Το ΚΚΕ αντιτάχθηκε από την πρώτη στιγμή στη Συμφωνία του Μάαστριχτ, όπως διαχρονικά εναντιώθηκε στην ΕΟΚ και στην ένταξη της χώρας σ' αυτήν. Το 1992 δεν αρκέστηκε στο να καταψηφίσει τη Συνθήκη στη Βουλή, αλλά μπήκε μπροστά για την αποκάλυψη του αντιλαϊκού της χαρακτήρα, οργανώνοντας μια τεράστια καμπάνια ενημέρωσης και οργάνωσης της αντίδρασης του λαού.

Συνοψίζοντας τις θέσεις του Κόμματος για τη Συνθήκη, η Απόφαση της ευρείας Συνόδου της ΚΕ του ΚΚΕ (16 - 17 Μάη 1992) αναφέρει χαρακτηριστικά: «Το Κόμμα μας δεν μπορεί να συμφωνήσει με την αντίληψη του "μονόδρομου" και όταν μάλιστα είναι δεδομένη η 11χρονη αρνητική εμπειρία της χώρας από την ένταξη στην ΕΟΚ. Πρόκειται για αντίληψη που ταυτίζει τα συμφέροντα των εργαζομένων και της χώρας με τα συμφέροντα και τις επιλογές του μεγάλου ντόπιου και ξένου κεφαλαίου (...) Το όραμα της "Ενωμένης Ευρώπης", της Ευρώπης των μονοπωλίων, που συνενώνει και εμπνέει βιομηχάνους, εφοπλιστές, μεγαλέμπορους, ΝΔ, ΠΑΣΟΚ, "ΣΥΝ" και ο συγκεκριμένος στόχος "να μπούμε στο σκληρό πυρήνα της ΕΟΚ" δεν έχει καμιά σχέση με τα οράματα και τις ανάγκες της εργατικής τάξης, των εργαζομένων».

Σχετικά με την ΟΝΕ, στην ίδια Απόφαση αναφέρεται: «Η ΟΝΕ όχι μόνο δεν πρόκειται να απαλλάξει τους εργαζόμενους από τα δεινά του καπιταλισμού (εκμετάλλευση, κρίσεις, φτώχεια, καταπίεση εθνών και λαών, πόλεμοι κ.λπ.), αλλά, αντίθετα, ενισχύει τον κύριο της καπιταλιστικής παραγωγής, το μονοπωλιακό υπερκέρδος, με τις πολλαπλές πηγές άντλησής του, στη σφαίρα παραγωγής και κυκλοφορίας, στην εσωτερική και την εξωτερική αγορά, αναπτύσσοντας τον μονοπωλιακό ανταγωνισμό ως τα έσχατα όρια».

Αλλά και για το παραμύθι της «σύγκλισης» το ΚΚΕ προειδοποιούσε: «Οι διαφορές που υπάρχουν είναι τέτοιες που είναι αδύνατο να υπάρξει σύγκλιση, υπό την κυριαρχία των μονοπωλίων, υπολογίζοντας και τη δράση του νόμου της ανισόμετρης ανάπτυξης του καπιταλισμού».

Το ΚΚΕ πριν και μετά τη Συνθήκη του Μάαστριχτ με σταθερότητα πολέμησε την ΕΕ ως διακρατική Ενωση καπιταλιστικών κρατών ταγμένη στην υπηρεσία των μονοπωλίων, από την οποία ο λαός δεν έχει να περιμένει τίποτα καλό.

Οπως αποδείχτηκε, η Συνθήκη του Μάαστριχτ και οι μετέπειτα Συνθήκες θωράκισαν παραπέρα την εξουσία των μονοπωλίων. Αντί για «σύγκλιση», όξυναν την ανισομετρία στο εσωτερικό της ΕΕ και τις αντιθέσεις, συνέβαλαν καθοριστικά στη διάλυση των όποιων κατακτήσεων είχαν οι εργαζόμενοι τα προηγούμενα χρόνια, κάτω από την επίδραση και του σοσιαλισμού στην ΕΣΣΔ και σε άλλες χώρες.

