Την Παρασκευή το βράδυ διανυκτερεύουμε στην Κόνιτσα. Χτισμένη αμφιθεατρικά στους πρόποδες του Σμόλικα, έχει μια εξαιρετικά σπάνια ομορφιά. Ο κάμπος της Κόνιτσας, ο Αώος ποταμός που περνάει δίπλα από την πόλη, σε συνδυασμό με τις απότομες βουνοκορφές, την υψηλή βλάστηση και το καταπράσινο τοπίο, συνθέτουν ένα μαγευτικό σκηνικό. Σε αυτό το μέρος, διεξήχθη η πρώτη μεγάλης έκτασης στρατιωτική επιχείρηση του Δημοκρατικού Στρατού.

Στις 25 Γενάρη του 1947, δύο μέρες μετά τη σύσταση Προσωρινής Δημοκρατικής Κυβέρνησης του βουνού, αρχίζουν οι επιχειρήσεις της Κόνιτσας που αποτελούν και την πρώτη μάχη τακτικού πολέμου που δίνει. Σε αυτή τη μάχη βρίσκονται αντιμέτωποι 12.000 άνδρες και από τις δύο πλευρές. Μέχρι τις 30 Δεκέμβρη, ο αγώνας είναι αμφίρροπος. Την επόμενη μέρα, παραμονές του νέου έτους, οι μοναρχοφασίστες, στέλνουν τα αεροπλάνα, σε μια προσπάθεια να σπάσουν τον κλοιό των ανταρτών, κάτι που τελικά καταφέρνουν. Στις 4 Γενάρη 1948, ο Δημοκρατικός Στρατός, οπισθοχωρεί.

«Παρά την τελική ήττα, ήταν από τις σημαντικότερες μάχες που δώσαμε σε αυτά τα βουνά. Σε περίπτωση που πετυχαίναμε, θα κλονίζονταν οι δυνάμεις της αντίδρασης και το ηθικό τους θα έπεφτε κατά πολύ, αφού θα έχαναν μια προωθημένη θέση τους», μας λέει η Χρυσούλα Γκόγκογλου, γενική γραμματέας της ΠΕΑΤΑΘ - ΔΣΕ.

Την επόμενη μέρα, ξεκινάμε τη διαδρομή μέσα στα αντάρτικα λημέρια του Γράμμου. Φτάνουμε στη Λυκόραχη, σημείο που ήταν το αρχηγείο του ΔΣΕ για μεγάλο χρονικό διάστημα, στη διάρκεια των επιχειρήσεων το καλοκαίρι του 1948.

Ανεβαίνουμε, το βουνό από ένα κακοτράχαλο δρόμο, για να καταλήξουμε στο σημείο που τον Αύγουστο του 1996, η ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ Αλέκα Παπαρήγα είχε τοποθετήσει, ως επικεφαλής αντιπροσωπείας του Κόμματος, μια λιτή πλάκα, τιμώντας του νεκρούς αγωνιστές του ΔΣΕ, για μια Ελλάδα, ελεύθερη από τον ιμπεριαλιστικό ζυγό. Οι αγωνιστές του Δημοκρατικού Στρατού, ένιωσαν νέοι για άλλη μια φορά. Στο σημείο καταθέτουν λίγα λουλούδια για τους συναγωνιστές τους που χάθηκαν πρόωρα. Κατεβαίνοντας από το σημείο που είναι το μνημείο, μας λέει ένας αγωνιστής: «Ξανάνιωσα 25 χρονών. Δε θα μπορούσα ποτέ να επιτρέψω στον εαυτό μου να μην ανέβει αυτή την ανηφοριά».