«Διαφανείς» προθέσεις επιχείρησε να εμφανίσει χτες η Κυβερνητική Επιτροπή σε σχέση με τη χρηματοδότηση των πολιτικών κομμάτων και τον έλεγχο των εκλογικών τους δαπανών, όταν η ίδια η πολιτική της αποτελεί κατάθεση διαπιστευτηρίων στα μονοπωλιακά συμφέροντα. Πίσω από την υποτιθέμενη βούληση της κυβέρνησης να κατοχυρώσει τη διαφάνεια στην οικονομική λειτουργία των κομμάτων, βρίσκεται η πρόθεσή της να καλύψει τη διαπλοκή των δυνάμεων που εναλλάσσονται στην εξουσία με τα συμφέροντα που η πολιτική τους υπηρετεί.

Χαρακτηριστική στην κατεύθυνση αυτή είναι η παραδοχή του ίδιου του πρωθυπουργού, Κ. Σημίτη, ότι οι κανόνες που προβλέπονται στο αναμορφωμένο σχετικό νομοσχέδιο «στην πράξη πολλές φορές δεν αποδεικνύονται αποτελεσματικοί. Ομως, αυτό δε σημαίνει ότι δεν πρέπει να θεσμοθετηθούν αυτοί οι κανόνες, οι οποίοι ισχύουν και εφαρμόζονται σε όλες τις κοινοβουλευτικές δημοκρατίες». Πρόκειται, δηλαδή, για κανόνες-«μαϊμού», που ανατρέπονται αυτόματα από την ίδια τη λειτουργία του αντιλαϊκού πολιτικού μας συστήματος και θεσμοθετούνται ακριβώς για τη διατήρησή του. «Οταν καθιερωθούν οι κανόνες, όλοι μας πρέπει να εγγυηθούμε, ώστε η δημοκρατία μας να πετύχει ένα καλύτερο επίπεδο λειτουργίας και ποιότητας», δήλωσε χαρακτηριστικά ο πρωθυπουργός. Τους κανόνες αυτούς αναμένεται στο άμεσο μέλλον να συμπληρώσει νομοσχέδιο για το «πόθεν έσχες» των βουλευτών και τον τρόπο ανάδειξής τους, όπου προκρίνεται η αύξηση των μονοεδρικών περιφερειών και η παραπέρα, έτσι, κλοπή ψήφων των μικρότερων κομμάτων.

Την ίδια ώρα, πάντως, εξαιρετικά αποτελεσματική εμφανίζεται η κυβέρνηση στην επιβολή των διατάξεων εκείνων που περιορίζουν ακόμα παραπέρα τη δράση και τη δημοσιοποίηση των απόψεων των μικρότερων κομμάτων και δυνάμεων. Παραδειγματικά αναφέρουμε ότι η μερίδα του λέοντος της κρατικής χρηματοδότησης δίνεται στα δύο λεγόμενα μεγάλα κόμματα. Απαγορεύεται ρητά η ανάρτηση αφισών, πανό ή αεροπανό (το κύριο όπλο των μικρότερων κομμάτων, τα οποία δεν απολαμβάνουν την εύνοια των συμφερόντων που διαχειρίζονται τα μέσα ενημέρωσης για να δημοσιοποιήσουν τις απόψεις τους) πέραν των περιορισμένων χώρων υπαίθριας προβολής που ορίζουν οι δήμοι. Διατηρείται το άνισο καθεστώς προβολής των κομμάτων από τα ραδιοτηλεοπτικά μέσα με βάση την αρχή της αναλογικής ισότητας.