Το ΚΚΕ πήγε κόντρα στο ρεύμα της κυρίαρχης αστικής προπαγάνδας, που παρουσίαζε την ΕΕ σαν το «κοινό μας σπίτι», σε εποχές που κάθε αντι-ΕΕ φωνή ταυτιζόταν με τον «δογματισμό», τον «απομονωτισμό» και τον «αναχρονισμό». Αποκάλυψε τον ρόλο και τον χαρακτήρα της ΕΕ, υπέδειξε στον λαό τον δρόμο της οργανωμένης πάλης ενάντια στη στρατηγική της, για την αποδέσμευση απ' αυτήν.

Κάνοντας έναν σύντομο απολογισμό των πρώτων χρόνων εφαρμογής της Συνθήκης, η Αλέκα Παπαρήγα, τότε ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ, ανέφερε στη Βουλή για τους μύθους που κατέρρευσαν, με αφορμή τη συζήτηση για την «πορεία της Ελλάδας στα πλαίσια της Ευρωπαϊκής Ενωσης», τον Οκτώβρη του 2003. Ορισμένα χαρακτηριστικά αποσπάσματα:

• Για τα περί ενιαίας πολιτικής της ΕΕ, που ήταν η διακήρυξη - βάση και του Μάαστριχτ: «Ενιαία πολιτική στην ΕΕ δεν πρόκειται να υπάρξει, διότι η ΕΕ είναι σύμφυτη με τον ενδοκαπιταλιστικό ανταγωνισμό. Ενιαία ΕΕ θα είναι όσον αφορά στην επίθεση σε βάρος των λαών. Ενιαία μπορεί να γίνει η Ευρώπη - δεν έχει γίνει - όσον αφορά στη συντονισμένη δράση των λαϊκών κινημάτων. Αλλά ενιαία Ευρώπη που συμφέρει όλους και βοηθάει όλους δεν μπορεί να γίνει. Και όταν λέω "Ευρώπη" εννοώ την ΕΕ (...) η όποια μετεξέλιξη της Ευρώπης προσθέτει νέες απειλές στην υπόθεση της ειρήνης και στο δικαίωμα του κάθε λαού, ανεξαρτήτως της διεθνοποίησης, να επιλέγει τον δικό του δρόμο οικονομικής και κοινωνικής εξέλιξης».
• Για το ποιος ωφελήθηκε από την ενσωμάτωση στην ΕΕ:«Θέσατε το ζήτημα της ενσωμάτωσης όσον αφορά στην Ελλάδα. Καταρχήν η Ελλάδα βρίσκεται σε πορεία ενσωμάτωσης με την ΕΕ προ πολλού. Εμείς δεχόμαστε ότι η Ελλάδα αναπτύχθηκε. Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία για αυτό (...) Αναπτύχθηκε η Ελλάδα. Είχε τίμημα αντιλαϊκό αυτή η ανάπτυξη; Είχε! Αν πάρουμε τη μείωση του αγροτικού πληθυσμού - μιλάμε για μείωση με όρους αρνητικούς για την αγροτιά - αυτή άρχισε να συμβαίνει όχι την τελευταία δεκαετία, αλλά πιο πριν. Η δημιουργία "πόλεων τεράτων" δεν είναι άσχετη με την κυρίαρχη πολιτική στην Ελλάδα και τα ταξικά συμφέροντα στην Ελλάδα, αλλά είναι πολύ σχετική με τα κοινά ταξικά συμφέροντα της Ελλάδας και της ΕΕ. Η ανεργία δεν υπήρχε πριν; Τώρα υπάρχει και εμφανίζεται ως διαρθρωτικό πρόβλημα;

Για να δούμε και τα άλλα τιμήματα που δεν φαίνονται. Η ανάπτυξη, για παράδειγμα, των βιομηχανικών κλάδων είναι ισόμετρη στην Ελλάδα, ανάλογα με τις δυνατότητες που έχει η εγχώρια παραγωγική βάση; Εάν υπήρχαν τέτοια προβλήματα παλιότερα, τώρα έχουν οξυνθεί. Πού αναπτύσσεται η Ελλάδα; Μεταφορές, Ενέργεια, Τηλεπικοινωνίες, Δίκτυα.

