Πραγματοποιήθηκε στη Βιέννη στις 10-12 του Μάη, η δεύτερη προπαρασκευαστική συνάντηση για το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Φόρουμ, το οποίο θα γίνει το Νοέμβρη στη Φλωρεντία. Εκεί συμμετείχαν σημαντικές οργανώσεις του λαϊκού κινήματος της χώρας μας, όπως η «Δράση-Θεσσαλονίκη 2003», η ΕΕΔΥΕ, το ΠΑΜΕ, το ΑντιΝΑΤΟικό Βαλκανικό Κέντρο, Η ΠΑΣΥ, η ΚΝΕ και, βεβαίως, το ΚΚΕ.

Η απόφαση να διοργανωθούν περιφερειακά «κοινωνικά φόρουμ» κατά το πρότυπο του Πόρτο Αλέγκρε πάρθηκε από το λεγόμενο Διεθνές Συμβούλιο του Παγκόσμιου Κοινωνικού Φόρουμ αμέσως μετά το Πόρτο Αλέγκρε ΙΙ αυτή τη χρονιά. Η όλη διαδικασία, αλλά και η σύνθεση αντικατοπτρίζουν τις ίδιες αντιφατικές τάσεις που ήταν εμφανείς στο Πόρτο Αλέγκρε: Από το σύνολο σχεδόν των ΚΚ της Δυτικής Ευρώπης, ταξικά συνδικάτα, επιμέρους κινήματα μέχρι Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις (ΜΚΟ), δυνάμεις της σοσιαλδημοκρατίας, αριστεριστές. Εκδηλώνεται άλλη μια φορά το κύριο που χαρακτηρίζει αυτό το «πολύχρωμο», ανομοιογενές και αντιφατικό κίνημα, η σύγκρουση μεταξύ της γραμμής της αντίστασης-ρήξης σε αντιδιαστολή με τη γραμμή της διαπραγμάτευσης και της συναίνεσης, που συνυπάρχουν στο εσωτερικό του και εκδηλώνονται τόσο σε συναντήσεις όσο και στις ίδιες τις κινητοποιήσεις, στα συνθήματα και στους στόχους που καταγράφονται.

Τα τελευταία χρόνια στο φόντο της καπιταλιστικής κρίσης και της ιμπεριαλιστικής επιθετικότητας δυνάμωσαν τα σημάδια αμφισβήτησης, αφύπνισης και λαϊκής αγωνιστικής ανάτασης σε μια σειρά από περιοχές και χώρες, και στις ανεπτυγμένες καπιταλιστικές χώρες.

Η περίοδος αυτή σημαδεύτηκε από την επιτάχυνση των καπιταλιστικών αναδιαρθρώσεων, την ένταση της νεοφιλελεύθερης επίθεσης, μάλιστα κάτω από σοσιαλδημοκρατική διακυβέρνηση σε πολλές περιπτώσεις.

Τμήματα των λαϊκών μαζών, μεγάλα τμήματα ιδιαίτερα από την εργατική τάξη και τη νεολαία, αλλά και τα μεσαία στρώματα, μπήκαν σε μια τροχιά αμφισβήτησης και πάλης. Αυτές οι διεργασίες, σε συνθήκες μάλιστα που το ταξικό εργατικό κίνημα και τα ΚΚ ήταν ακόμη αρκετά αδύνατα παγκόσμια, παρά τα βήματα ανασυγκρότησης και ανασύνταξης, χαρακτηρίζονταν από έντονα αντιφατικά φαινόμενα και αποτύπωναν διαφορετικά επίπεδα συνείδησης.

Κάποια τμήματα αμφισβητούν μεμονωμένα αυτό ή το άλλο μονοπώλιο (Mac Donalds, Danone κτλ.), άλλα ταύτιζαν τη μορφή διαχείρισης (νεοφιλελευθερισμός) με τον καπιταλισμό, άλλα αγνοούσαν τελείως το θέμα ιμπεριαλιστικό στάδιο του καπιταλισμού. Σύντομα, στο κέντρο της προσοχής βρέθηκαν μια σειρά οργανισμοί και δομές που χρησιμοποιεί το μονοπωλιακό κεφάλαιο και ο ιμπεριαλισμός για να επιβάλει την κυριαρχία του (ΔΝΤ, Παγκόσμια Τράπεζα, ΝΑΤΟ, ΕΕ κτλ.).

Την ίδια στιγμή η άρχουσα τάξη και ειδικά η σοσιαλδημοκρατία με το μύθευμα της «παγκοσμιοποίησης» προσπαθούν να ενσωματώσουν τη δυσαρέσκεια. Προβάλλεται από πολλές πλευρές η ιδέα μιας «νέας ρύθμισης» της αγοράς, συνοδευόμενη από μια ουτοπική ιδέα για δικαιότερη αναδιανομή του πλούτου, δίχως να θιγούν η καπιταλιστική ιδιοκτησία στα μέσα παραγωγής και η αστική εξουσία.