Πρώτος... αποτελεσματικός τρόπος ελέγχου των οικονομικών των κομμάτων, που θεσμοθετείται, είναι η ονομαστική καταγραφή όλων όσοι χρηματοδοτούν ένα κόμμα με ποσό που ξεπερνά τις 200.000 δραχμές (600 ευρώ). Δηλαδή, το φακέλωμα των ψηφοφόρων και η δημιουργία έτσι «μαύρης λίστας», που μπορεί να αξιοποιηθεί κάτω από ορισμένες περιστάσεις. Ακολούθως επιβάλλεται στα κόμματα, η διακίνηση του 80% των εσόδων τους να γίνεται μέσα από τραπεζικούς λογαριασμούς, ενώ από την 1η του Γενάρη 2003 θα εφαρμοστεί το Εθνικό Λογιστικό Σύστημα, το οποίο θα ενοποιεί τις δαπάνες των κομμάτων στο κέντρο και στην περιφέρεια. Τέλος, ο έλεγχος των δαπανών των κομμάτων ανατίθεται σε μεικτό όργανο, αποτελούμενο από δικαστές και εκπροσώπους κομμάτων, ενέργεια που μπορεί να οδηγήσει σε ποινικοποίηση της πολιτικής ζωής. Σε τοπικό επίπεδο θα λειτουργεί διακομματική επιτροπή, η οποία θα καταγράφει τις παραβάσεις και ενστάσεις και θα τις αποστέλλει για έλεγχο στο μεικτό όργανο.

Τη μερίδα του λέοντος της κρατικής χρηματοδότησης - η οποία μειώνεται από 1,7 τοις χιλίοις των εσόδων του κρατικού προϋπολογισμού στο 1,25 τοις χιλίοις - λαμβάνουν τα δύο λεγόμενα μεγάλα κόμματα. Συγκεκριμένα, το 80% (από 85% που ίσχυε) της επιχορήγησης μοιράζεται στα κόμματα με βάση την αρχή της υποτιθέμενης αναλογικής ισότητας (δηλαδή της κοινοβουλευτικής τους δύναμης). Το δε 10% (από 5% που ίσχυε) μοιράζεται στα κόμματα της Ευρωβουλής ισόποσα. Σύμφωνα με το νομοσχέδιο, το ανώτατο όριο των εκλογικών δαπανών ενός κόμματος δεν μπορεί να υπερβαίνει το 20% (από 40% που ίσχυε) της κρατικής χρηματοδότησης. Η ιδιωτική χρηματοδότηση επιτρέπεται μόνο από φυσικά πρόσωπα.

Ενδέχεται, στο μεταξύ, να επαναπροσδιοριστεί η διάταξη εκείνη που προβλέπει την αγορά από την κυβέρνηση δωρεάν ραδιοτηλεοπτικού χρόνου για τα κόμματα και αντίστοιχη μείωση της κρατικής τους χρηματοδότησης. Η ρύθμιση αυτή αποβαίνει σε βάρος των κομμάτων εκείνων που επιλέγουν άλλες μορφές δημοσιοποίησης των απόψεών τους και επαφής με το λαό.

Οι υποψήφιοι βουλευτές επιτρέπεται να έχουν μόνο μία ραδιοτηλεοπτική εμφάνιση σε κάθε μέσο εθνικής εμβέλειας, με ανώτατο όριο εμφανίσεων τις 5. Αντίστοιχα σε κάθε μέσο τοπικής ή περιφερειακής εμβέλειας επιτρέπονται οι δύο εμφανίσεις, με ανώτατο όριο τις 8. Οσοι κατεβαίνουν για πρώτη φορά υποψήφιοι δικαιούνται διπλάσιου ανώτατου αριθμού εμφανίσεων, δηλαδή αντίστοιχα 10 και 16. Απαγορεύονται τα ατομικά εκλογικά κέντρα των υποψηφίων, ωστόσο κατά την ψήφιση του νομοσχεδίου στη Βουλή το κυβερνών κόμμα δε θα θέσει ζήτημα κομματικής πειθαρχίας. Στη διάταξη αυτή αντιδρούν πολλοί βουλευτές του ΠΑΣΟΚ και η ΝΔ.

Οσοι βουλευτές προβάλουν διαφημιστικά μηνύματα, παραβιάσουν την απαγόρευση διατήρησης εκλογικών κέντρων ή υπερβούν στο διπλάσιο το όριο των εκλογικών δαπανών, χάνουν την έδρα τους. Πρόστιμα που φτάνουν στο διπλάσιο της βουλευτικής αποζημίωσης θα επιβάλλονται σε όσους υποψηφίους παραβιάζουν την εκλογική νομοθεσία.

Το νομοσχέδιο θα συζητηθεί την ερχόμενη βδομάδα στη διακομματική επιτροπή και εντός του μήνα θα κατατεθεί στη Βουλή.