργκ.

Ενα ταμείο που δημιουργήθηκε για την αγροτική μεταρρύθμιση στις Φιλιππίνες, όπου ο Φερντινάντ Μάρκος είχε θησαυρίσει καταληστεύοντας πόρους, πλησιάζει στην εξόντωσή του και μοιάζει αναποτελεσματικό. Οι χωρικοί που δικαιούνται τη γη κατά πλειοψηφία δεν ξέρουν τα δικαιώματά τους ή δεν έχουν τα χρήματα να προσλάβουν δικηγόρο ώστε να διεκδικήσουν ιδιοκτησιακά δικαιώματα. Οι πληρωμές των αποζημιώσεων και η αυξανόμενη ζήτηση για γη έχουν στο μεταξύ καταστήσει τις τιμές απλησίαστες, τάση που από μόνη της πετάει την αγροτική μεταρρύθμιση στα σκουπίδια. Και αδικεί αυτούς που υποτίθεται ότι θα βοηθούσε: τους ακτήμονες και τους φτωχούς αγρότες.

Ο Κιρκ προτείνει να τεθεί στην κυβέρνηση των Φιλιππίνων το ζήτημα σύνδεσης των φόρων ιδιοκτησίας με τη μεταρρύθμιση - για την ακρίβεια, τη χρηματοδότηση της δεύτερης από τα φορολογικά έσοδά της. Πράγμα όμως που μοιάζει αμφίβολο, αφού η φιλιππινέζικη κυβέρνηση υπό τον Πρόεδρο Τζόζεφ Εστράντα μπορεί να μιλάει υπέρ των φτωχών, αλλά διάκειται υπέρ των τσιφλικάδων και δεν έχει καμία διάθεση να βάλει το στρατό να πολεμήσει τους μπράβους τους...

Αν στις Φιλιππίνες το πρόβλημα είναι η βία των τσιφλικάδων, στη Γουατεμάλα είναι το νομικό ναρκοπέδιο που περικλείει το ζήτημα της αγροτικής μεταρρύθμισης. Και τα διφορούμενα των αρμόδιων υπηρεσιών: αν κανείς πιστέψει όσα λένε, τότε η γη που αναδιανέμεται είναι... περισσότερη από την έκταση της χώρας στο χάρτη. Η ίδια ιδιοκτησία αποδίδεται σε δύο και τρεις ιδιοκτήτες ταυτόχρονα.

Η αναδιανομή της γης ήταν βασικό ζήτημα της εκεχειρίας που τερμάτισε τον 30ετή εμφύλιο πόλεμο το 1996. Στη Γουατεμάλα το 65% της γης ανήκει σε μόλις 2,5% του πληθυσμού και αυτό τα λέει όλα...

Ο Τόμας Μιετμπάουερ, που κάνει το διδακτορικό του στο Πανεπιστήμιο του Κίελου, πρότεινε μια λύση στο πρόβλημα της Γουατεμάλας: να μειωθεί το κόστος της διεκδίκησης. Στη λατινοαμερικάνικη χώρα το κόστος φθάνει το 25% της αξίας της γης - σε χώρες όπως η Γερμανία είναι κάπου 3%. Το θέμα είναι, λέει, να επιταχυνθεί η διαδικασία.

Η συζήτηση των Γερμανών ειδικών για την αγροτική μεταρρύθμιση θυμίζει το πανάρχαιο αξίωμα: η αγροτική μεταρρύθμιση συνδέεται άρρηκτα με την εσωτερική ειρήνη μιας χώρας. Και απηχεί τα κατάλοιπα της αποικιοκρατίας, που εξακολουθούν να πληγώνουν, όσο κι αν σε συνθήκες «νέας τάξης» τα μέσα της εκμετάλλευσης αλλάζουν...