Το τελευταίο διάστημα βρίσκονται στο στόχαστρο των καταναλωτών οι «τρελές» αγελάδες, τα «ορμονούχα» γουρούνια, τα «διοξινούχα» κοτόπουλα, τα «κυανιούχα» ψάρια και Κύριος οίδε τι άλλο. Επίσης δεν πρέπει να μας διαφεύγει η κατάσταση με τα δηλητηριασμένα λαχανικά και φρούτα, αποτέλεσμα της ανεξέλεγκτης χρήσης λιπασμάτων και φυτοφαρμάκων, που ουσιαστικά έχει επιβληθεί από τις πολυεθνικές φαρμάκων στους αγρότες. Κι ας μην ξεχνάμε τον εφιάλτη των γενετικά τροποποιημένων οργανισμών, τον οποίο θα αντιμετωπίσουμε με ακόμα μεγαλύτερη πίεση στο άμεσο μέλλον.

Μπροστά στο ζοφερό αυτό σκηνικό, το θέμα των βιολογικών προϊόντων επανέρχεται όλο και συχνότερα στη συζήτηση. Είναι λύση; Μπορεί να δώσει άμεση απάντηση στο διατροφικό πρόβλημα; Τι μπορεί να γίνει; Είναι αποδεδειγμένο ότι δεν μπορεί να υπάρξει άμεσα - σε παγκόσμιο επίπεδο - μια στροφή στις βιοκαλλιέργειες χωρίς τριγμούς. Υπάρχουν μελέτες που εκτιμούν ότι σε μια τέτοια περίπτωση το διατροφικόέλλειμμα θα φτάσει το 40%-60%. Χωρίς να σταθούμε στην ακρίβεια της εκτίμησης αυτής. είναι βέβαιο ότι οι όποιες αλλαγές χρειάζονται μελέτη, σοβαρό προγραμματισμό και κυρίως βάθος χρόνου. Ομως αυτά περνούν μέσα από τις Συμπληγάδες των πολυεθνικών τροφίμων, κάνοντας την κατάσταση ακόμα δυσκολότερη, μια και αυτές έχουν στον έλεγχό τους τη διακίνηση και εμπορία των προϊόντων, την πανεπιστημιακή έρευνα και ισχυρές διασυνδέσεις με το χρηματοπιστωτικό σύστημα. Παρ' όλα αυτά τα βιολογικάπροϊόντα αργά, αλλά σταθερά βρίσκουν τρόπους διείσδυσης εξαιτίας της μεγάλης ζήτησης από ενημερωμένους καταναλωτές. Σε πολλές περιπτώσεις η παραγωγή τέτοιων προϊόντων φτάνει το 5%-8% της παραγωγής σε χώρες της Ευρώπης. Ομως καλά νέα έρχονται κι από πιο μακριά.

Με τη δραματική αλλαγή στη Σοβιετική Ενωση και τις σοσιαλιστικές χώρες της Ευρώπης, σε συνδυασμό με το εμπάργκο που έχουν επιβάλει οι ΗΠΑ στην Κούβα, ήταν φανερό ότι δεν μπορούσε να στηρίζεται η αγροτική οικονομία της χώρας στη μονοκαλλιέργεια του ζαχαροκάλαμου για την παραγωγή ζάχαρης και δυο - τριών αγροτικών προϊόντων ακόμα. Να σημειώσουμε ότι το 1990 πάνω από το 50% των τροφίμων ήταν εισαγόμενα, όπως και μεγάλο μέρος ποσοτήτων από τα φυτοφάρμακα, τα λιπάσματα και τα ζιζανιοκτόνα. Η κυβέρνηση της Κούβας αποφάσισε να απαντήσει άμεσα με τις λεγόμενες αστικές καλλιέργειες, στο πλαίσιο της τόνωσης του Εθνικού Προγράμματος Διατροφής, που στόχευε στην αξιοποίηση εγκαταλειμμένων γεωργικών εκτάσεων κυρίως γύρω από την Αβάνα. Το πρόγραμμα ήθελε τη μετατροπή των εκτάσεων αυτών σε κήπους με καλλιέργειες. Ετσι οι καλλιέργειες πλέον ήταν αποκλειστικό «προνόμιο» της υπαίθρου, αλλά και των αστικών περιοχών. Με τον τρόπο αυτό μειώθηκαν αυτόματα τα κόστη μεταφοράς και ψύξης. Ενα φιλόδοξο πρόγραμμα που η επιτυχία του ήταν έξω από κάθε πρόβλεψη. Το 1998 υπήρχαν 8.000 αστικέςκαλλιέργειες και κοινοτικοίκήποι, που απασχολούσαν 30.000 Κουβανούς! Το μοντέλο της Αβάνας επεκτείνεται με την ίδια επιτυχία σε ολόκληρη τη χώρα, επιτυγχάνοντας ρυθμούς αύξησης της αγροτικής παραγωγής σε ποσοστά της τάξης του 250-350% το χρόνο.

