Το πρωί της 21ης Απρίλη 1967, το ραδιόφωνο (τότε υπήρχε μόνο το κρατικό, η ΕΡΤ και η ΥΕΝΕΔ που ήταν σταθμός του στρατού), εξέπεμπε αλλιώτικα απ' ό,τι τις άλλες μέρες. Το πρόγραμμα του μετέδιδε εμβατήρια στρατιωτικά, ενώ η ΥΕΝΕΔ διέκοπτε σε διάφορα χρονικά διαστήματα τα εμβατήρια για να πληροφορήσει τον ελληνικό λαό ότι «λόγω της εκρύθμου καταστάσεως από του μεσονυκτίου ο στρατός ανέλαβε τη διακυβέρνηση της χώρας». Και βεβαίως όλοι κατάλαβαν ότι εγκαθιδρύθηκε στρατιωτικοφασιστική δικτατορία. Ετσι επιβλήθηκε το καθεστώς της χούντας των συνταγματαρχών, που έμελλε να διαχειριστεί την εξουσία της άρχουσας τάξης της Ελλάδας για εφτά χρόνια.

Την ίδια μέρα το πρωί, ανακοινώθηκε και το Βασιλικό Διάταγμα, με το οποίο αναστέλλονταν όλα τα άρθρα - 5, 6, 8, 10, 11, 12, 14, 18, 20, 95 και 97 - του Συντάγματος, περί ατομικών και συλλογικών δικαιωμάτων και πολιτικών ελευθεριών, την απαγόρευση της δράσης συνδικάτων και πολιτικών κομμάτων κλπ. Οι πρώτες άμεσες ανακοινώσεις της χούντας προς το λαό ήταν για την απαγόρευση κυκλοφορίας οχημάτων και πολιτών στους δρόμους της Αθήνας, ανάληψης χρημάτων από τις τράπεζες, για διακοπή των μαθημάτων στα σχολεία, για κλείσιμο του Χρηματιστηρίου κλπ. Ετσι, το πρωί της 21ης Απρίλη στην Αθήνα υπήρχε καθεστώς βίας και τρόμου, με τα τανκς, τα στρατιωτικά αυτοκίνητα και τις περιπολίες στρατιωτών στους δρόμους, να κάνουν επιβλητική την κυριαρχία του στρατού, ενώ στην επαρχία οι χωροφύλακες «ζώστηκαν τ' άρματα» και οπλισμένοι πλέον δημιούργησαν ανάλογο κλίμα μ' αυτό της πρωτεύουσας.

Το πραξικόπημα εξελισσόταν από τις 2 τα ξημερώματα της 21ης Απρίλη με κατάληψη του Πενταγώνου, των βασικών υπουργείων, του ΟΤΕ και των ραδιοσταθμών. Ταυτόχρονα συνέλαβαν υπουργούς, πολιτικούς ηγέτες και απλούς πολίτες και, κυρίως, κομμουνιστές και άλλους αριστερούς, ενώ τον τότε πρωθυπουργό Π. Κανελλόπουλο, τον συνέλαβαν αρχικά, αλλά μετά τον έθεσαν σε κατ' οίκον περιορισμό. Οι συλληφθέντες μεταφέρονταν στην Ασφάλεια, στην ΕΣΑ, αλλά συγκεντρώνονταν και στον Ιππόδρομο για να πάρουν στη συνέχεια το δρόμο της φυλακής ή της εξορίας.

Το πραξικόπημα οργανώθηκε με βάση το ΝΑΤΟικό στρατιωτικό σχέδιο «Προμηθεύς», σχέδιο δράσης των ελληνικών στρατιωτικών και άλλων κατασταλτικών δυνάμεων, ενάντια στο λαϊκό κίνημα, σε περίπτωση που το ΝΑΤΟ και βεβαίως η Ελλάδα θα εμπλέκονταν σε πόλεμο με τις σοσιαλιστικές χώρες των βορείων συνόρων. Το συγκεκριμένο σχέδιο προσαρμόστηκε στις ανάγκες του πραξικοπήματος λίγο διάστημα πριν αυτό εκδηλωθεί, με την ανάλογη διάταξη και ανάπτυξη στρατιωτικών δυνάμεων στην περιοχή της Αττικής.

