Κυριακή 28 Οχτώβρη 2001
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
Σελίδα 22
ΡΕΠΟΡΤΑΖ
Η ΑΛΛΗ ΔΙΑΣΤΑΣΗ
Αξιοκρατία... με τη σχετική έννοια!*

Αξιοκρατία! Μια λέξη που ακούγεται με... θαυμασμό! Που καμιά άλλη λέξη δεν... τολμάει να της εναντιωθεί. Γιατί περικλείει μέσα της την άλλη λέξη-τέρας. Τη λέξη άξιο! Που σημαίνει, ανάμεσα στα άλλα, ικανό, επιδέξιο...

Βέβαια, ποιος δεν ξέρει, πως οι λέξεις σε όλη τη διάρκεια της ιστορικής τους διαδρομής δεν έχουν πάντα το ίδιο νόημα. Ανάλογα με το χρόνο και το χώρο, και προπαντός με τα άτομα, οι λέξεις αλλάζουν... αξία. Πότε υπερτιμούνται και πότε υποτιμούνται. Αλλο πράγμα είναι αξιοκρατία για τον χαρούμενο, για τον ασφαλή και άλλο για τον μίζερο και τον ανασφαλή. Αλλιώς αντιμετωπίζει την αξιοκρατία ο γενναίος και αλλιώς ο τρομοκρατημένος. Αλλιώς ο δίκαιος και αλλιώς ο άδικος.

Ενας σοβαρός ψυχολόγος θα μπορούσε, με βάση τα παραπάνω, να κρίνει από τις πράξεις του καθένα μας σε ποια κατηγορία ανήκουμε. Μελετώντας - ο ψυχολόγος - την αντίληψη για την αξιοκρατία του πρωθυπουργού, ας πούμε, θα μπορεί να οριοθετήσει την προσωπικότητα του ανθρώπου. Να καταλάβει, για καθαρά στατιστικούς λόγους, αν ο κ. Σημίτης, με το κυβερνητικό σχήμα που έφτιαξε, ανήκει στους γενναίους ή στους τρομοκρατημένους, στους δίκαιους ή στους άδικους και, προπαντός, στους ασφαλείς ή στους ανασφαλείς!

Εμάς, όμως, δε μας ενδιαφέρει η στατιστική. Εμείς είμαστε υποχρεωμένοι να πάμε πέρα από πρόσωπα, να αναζητήσουμε τη φιλοσοφική ερμηνεία της λέξης αξιοκρατία, γιατί εκεί βρίσκεται το ζουμί και η αξία της λέξης για τους πολίτες (με την... κλασική έννοια του όρου πολίτες). Να πάμε πέρα από τα προσωπικά - και την προσωπικότητα - του καθένα, γιατί, μένοντας σε συγκεκριμένες πράξεις, κινδυνεύουμε να μας καταπιεί η περιπτωσιολογία. Πρέπει να ανεβάσουμε το νήμα ψηλά. Να ξεμπερδεύουμε με τους συμβιβασμούς και τις σκοπιμότητες.

Η απαίτηση «να κυβερνάει ο καλύτερος», σύμφωνα με την ερμηνεία, που η φιλοσοφία δίνει στη λέξη αξιοκρατία, αναφέρεται σε όλους. Και σε αυτόν που επιλέγει, και σε αυτούς που επιλέγονται. Και - κυρίως - σε όλους όσοι υφίστανται τις επιλογές. «Κυβερνάει ο καλύτερος» δεν είναι αφηρημένη έννοια. Είναι μια σειρά λειτουργιών της κοινωνίας. Είναι πράγματα που πρέπει να αποδεικνύονται...

Η αξιοκρατία, για να υπάρξει και για να εφαρμοστεί, προϋποθέτει, ανάμεσα στα άλλα, και τον έλεγχο. Πρέπει, ανά πάσα στιγμή, και σε όλο το φάσμα της διαδικασίας, να ερευνάται αν τηρούνται οι αρχές και οι κανόνες. Και πρέπει οι εμπλεκόμενοι, όλοι οι εμπλεκόμενοι, να εμπνέονται από το πολιτικό, κοινωνικό και αισθητικό περιεχόμενο της λέξης.

Μόνο η επιμονή μας στους όρους και στις έννοιες, ο αγώνας μας να τηρηθεί σωστά το «ερμηνευτικό λεξικό», να μην αλλάζουν ευκαιριακά περιεχόμενο οι λέξεις, μπορεί να αλλάξει το σκηνικό. Γιατί η εικόνα που παρουσιάζει σήμερα η κοινωνία μας, όπου το μέτρο και το άγευστο παγιώθηκε σαν ιδεολογία, δε γελοιοποιεί μόνο τις λέξεις και τις έννοιες, γελοιοποιεί την ίδια τη ζωή.

Ακόμα και με τα δικά τους κριτήρια, αυτό το «μόρφωμα», που παρουσιάστηκε σαν το νέο κυβερνητικό σχήμα, σαν το όργανο εκείνο, που θα ανταποκριθεί στις απαιτήσεις του 21ου αιώνα, δεν καλύπτει ούτε στο ελάχιστο τις χαμηλότερες, έστω, απαιτήσεις τους για αξιοκρατία. Η δικαιολογία που ακούγεται, ότι στην ποιότητα του νέου Υπουργικού Συμβουλίου καθρεφτίζεται η προσωπικότητα του πρωθυπουργού, μπορεί να εξηγεί ψυχολογικά το ζήτημα, δεν απαντάει, όμως, στις απαιτήσεις που βάζει ο χώρος και ο χρόνος. Που απαιτούν οι ιστορικές στιγμές... Δεν απαλλάσσει κανέναν μας από τις ευθύνες του.

Η τήρηση της αξιοκρατίας είναι - και πρέπει να είναι - υποχρέωση των πολιτών...

* Για απόλυτη αξιοκρατία ο άνθρωπος θα μιλήσει μόνο όταν περάσει στην αταξική κοινωνία


Του Νίκου ΑΝΤΩΝΑΚΟΥ


Κορυφή σελίδας
Ευρωεκλογές Ιούνη 2024
Μνημεία & Μουσεία Αγώνων του Λαού
Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