Την 4η Ιουλίου τα μεσάνυχτα δόθηκε στη διαβούλευση το νομοσχέδιο για την «ολοκλήρωση της Ψυχιατρικής Μεταρρύθμισης» από το υπουργείο Υγείας.

Στα τέλη της δεκαετίας του 1990 και αρχές του 2000, δύο πανελλαδικά συνέδρια και ένα διαβαλκανικό, που διοργανώθηκαν από τους εργαζομένους στις δομές της Ψυχικής Υγείας και τους φορείς τους, με αντικείμενο τη λεγόμενη «ψυχιατρική μεταρρύθμιση», είχαν καταλήξει μεταξύ άλλων στο εξής συμπέρασμα: Κάτω από τον όρο «ψυχιατρική μεταρρύθμιση» κρυβόταν μια διαδικασία απονοσοκομειοποίησης τύπου Ρέιγκαν. Οι εξελίξεις δυστυχώς δικαίωσαν αυτό το συμπέρασμα. Οι ψυχιατρικές υπηρεσίες διαλύθηκαν, με τον ιδιωτικό τομέα να κάνει «πλιάτσικο» στις δημόσιες ψυχιατρικές δομές.

Στο επίμαχο νομοσχέδιο περιλαμβάνονται και οι δομές πρόληψης, θεραπείας, κοινωνικής επανένταξης, έρευνας και αξιολόγησης που επί της ουσίας διακατέχονται από την ίδια φιλοσοφία της «ψυχιατρικής μεταρρύθμισης». Κινείται στην κατεύθυνση που σκοπό έχει να ανατρέψει την ουσία της ανθρωπιστικής προσέγγισης, προς όφελος της εμπορευματοποίησης του ανθρώπινου πόνου και της ανθρώπινης δυστυχίας.

Μας επαναφέρει στις εποχές της δαιμονοποίησης του αρρώστου, όταν η κοινότητα, βουτηγμένη στην άγνοια, θεωρούσε πως κινδύνευε από αυτόν και πολλές φορές είχε ως έσχατο μέσο αντιμετώπισης την πυρά.

Η κατάργηση νοσοκομειακών δομών, η διάλυση των προγραμμάτων απεξάρτησης μέσω συγχωνεύσεων, η αφαίρεση της ιστορικής και θεραπευτικής τους ταυτότητας, η αποκοπή των σχέσεών τους με την κοινότητα, είναι βασικές προϋποθέσεις για τα προαναφερόμενα.

Οι διοικητικές παρεμβάσεις του νομοσχεδίου έχουν ως βασικό σκοπό την αποκοινωνικοποίηση των δομών Ψυχικής Υγείας και Απεξάρτησης και την ιδιωτικοποίησή τους. Μέσα από αυτήν τη θεώρηση ο κοινωνικός άνθρωπος παύει να υφίσταται, ξεκόβεται από το περιβάλλον του και η ψυχική νόσος ή η εξαρτητική συμπεριφορά ξεκόβονται από το κοινωνικό πλαίσιο μέσα στο οποίο εκδηλώνονται.

Η κοινότητα, η οικογένεια, οι θεραπευτές, οι θεραπευτικές σχέσεις δεν λαμβάνονται υπόψη και τα προβλήματα υγείας, ψυχικής υγείας ή εξαρτήσεων γίνονται ατομική υπόθεση, που αφορά το άτομο και την οικογένειά του.

Αποκρύπτεται με αυτόν τον τρόπο πως η κοινωνική δυσλειτουργία, που ενίοτε παίρνει χαρακτηριστικά κοινωνικής παθολογίας, αντανακλάται στο επίπεδο του ατόμου με τη μορφή της ατομικής παθολογίας.

Επιβάλλεται μια νέα πραγματικότητα, όπου οι θεραπευτικές υπηρεσίες δεν καθορίζονται από τις ανάγκες της θεραπείας αλλά από διοικητικά και οικονομικά κριτήρια, στη βάση της λογικής του κόστους - οφέλους, και από αυτήν την άποψη δεν είναι ο γιατρός ή ο θεραπευτής που καθορίζουν τη θεραπεία, αλλά τα οικονομικά συμφέροντα και οι εκάστοτε κυβερνητικές πολιτικές που τα εξυπηρετούν.

Για του λόγου το αληθές, να υπενθυμίσουμε πως η χώρα μας έχει από τα χαμηλότερα - προς το παρόν - ποσοστά εισόδου στην χρήση ναρκωτικών ουσιών στην ΕΕ. Αυτό οφείλεται σε πολλούς λόγους. Δύο εξ αυτών είναι ο ρόλος των 75 Κέντρων Πρόληψης και το ευρύ αντιναρκωτικό κίνημα.