Δηλαδή, για να δούμε: Εχουμε καταστροφή των παραγωγικών δυνάμεων της Ελλάδας σε περίοδο που το ΑΕΠ έχει μεγάλους ρυθμούς σε σχέση με το μέσο ευρωπαϊκό επίπεδο; Εχουμε. Η ανεργία δεν σημαίνει καταστροφή παραγωγικών δυνατοτήτων της Ελλάδας; Δεν είναι καταστροφή παραγωγικής δύναμης; Είναι ανάπτυξη; Η μερική απασχόληση δεν είναι απαξίωση; Η ετεροαπασχόληση και ο ευτελισμός των πτυχίων και της μόρφωσης σε σχέση με αυτό που απασχολείσαι - χωρίς να σημαίνει ότι υπάρχουν δουλειές ντροπής, αλλά μιλώ για την αξιοποίηση των επιστημονικών γνώσεων - δεν είναι πρόβλημα; Η έρευνα πού γίνεται σήμερα στην Ελλάδα; Γίνεται η γενική βασική έρευνα σε τομείς που ωφελούν τον άνθρωπο ή γίνεται σε τομείς που ωφελούν την κερδοφορία;

Επομένως, η ανάπτυξη έχει ταξικό χαρακτήρα και συνεπάγεται κατά τη γνώμη μας - πέρα από τους όποιους εκσυγχρονισμούς που θα μπορούσαμε να τους κάνουμε και χωρίς αυτές τις επιλογές - και καταστροφή παραγωγικών δυνατοτήτων και παραγωγικών δυνάμεων της χώρας».

• Για τη μετέπειτα πορεία: «Η γνώμη μας είναι ότι τα πράγματα για τους λαούς θα χειροτερεύουν. Το θέμα για μας είναι το βιοτικό επίπεδο του λαού, το δικαίωμά του στη δουλειά, σε δωρεάν κοινωνικές υπηρεσίες Υγείας, Παιδείας κ.λπ., το δικαίωμά του στον ελεύθερο χρόνο, στην ανάπτυξη, σε μια υγιή κοινωνική πολιτική και πολιτιστική ατμόσφαιρα, το δικαίωμά του στη δημοκρατία, το δικαίωμα στην απεργία. Εμείς αυτά μετράμε. Παρακολουθούμε βεβαίως όλη τη λειτουργία του συστήματος και την κατάσταση, διότι ξέρουμε ότι όταν το κεφάλαιο στριμώχνεται θα τα φορτώσει στους εργαζόμενους και αυτό μας απασχολεί πολύ.

Η θέση μας παραμένει πάγια (...) Ο λαός παράγει τον πλούτο, στον λαό ανήκει. Κατά τη γνώμη μας, αν δεν έχεις προοπτική, δεν μπορείς να καθορίσεις και την πάλη σήμερα. Επομένως, οι λαοί πρέπει να ορθώσουν μέτωπα πάλης, όχι κατά της διαχείρισης που ασκείται στην ΕΕ, αλλά κατά της στρατηγικής της ΕΕ. Και αυτά τα μέτωπα πάλης πρέπει να έχουν αποτελέσματα σε αλλαγή συσχετισμού σε εθνικό επίπεδο. Διαφορετικά, η ΕΕ καλά θα κρατεί - παρά τις αντιθέσεις της - και ούτε πρέπει να περιμένουμε να πέσει από το εσωτερικό της σάπισμα. Αυτό δεν θα γίνει ποτέ αν δεν παρέμβουν οι λαοί».