Οι κήποι που εντάσσονται στο πρόγραμμα για την κάλυψη των διατροφικών αναγκών της χώρας βρίσκονται ήδη και σε σχολεία και χώρους δουλιάς. Πάνω από 370 τέτοιοι κήποι υπάρχουν σήμερα και η παραγωγή τους καταλήγει στην κουζίνα του φορέα που τα καλλιεργεί, ενώ η υπόλοιπη παραγωγή διοχετεύεται με χαμηλές τιμές στους εργαζόμενους. Στην Αβάνα υπάρχουν 451 κήποι σε κοντέινερς, όπου η κοπριά αποτελεί μεγάλο ποσοστό του χώματος κι όπου καλλιεργούνται λαχανικά, χορταρικά και μπαχαρικά, τα οποία πουλιούνται απ' ευθείας στους κατοίκους. Οι υπόλοιπες καλλιέργειες πραγματοποιούνται σε κήπους εντατικής καλλιέργειας, όμως με οργανικά υλικά. Δεν υπάρχουν καθόλου ζιζάνια (σ.σ. ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα της συμβατικής γεωργίας) εξαιτίας της μεγάλης βιοποικιλότητας των κήπων. Οι πληθυσμοί των ζιζανίων δεν εξαφανίστηκαν τελείως, αλλά είναι υπό έλεγχο και μάλιστα χωρίς τη χρήση ζιζανιοκτόνων. Ομως τα φιλόδοξα σχέδια των Κουβανών δε σταμάτησαν εκεί. Ετσι σειρά παίρνουν τα θεραπευτικά φυτά, το μέλι, τα αυγά και τα κουνέλια. Πολλά νοικοκυριά έχουν εξασφαλίσει τη βασική τους διατροφή σε φασόλια, ρύζι και βολβούς και παράλληλα εκτρέφουν μικρά ζώα.

Το 1997 η παραγωγή ρυζιού σε μικρής κλίμακας καλλιέργειες είχε φτάσει τους 127.000 τόνους, που μεταφράζεται με το 65% της εθνικής παραγωγής της χώρας. Δυο χρόνια μετά, το 46% των φρέσκων λαχανικών, το 38% των μη κιτρωδών φρούτων, το 13% των ριζών, βολβών και μπανανών και το 65% των αυγών προέρχονταν από τις καλλιέργειες αυτές. Ετσι ενώ η βιολογική γεωργία ξεκίνησε κάτω από συνθήκες που είχαν να κάνουν ουσιαστικά με την εξασφάλιση της ανεξαρτησίας της χώρας, σήμερα παρατηρούμε ότι μπορεί να αποτελέσει ένα εναλλακτικό μοντέλο αγροτικής παραγωγής και μάλιστα με εντυπωσιακά αποτελέσματα. Και μη φανταστείτε ότι τα παραπάνω είναι προπαγανδιστικό υλικό της Κούβας. Τα στοιχεία δημοσιεύτηκαν στην «Washington Free Press» και η αναφορά γίνεται από το Ινστιτούτο Επισιτιστικής Αναπτυξιακής Πολιτικής «Πρώτα Τροφή». Πολλοί επιστήμονες του συγκεκριμένου Ινστιτούτου, μαζί με ακτιβιστές, αγρότες και άλλους επιστήμονες παρακολουθούν το όλο εγχείρημα από κοντά για να μεταφέρουν τη μοναδική εμπειρία της Κούβας και αλλού.

Πηγή

Περιοδικό «Σήματα Καπνού» τ. 4