Η επιβολή της δικτατορίας δικαιολογήθηκε από τη χούντα με τον «κομμουνιστικό κίνδυνο» που δήθεν απειλούσε την Ελλάδα. Βεβαίως, μετά τα «Ιουλιανά»,(1965), τις μεγάλες λαϊκές κινητοποιήσεις και την αδυναμία του αστικού πολιτικού κόσμου για σχεδόν δύο χρόνια να σχηματίσει σταθερή κυβέρνηση, είχαν προκηρυχτεί εκλογές για το Μάη του 1967. Βεβαίως τα ίδια τα λαϊκά προβλήματα συνέβαλαν στην ανάπτυξη των αγώνων εκείνης της εποχής που ήταν μαζικοί, μαχητικοί και αναμφίβολα θα επιδρούσαν και στο εκλογικό αποτέλεσμα. Αλλά αυτοί οι αγώνες δε δικαιολογούσαν άμεσα «κομμουνιστικό κίνδυνο» για την άρχουσα τάξη και τους ξένους συμμάχους της. Είναι δε γεγονός ότι εκείνη την περίοδο το ΚΚΕ, χωρίς κομματικές οργανώσεις στην Ελλάδα, και προπαντός η ΕΔΑ δεν είχαν στον προσανατολισμό τους την προετοιμασία την εργατικής τάξης και του λαού γενικότερα, ακόμη και για να αντισταθούν στο πραξικόπημα, δεν είχαν προβλέψει τον κίνδυνο. Είναι γνωστά τα άρθρα της τότε «Αυγής», «Γιατί δε θα γίνει δικτατορία»!

Γενικότερα το λαϊκό κίνημα, παρά τον όχι σωστό πολιτικό προσανατολισμό του είχε σημειώσει μια ανοδική πορεία, που δυσκόλευε το αστικό πολιτικό σύστημα, όξυνε τις αντιθέσεις του και κάτω βεβαίως από ορισμένες προϋποθέσεις, μπορούσε να γίνει στην πορεία επικίνδυνο.

Ταυτόχρονα, ενώ η συγκεκριμένη περίοδος απαιτούσε εκσυγχρονισμό του αστικού πολιτικού συστήματος, η άρχουσα τάξη αδυνατούσε να το κάνει. Το πολιτικό σύστημα, η δράση του, παρέμεναν ουσιαστικά αμετάβλητα, από την περίοδο του εμφυλίου και μετά. Αστικά πολιτικά κόμματα, το Παλάτι, ο στρατός και ένας ισχυρός κρατικός κατασταλτικός μηχανισμός, μαζί με το παρακράτος, αποτελούν το μοχλό της πιο εξοντωτικής δράσης ενάντια στο λαϊκό κίνημα. Ο αντικομμουνισμός, η «εθνικοφροσύνη» και ο «από βορρά κίνδυνος», είναι η επίσημη ιδεολογία. Το Παλάτι είχε μερίδιο στην άσκηση της εξουσίας, επιρροή στο στρατό, ή πιο σωστά ήθελε να έχει το πάνω χέρι, σ' αυτό το μηχανισμό.

Ομως αυτή η άκρατη καταστολή, ο αντικομμουνισμός και η «εθνικοφροσύνη» ως μέσα στη δράση του αστικού πολιτικού συστήματος, ως μέθοδος κυριαρχίας πάνω στο λαό, μάλλον δημιουργούσαν αντίθετα από τα επιθυμητά αποτελέσματα για την άρχουσα τάξη. Απαιτούνταν άλλες μορφές ενσωμάτωσης των λαϊκών μαζών, και η άρχουσα τάξη το κατανοούσε. Αλλά το Παλάτι έμπαινε εμπόδιο σ' αυτή την αναγκαιότητα. Τέτοιες εκσυγχρονιστικές προσπάθειες επιχειρήθηκαν από αστούς πολιτικούς όπως οι Κ. Καραμανλής και Γ. Παπανδρέου, αλλά γι' αυτούς ακριβώς τους λόγους συγκρούστηκαν με το Παλάτι, που χρειαζόταν την καταστολή για να συνεχίσει να έχει μερίδιο στην άσκηση της εξουσίας. Αυτές οι αντιθέσεις στο αστικό πολιτικό σύστημα οδηγούσαν σε συγκρούσεις, οδήγησαν στην αποχώρηση Καραμανλή από την ελληνική πολιτική σκηνή, έφεραν τα «Ιουλιανά», και μπορούσαν να αποβούν επικίνδυνες (πάντα υπάρχει ο φόβος του λαού), αφού έθεταν το ζήτημα «ποιος κυβερνά».

