Εβδομήντα χρόνια συμπληρώνει φέτος το Μουσικό Λαογραφικό Αρχείο
Μια γαλλική πρόταση για ηχογράφηση δημοτικής μουσικής, εκκλησιαστικής μουσικής «διαλέκτου», αλλά και φωνών μεγάλων ποιητών της εποχής, όπως του Κ. Παλαμά, ήταν το έναυσμα για να προχωρήσει η Μέλπω Μερλιέ, το 1930, στη δημιουργία του Μουσικού Λαογραφικού Αρχείου. Λίγο αργότερα, η πρώτη ηχογράφηση ήταν πια γεγονός: Μέσα σε λίγους μήνες ηχογραφήθηκαν σε 222 δίσκους 78 στροφών (ο κάθε δίσκος βγήκε σε ελάχιστα αντίτυπα μόνο για τη χρήση των μελετητών) περίπου 600 δημοτικά τραγούδια απ' όλη σχεδόν την Ελλάδα (και τα τότε υπό ιταλική κατοχή Δωδεκάνησα), αρκετά βυζαντινά μέλη, ο Βενιζέλος να τραγουδά ριζίτικα, ο Παλαμάς ν' απαγγέλλει ποιήματά του, καθώς και δείγματα από διάφορες τοπικές διαλέκτους, όπως την ποντιακή και την τσακωνική.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η Βιβλιοθήκη του ΜΛΑ, που αριθμεί χιλιάδες τίτλους βιβλίων. Στις προθήκες της υπάρχουν σχεδόν όλες οι εκδόσεις βυζαντινής μουσικής του 19ου αιώνα και ένα πλήθος από ανάτυπα και βιβλία στα ελληνικά και σε άλλες γλώσσες σχετικά με όλα τα είδη της παραδοσιακής μας μουσικής, ποίησης και χορού, αλλά και διάφορα άλλα θέματα, κυρίως λαογραφικά. Επίσης, συγγράμματα για διάφορες ξένες μουσικές παραδόσεις και ιδιαίτερα της Βαλκανικής και της Μέσης Ανατολής, αλλά και δημοσιεύματα εφημερίδων, που αναφέρονται στη βυζαντινή και δημοτική μουσική και το ρεμπέτικο. Ακόμη, το αρχείο του Ελληνοαμερικανού μουσικοχορολόγου Τεντ Πετρίδη (1928-1988), που δωρήθηκε στο ΜΛΑ από το γιο του πριν εφτά χρόνια. Σε αυτό περιέχεται η τεράστια βιβλιοθήκη και ηχοθήκη του Πετρίδη, καθώς και οι παρατηρήσεις του για τους ελληνικούς χορούς, η αλληλογραφία του, οι εργασίες των μαθητών του και το ανέκδοτο σύγγραμμά του για τους χορούς της Αττικής.
Ξεχωριστό «κομμάτι» του ΜΛΑ αποτελεί η οργανοθήκη του, η οποία περιλαμβάνει μουσικά όργανα λαϊκών οργανοπαιχτών των αρχών του 20ού αιώνα. Ανάμεσά τους ένα ρεμπάπ από την Αιτωλία, ένας καππαδοκικός κεμανές και μια κυπριακή κολόκα (είδος κρουστού), με πέντε μινιατούρες εμπνευσμένες από την Καινή Διαθήκη και φιλοτεχνημένες από το λαϊκό ζωγράφο Κ. Χ. Ταμπούλα, από την Κύπρο.
Με υπεύθυνο τον μουσικολόγο Μάρκο Δραγούμη (διευθύνει το ΜΛΑ είκοσι πέντε χρόνια, καταθέτοντας την ψυχή του και φροντίζοντας να το εμπλουτίζει με νέο υλικό), από το 1975 μέχρι σήμερα το αρχείο έχει πραγματοποιήσει περισσότερες από 50 αποστολές σε διάφορα μέρη της Ελλάδας. Στο πλαίσιό τους ηχογραφήθηκαν πολλά τραγούδια, με άγνωστους στο ευρύ κοινό τραγουδιστές και μουσικούς του κάθε τόπου, με σκοπό αφ' ενός τη μελέτη της μουσικής, γλωσσολογικής και λαογραφικής ιδιαιτερότητας της συγκεκριμένης περιοχής και αφ' ετέρου την έρευνα σε σχέση με την επίδραση που υφίστανται ή ασκούν στις μουσικές των άλλων περιοχών της Ελλάδας, αλλά και των γειτονικών λαών.
Οι πολύχρονες προσπάθειες και το μεράκι των ανθρώπων του ΜΛΑ έχουν ευτυχώς βγάλει εκτός των «τειχών» του σημαντικό υλικό. Αυτό, όμως, που μέχρι τώρα έχει γίνει γνωστό είναι πολύ μικρό σε σχέση με τον τεράστιο πλούτο που υπάρχει. Η ερευνητική και δισκογραφική δραστηριότητά του θα ήταν πολύ μεγαλύτερη αν το ελληνικό κράτος το αντιμετώπιζε όπως του αξίζει και όχι στο πλαίσιο μιας μίζερης, στενάχωρης πολιτιστικής πολιτικής. Το οφείλει σε όσους έχουν μοχθήσει μέχρι σήμερα γι' αυτό το σκοπό, το οφείλει στην πολιτισμική ιστορία του τόπου μας, το οφείλει σε όλους μας.