Η ανακοίνωση των ΗΠΑ για «αποχώρηση των στρατευμάτων» τους από τη Συρία, ανεξάρτητα από το αν και πώς θα προχωρήσει, δημιουργεί νέα δεδομένα στην περιοχή, όπου συγκρούονται ισχυρά γεωπολιτικά συμφέροντα και οξύνονται οι ανταγωνισμοί ανάμεσα στα αντίπαλα ιμπεριαλιστικά κέντρα.

Οπως ανακοίνωσε ο Λευκός Οίκος, «οι ΗΠΑ ξεκίνησαν την απόσυρση στρατευμάτων από τη Συρία» επειδή «μπαίνουν στην επόμενη φάση της εκστρατείας» εναντίον του «Ισλαμικού Κράτους» και της «τρομοκρατίας», ξεκαθαρίζοντας ότι «είμαστε έτοιμοι να δεσμευτούμε ξανά σε όλα τα επίπεδα, για να υπερασπιστούμε τα αμερικανικά συμφέροντα...».

Αυτήν ακριβώς την «υπεράσπιση των αμερικανικών συμφερόντων» εξυπηρετούν μια σειρά στοχευμένες κινήσεις των ΗΠΑ στην ευρύτερη περιφέρεια που εκτείνεται από τη Μέση Ανατολή μέχρι τη Βόρεια Αφρική και από την Κασπία μέχρι τα Βαλκάνια, στην «καρδιά» της οποίας βρίσκεται η Νοτιοανατολική Μεσόγειος.

Τέτοιες είναι: Η μελετημένη συμμετοχή σε σχήματα πολυμερούς συνεργασίας (βλέπε αναλυτικά θέμα σελ. 11). Η δραστική ενίσχυση της στρατιωτικής τους παρουσίας, αξιοποιώντας παλιές και νέες υποδομές σε Ελλάδα και Κύπρο, αλλά και αναβαθμίζοντας «αμυντικές συνεργασίες» με δυνάμεις όπως το Ισραήλ και η Αίγυπτος.

Η άφιξη επιχειρηματικών κολοσσών, όπως η «ExxonMobil» (που «ενεργοποιείται» σε κυπριακή αλλά και ελληνική ΑΟΖ), των οποίων τα σχέδια «ξετυλίγονται» με φόντο ευρύτερες επιδιώξεις για τον ενεργειακό εφοδιασμό μεγάλων αγορών, σε Ευρώπη και αλλού. Και βέβαια, η σταθερή στρατιωτική παρουσία στην Ανατ. Μεσόγειο, με ισχυρή ναυτική δύναμη και προβολή ισχύος μέχρι τα «βάθη» της Μέσης Ανατολής.

Ολα αυτά μαρτυρούν οτιδήποτε άλλο εκτός από απόσυρση του ενδιαφέροντος των ΗΠΑ για την περιοχή της Ανατ. Μεσογείου και της Μέσης Ανατολής.

Ωστόσο, τα ακριβή κίνητρα και ο σχεδιασμός πίσω από την απόφαση αυτή των ΗΠΑ, η οποία προκάλεσε διαμάχη και στο εσωτερικό τους, δεν έχουν ακόμα αποκαλυφθεί και σίγουρα χρειάζεται να συνυπολογιστούν πολλοί παράγοντες, που συνθέτουν τη «μεγάλη εικόνα». Σε κάθε περίπτωση, φαίνεται ότι βρισκόμαστε μπροστά σε φάση «αναπροσαρμογής» της διείσδυσης των ΗΠΑ στην ευρύτερη περιφέρεια, υπολογίζοντας τα δεδομένα που δημιουργεί η «επόμενη μέρα» στη Συρία.

Μια πλευρά που δείχνει να ξεχωρίζει είναι αυτή των σχέσεων ΗΠΑ - Τουρκίας. Δεν περνάει απαρατήρητο ότι οι ανακοινώσεις Τραμπ για «απόσυρση από τη Συρία» έγιναν περίπου μια βδομάδα μετά την εξαγγελία της Τουρκίας ότι ετοιμάζει νέα στρατιωτική επιχείρηση στη βόρεια Συρία, με στόχο την «αντιμετώπιση» των Κούρδων, που αποτελούν εστία ανησυχίας και κινδύνου για την Αγκυρα, στην προοπτική δημιουργίας ανεξάρτητου κουρδικού κράτους στα νότια σύνορά της.

