«Στον άπαρτο Γράμμο και το απάτητο Βίτσι», ξαναζωντάνεψαν οι μνήμες των αγωνιστών και μαχητών του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας (ΔΣΕ), στη διάρκεια του τριήμερου προσκυνήματος στα βουνά που διοργάνωσε η Πανελλήνια Ενωση Αγωνιστών Τραυματιών Αναπήρων και Θυμάτων (ΠΕΑΤΑΘ) του ΔΣΕ (1946 - 1949). Κόνιτσα, Λυκόραχη, Μάλι Μάδι, Πρέσπες και Φλώρινα, ήταν μερικά από τα μέρη που επισκέφτηκαν οι παλιοί αγωνιστές. Στα μέρη αυτά χύθηκε το αίμα των αγωνιστών για να δουν οι ίδιοι και οι επόμενες γενιές μια Ελλάδα πραγματικά ελεύθερη, δίχως τους ξένους να επιβουλεύονται τις τύχες του τόπου μας.

Ολα αυτά τα μέρη - όπως και δεκάδες άλλα - έχουν τη δική τους ξεχωριστή ιστορία και προσφορά στη μεγάλη μάχη του λαού και των εργαζομένων. Μια συμβολή που αποτελεί παρακαταθήκη για μας τους νέους, που έχουμε πολλά ακόμη να διδαχθούμε για την ηρωική εκείνη περίοδο και να αξιοποιήσουμε τα διδάγματά της στις σημερινές συνθήκες.

Συνθήκες που θυμίζουν αυτά που αναφέρει το ποίημα του Δημήτρη Ραβάνη - Ρεντή, ποιητή και μαχητή του Δημοκρατικού Στρατού: «Τούτη τη Γης τη λεν Ελλάδα», «αφιερωμένο» προς «τον εξ Αμερικής αφέντη», Βαν Φλιτ, αρχηγό της Αμερικάνικης Στρατιωτικής Αποστολής και επικεφαλής, ουσιαστικά, του στρατιωτικού επιτελείου. Είναι γνωστό πως, όταν έφτασε στην Ελλάδα, ο υπουργός Στρατιωτικών Παναγιώτης Κανελλόπουλος τον υποδέχτηκε με τα εξής λόγια: «Στρατηγέ μου, καλώς ορίσατε στη χώρα σας. Ιδού ο στρατός σας». Κάτι που θυμίζει το «ευχαριστώ» του Σημίτη στους Αμερικάνους για τα Ιμια 50 χρόνια μετά...

Ακούγοντας τα λόγια των αγωνιστών της Εθνικής Αντίστασης και του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας, να διηγούνται τι έγινε στους τόπους που έδρασε ο αντάρτικος στρατός για την ελευθερία του τόπου, δε θα νιώσει παρά μόνο ρίγη συγκίνησης για τον ηρωισμό και την αυταπάρνηση αυτών των ανθρώπων. Θα διαπιστώσει, μάλιστα, πόσο ψεύτικα και συκοφαντικά είναι τα όσα έχει γράψει και πει κατά καιρούς η αντίδραση για «ληστοσυμμορίτες», «κατσαπλιάδες» και «κονσερβοκούτια»...