Στο υπό διαβούλευση νομοσχέδιο δεν γίνεται καμία αναφορά στη δράση τους και στην ανάγκη ενίσχυσης του ρόλου τους, ώστε η χώρα να διατηρήσει αυτά τα χαμηλά ποσοστά. Προκαλεί μεγάλη ανησυχία το γεγονός ότι δεν γίνεται καμία αναφορά στη λειτουργία των Κέντρων Πρόληψης μετά το 2027, όταν δεν θα υφίσταται πλέον το ισχύον νομοθετικό πλαίσιο λειτουργίας τους.

Μάλιστα, η προκλητική αποσιώπηση της προσφοράς τους υποθηκεύει το μέλλον των παιδιών του τόπου και, κατά συνέπεια, μακροπρόθεσμα το μέλλον της χώρας.

Να υπενθυμίσουμε επίσης πως η χώρα έχει ένα από τα καλύτερα δίκτυα παροχής υπηρεσιών πρόληψης, θεραπείας, κοινωνικής επανένταξης, έρευνας και αξιολόγησης στην ΕΕ, με τα καλύτερα θεραπευτικά αποτελέσματα και το καλύτερο επιστημονικό και λοιπό προσωπικό.

Κάθε λογικός άνθρωπος θα περίμενε, λοιπόν, αυτό το δίκτυο να ενισχυθεί σε ό,τι αφορά την υλικοτεχνική του υποδομή και τη στελέχωσή του, ώστε να μπορεί να ανταποκριθεί με τον καλύτερο δυνατό τρόπο στις νέες προκλήσεις που οι συντελούμενες αλλαγές επιβάλλουν στην παραγωγή, διακίνηση, εμπορία, χρήση, συστηματική χρήση και εξάρτηση.

Αντί αυτού, τα θεραπευτικά προγράμματα καταργούνται και συγχωνεύονται, ανεξάρτητα από τη διαφορετική επιστημονική προσέγγιση που μπορεί να έχουν, τη διαφορετική φιλοσοφία, τη διαφορετική μεθοδολογία, την διαφορετική κλινική εφαρμογή των θεραπευτικών τους θεωρήσεων! Πρόκειται για αντίφαση εν τοις όροις! Αυτό απλά δεν γίνεται! Εάν επιχειρηθεί, τότε το αποτέλεσμα είναι η διάλυση.

Δημιουργείται ένας νέος φορέας ΝΠΙΔ, ο Εθνικός Οργανισμός Πρόληψης - Αντιμετώπισης Εξαρτήσεων (ΕΟΠΑΕ), στον οποίο συνυπάρχουν τα υπό κατάργηση δημόσια προγράμματα με ιδιωτικές κλινικές, ΜΚΟ και ΑΜΚΕ. Η απεξάρτηση ιδιωτικοποιείται και οι όποιες παρεμβάσεις για τη δημιουργία νέων δομών έχουν ημερομηνία λήξης, αφού στηρίζονται στα προγράμματα ΕΣΠΑ.

Το εξοργιστικό και πέρα από κάθε λογική είναι ότι ο πρόεδρος του ΕΟΠΑΕ είναι ταυτόχρονα και πρόεδρος της Εθνικής Συντονιστικής Επιτροπής που είναι εποπτικό όργανο και όργανο αξιολόγησης με συμβουλευτικό ρόλο!

Διαφαίνεται πως πριμοδοτούνται η γενίκευση της έννοιας της εξάρτησης, η λεγόμενη «διαχείριση της βλάβης», η υποκατάσταση και οι Χώροι Εποπτευόμενης Χρήσης, στο πλαίσιο της υιοθέτησης του λεγόμενου αγγλοσαξονικού μοντέλου, που ρίχνει το βάρος στη συρρίκνωση του δημόσιου τομέα, στην ιδιωτικοποίηση και στη «φιλανθρωπία».

Παράλληλα υιοθετείται η έννοια του «λειτουργικού χρήστη», που οδηγεί στην αποδοχή της χρήσης και της εξάρτησης από ψυχοτρόπες ουσίες.

Το υπό διαβούλευση νομοσχέδιο δεν επιδέχεται διαβούλευση και βελτιώσεις. Εχει σκοπό την ολοκλήρωση της καταστροφής μέσω της «ψυχιατρικής μεταρρύθμισης» και πρέπει να αποσυρθεί.

Η μόνη συζήτηση που μπορεί να γίνει είναι στη βάση της ανάπτυξης αποκλειστικά δημόσιων και δωρεάν υπηρεσιών πρόληψης, θεραπείας, κοινωνικής επανένταξης, έρευνας και αξιολόγησης.