Την Παρασκευή πάντως ο Ερντογάν δήλωσε ότι οι αμερικανικές ανακοινώσεις και συνολικές εξελίξεις «μας έκαναν να αποφασίσουμε να περιμένουμε για λίγο», υποστηρίζοντας μάλιστα ότι «στις κατ' ιδίαν συναντήσεις και τηλεφωνικές μας συνομιλίες διαπιστώσαμε ότι σκεφτόμαστε παρόμοια με τον Τραμπ σε πολλά ζητήματα στο Συριακό. Τις τελευταίες μέρες κατορθώσαμε να ακούσουμε από την αμερικανική κυβέρνηση τα πιο καθαρά και ελπιδοφόρα λόγια εδώ και καιρό».

Εξίσου σημαντική είναι και η ανακοίνωση του Λευκού Οίκου ότι «εξετάζεται» η πιθανότητα έκδοσης του Γκιουλέν (του ισλαμιστή επιχειρηματία ιμάμη που η Τουρκία θεωρεί πρωτεργάτη της απόπειρας πραξικοπήματος του 2016 και ζητά να εκδοθεί από τις ΗΠΑ, όπου ζει αυτοεξόριστος).

Την ίδια ώρα, οι υπηρεσίες του αμερικανικού Πενταγώνου (Defense Security Cooperation Agency) έδιναν το «πράσινο φως» για πιθανή πώληση πυραύλων «Πάτριοτ» στην Τουρκία, με την υποσημείωση ότι αυτή «παραμένει ουσιώδες συστατικό στοιχείο των προσπαθειών της στρατηγικής μας για την Εθνική Ασφάλεια και την Εθνική Αμυνα να ανταγωνιστούν (άλλες) μεγάλες δυνάμεις και στην Ευρώπη και στη Μέση Ανατολή».

Το ίδιο στίγμα εκπέμπουν και οι επισημάνσεις του βοηθού υπουργού Εξωτερικών των ΗΠΑ Γουές Μίτσελ, που σε συνέντευξή του στην «Καθημερινή» αναγνώριζε ότι «οι σχέσεις των ΗΠΑ με την Τουρκία είναι δύσκολες αλλά κρίσιμες» και εξηγούσε: «Ο ρόλος που παίζει η Τουρκία στη Μέση Ανατολή, υποστηρίζοντας τις προσπάθειές μας εναντίον του "Ισλαμικού Κράτους", η θέση του Ιντσιρλίκ, η συνεργασία μας στον τομέα επιβολής του νόμου ως σύμμαχος στο ΝΑΤΟ. Μας είναι πραγματικά απαραίτητη. Αλλά είναι μια δύσκολη σχέση...». Αναφερόμενος ειδικά στη Συρία, τόνιζε ότι με τους Τούρκους «εργαζόμαστε για να βρούμε ένα συμβιβασμό (σ.σ. "modus vivendi")...».

Η φράση του πρωθυπουργού του Ισραήλ Μπέντζαμιν Νετανιάχου πως οι ΗΠΑ «κατέστησαν σαφές ότι έχουν άλλους τρόπους να ασκήσουν επιρροή στην περιοχή» ίσως εξηγεί καλύτερα απ' όλους την απόφαση των ΗΠΑ να αποσύρουν τις δυνάμεις τους από τη Συρία.

Γαλλία και Γερμανία μίλησαν για «μονομερή αποχώρηση», με την πρώτη να τονίζει ότι η στάση των ΗΠΑ «μάς κάνει να εξετάζουμε ακόμα περισσότερο την ανάγκη να έχουμε μία αυτονομία λήψης αποφάσεων, μία αυτονομία στρατηγικής στην Ευρώπη... Μπορούμε να έχουμε διαφορετικές προτεραιότητες από τις ΗΠΑ». Και τη δεύτερη να εκτιμά ότι η αποχώρηση των ΗΠΑ μπορεί «να θέσει σε κίνδυνο τις επιτυχίες που έχουν καταγραφεί», εκτιμώντας ότι «η μάχη εναντίον του "Ισλαμικού Κράτους" αποφασίζεται μακροπρόθεσμα στρατιωτικά αλλά και πολιτικά».