Σ' αυτές τις αντιθέσεις τα αστικά πολιτικά κόμματα δε μπορούσαν να δώσουν λύση, αφού ουσιαστικά η μοναρχία δεν είχε λαϊκό έρεισμα, αλλά δεν ήθελαν ταυτόχρονα να έρθουν και σε πλήρη ρήξη μ' αυτήν. Αυτή την αντίθεση η άρχουσα τάξη την έλυσε με τη δικτατορία.

Βεβαίως μέσα σ' όλ' αυτά τα οποία καθόριζαν την κατάσταση στην Ελλάδα, πρέπει να συμπεριλάβουμε και το ρόλο των Αμερικανών και του ΝΑΤΟ που αποτελούσαν επίσης βασικά στηρίγματα της ελληνικής άρχουσας τάξης, αλλά είχαν και τα δικά τους αυτοτελή συμφέροντα στην περιοχή των Βαλκανίων, της Μέσης Ανατολής και της Ανατολικής Μεσογείου. Οι ελληνικές κυβερνήσεις, γενικότερα το αστικό πολιτικό σύστημα είναι στενά δεμένο με τους Αμερικανούς που δε θα διστάσουν να αξιοποιήσουν αυτή την πραγματικότητα και για δικούς τους σκοπούς. Αλλωστε η περιοχή ήταν σημείο διασταύρωσης των δύο αντίθετων κοινωνικοοικονομικών συστημάτων, καπιταλισμού και σοσιαλισμού, γεγονός που δυσχεραίνει το ιμπεριαλιστικό σύστημα στη δράση του στην ενεργειακή αυτή περιοχή.

Η Κύπρος ως στρατηγικό σημείο, «αβύθιστο αεροπλανοφόρο» τη χαρακτήριζαν, είναι απαραίτητη για τον ιμπεριαλισμό. Η διχοτόμησή της ως μέσο ένταξης στα σχέδια του ιμπεριαλισμού, φαίνεται πως είχε δρομολογηθεί από τότε. Αλλά υπήρχε το καθεστώς του Μακαρίου που εμπόδιζε αυτή την προοπτική. Και για τα αστικά κόμματα υπήρχε το εμπόδιο του λαϊκού παράγοντα με την έννοια του πολιτικού κόστους, αν εκτελούσαν τα ιμπεριαλιστικά σχέδια. Η χούντα μπορούσε να αναλάβει αυτή την εξυπηρέτηση των αμερικανοΝΑΤΟικών για την Κύπρο. Τα όσα έγιναν στη συνέχεια - πραξικόπημα και ανατροπή του Μακαρίου, «Αττίλας» 1 και 2, κατοχή μεγάλου μέρους των εδαφών της ως τα σήμερα, αλλά και η τωρινή εξέλιξη του Κυπριακού, δείχνουν πως αυτό ήταν μια από τις αιτίες επιβολής της χούντας.

Αλλά απ' όλα τα παραπάνω φαίνεται ότι σε τελευταία ανάλυση το λαϊκό κίνημα και η προοπτική του, μάλλον προκαλούσε φόβο στην άρχουσα τάξη, η οποία έπρεπε να βρει μέσο αντιμετώπισής του όχι μόνο και κυρίως άμεση, αλλά στην προοπτική που μπορούσαν να δημιουργούνται προϋποθέσεις να αμφισβητεί γενικότερα το σύστημα.

Σήμερα, 34 χρόνια από τη μαύρη επέτειο, που η ιμπεριαλιστική τάξη πραγμάτων δρα στην περιοχή σπέρνοντας ακόμη και πολέμους, με τη συμμετοχή και της ελληνικής ολιγαρχίας, το βασικό συμπέρασμα για την εργατική τάξη, τ' άλλα λαϊκά στρώματα είναι πώς η δημιουργία της δικής τους κοινωνικοπολιτικής συμμαχίας, του αντιιμπεριαλιστικού αντιμονοπωλιακού δημοκρατικού μετώπου πάλης για τη λαϊκή εξουσία, είναι μονόδρομος στην κατάργηση των αιτιών που δημιουργούν και αναπαράγουν τις συνθήκες της εγκληματικής ιμπεριαλιστικής δράσης. Και όταν ο λαός θέλει, μπορεί όχι μόνο να ανατρέπει τα ιμπεριαλιστικά σχέδια, αλλά να επιβάλλει οριστικά τη δική του κυριαρχία.