Ο δε Πρόεδρος της Ρωσίας, Βλαντιμίρ Πούτιν, δήλωσε ικανοποιημένος και χαρακτήρισε «δίκαιη» την αποχώρηση των ΗΠΑ, με την εκπρόσωπο του ΥΠΕΞ Μαρία Ζαχάροβα να εντοπίζει ότι «μπορεί να προκύψει μια πραγματική, ρεαλιστική προοπτική για την πολιτική διευθέτηση». Σημειωτέον, στην εφ' όλης της ύλης συνέντευξη Τύπου που έδωσε την Πέμπτη ο Πούτιν, αναφερόμενος αναλυτικά στην κατάσταση στη Συρία ξεχώρισε τη σημασία των «συμβιβασμών» μεταξύ Μόσχας και Αγκυρας «προς όφελος των εξελίξεων στη Συρία, προς όφελος της καταπολέμησης της τρομοκρατίας και της ενίσχυσης των (διμερών) σχέσεών μας».

Σημείωσε ότι οι ρωσοτουρκικές σχέσεις βελτιώνονται και ότι «η Τουρκία, παρότι είναι χώρα - μέλος του ΝΑΤΟ και εκπληρώνει τις υποχρεώσεις της ως μέλος της συμμαχίας, ταυτόχρονα ακολουθεί ανεξάρτητη πολιτική», προσθέτοντας ότι «αυτό το εκτιμούμε, καθώς δημιουργεί όρους προβλεψιμότητας και σταθερότητας στις σχέσεις μας»...

Στα όσα ακολούθησαν τις αμερικανικές ανακοινώσεις, σίγουρα ξεχωρίζει η συνάντηση που έσπευσαν να κλείσουν οι Κούρδοι της Συρίας με την κυβέρνηση της Γαλλίας, την Παρασκευή.

Σύμφωνα με τις πρώτες πληροφορίες, σε συνάντηση με τον εκπρόσωπο του Μακρόν Φρανσουά Σενεμά, η εκπρόσωπος του «Συριακού Δημοκρατικού Συμβουλίου» Ιλχάμ Αχμάντ κάλεσε τη Γαλλία - επικαλούμενη μάλιστα και την ιδιότητά της ως μέλους του ΝΑΤΟ - να αναλάβει σημαντικότερο ρόλο στη Συρία, αναφέροντας ότι «ο πόλεμος κατά της τρομοκρατίας θα είναι δύσκολος, διότι οι δυνάμεις μας θα είναι υποχρεωμένες να υποχωρήσουν από τις γραμμές του μετώπου κατά του ISIS (...) για να λάβουν θέση στα σύνορα με την Τουρκία ώστε να αντιμετωπίσουν ενδεχόμενη επίθεση».

Τα «απόνερα» των ανακοινώσεων για τη Συρία έφεραν αντιδράσεις από Αμερικανούς αξιωματούχους και παραίτηση του υπουργού Αμυνας Τζέιμς Μάτις, επιβεβαιώνοντας την ενδοαστική διαμάχη στις ΗΠΑ για κεντρικές επιλογές της κυβέρνησης Τραμπ.

Ο Μάτις αναφέρει σε σχετική επιστολή προς τον Τραμπ ότι «έχετε κάθε δικαίωμα να έχετε έναν υπουργό Αμυνας του οποίου οι απόψεις είναι καλύτερα ευθυγραμμισμένες με τις δικές σας». Σημειώνει ότι «μία από τις βασικές πεποιθήσεις που είχα πάντα είναι ότι η δύναμή μας ως έθνους είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με τη δύναμη του μοναδικού και συνεκτικού συστήματος συμμαχιών και σχέσεων συνεργασίας που έχουμε» και ότι χωρίς να επιδεικνύεται «σεβασμός» στους συμμάχους και τους εταίρους της Ουάσιγκτον «δεν μπορούμε να υπερασπίζουμε τα συμφέροντά μας».

Αναφέρει τέλος ότι «πρέπει να είμαστε αποφασιστικοί και ξεκάθαροι στην προσέγγισή μας απέναντι σε χώρες των οποίων τα στρατηγικά συμφέροντα συγκρούονται όλο και περισσότερο με τα δικά μας», ονοματίζοντας τη Ρωσία και την Κίνα.