Προς τα πού όμως είναι η διέξοδος; Ποια είναι η εναλλακτική λύση; Σε ποια κατεύθυνση πρέπει να αναζητηθεί; Αυτά τα ερωτήματα αντικειμενικά έμπαιναν μπροστά σε ευρύτερα λαϊκά στρώματα και κινήματα.

Το 2001 πραγματοποιείται το Πρώτο Παγκόσμιο Κοινωνικό Φόρουμ στο Πόρτο Αλέγκρε, μια διαδικασία που τροφοδοτείται από διαφορετικά συστατικά: Από την ανάγκη συντονισμού των κινημάτων που αναπτύσσονται και από την προσπάθεια κύκλων της άρχουσας τάξης να χειραγωγήσουν το ριζοσπαστισμό και να πλασάρουν μια «νέα» εναλλακτική λύση στα πλαίσια του συστήματος.

Στην πολύ σημαντική συνάντηση των ΚΚ από τη Νότια Αμερική στο Μοντεβίδεο, αλλά και σε άλλες συναντήσεις, πριν από το Πόρτο Αλέγκρε, κοινή διαπίστωση ήταν ότι υπάρχει ένα σημαντικό νέο πεδίο ιδεολογικής και πολιτικής αντιπαράθεσης για τους κομμουνιστές, για την ανάδειξη ενός αγωνιστικού ριζοσπαστικού πόλου αντίστασης.

Στην Ευρωπαϊκή Ενωση, ιδιαίτερα με τις πρόσφατες αλλαγές στις διακυβερνήσεις των χωρών αλλά και τη δύναμη της σοσιαλδημοκρατίας, η προσπάθεια χειραγώγησης και αποπροσανατολισμού είναι και θα γίνει ακόμη δυνατότερη.

Αυτό καταγράφεται ήδη στη διαδικασία της προπαρασκευής του: Από τη μια φαίνεται να περιορίζονται όλο και πιο πολύ ό,τι ριζοσπαστικά σημεία είχαν καταγραφεί στο Πόρτο Αλέγκρε, από την άλλη αυτή η υποχώρηση συνοδεύεται με την τάση η διαδικασία αυτή, αλλά και το ΕΚΦ, να παίρνει όλο και πιο πολύ χαρακτηριστικά κλειστής δομής, κάθετης και διακλαδωμένης, ώστε να περιορίζονται οι δυνάμεις που καταγράφονται στους αγώνες των λαϊκών κινημάτων, στα συνθήματα «ενάντια στην Ευρώπη του κεφαλαίου και του πολέμου».

Στη συνάντηση της Βιέννης, αλλά και πιο πριν, αυτό ήταν εμφανές: Στη σύνθεση, στις διαδικασίες αλλά ιδιαίτερα στην γκάμα των ζητημάτων που ήταν ουσιαστικά προαποφασισμένα. Εκδηλώνεται στην πορεία μια «από τα πάνω» προσπάθεια να χειραγωγηθεί, όχι τόσο το ίδιο το Φόρουμ, που είναι λίγο-πολύ δοσμένο στο περιεχόμενό του, αλλά το ίδιο το κίνημα στις χώρες και πανευρωπαϊκά.

Εκδηλώθηκαν προσπάθειες περιορισμού ή και αποκλεισμού ριζοσπαστικών δυνάμεων: Είτε με την επιλεκτικότητα στην ενημέρωση και την αδιαφάνεια στη διαδικασία, είτε με προσπάθειες αποκλεισμού οργανώσεων, ακόμα και του ΚΚΕ, είτε με την εξελισσόμενη προσπάθεια να υπαχθούν τα λαϊκά κινήματα και δυνάμεις υπό τη σκέπη της σοσιαλδημοκρατίας.

Το πρόβλημα που προσπαθούν να αντιμετωπίσουν, μεταξύ άλλων, είναι το στοιχείο που εκδηλώνεται όλο και περισσότερο το τελευταίο διάστημα και προκαλεί βεβαίως και ανησυχία και νέα μέτρα καταστολής από μεριάς της άρχουσας τάξης: Οτι μαζικοποιούνται ιδιαίτερα και δυναμώνουν τα αντικαπιταλιστικά χαρακτηριστικά και στοιχεία σε κινητοποιήσεις που πραγματοποιούνται στις χώρες οι οποίες αναλαμβάνουν την προεδρία της ΕΕ. Τέτοιες δυνάμεις συμμετέχουν στη διαδικασία για το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Φόρουμ, δυσκολεύουν και αρκετές φορές αναγκάζουν σε ελιγμούς τις δυνάμεις της συναίνεσης.

Ιδιαίτερο είναι η επιδίωξη να συγκροτηθούν ενιαίες «εθνικές επιτροπές» στην πορεία προς το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Φόρουμ, από τα πάνω και στο όνομά του, δίνοντας ένα σημαντικό χτύπημα στο κίνημα και μάλιστα στο όνομα του κινήματος.

Κάτι τέτοιο αντικειμενικά σημαίνει αποδοχή του πλαισίου που η σοσιαλδημοκρατία είναι έτοιμη να αποδεχτεί, και ιδιαίτερα στην τωρινή φάση, που απομακρύνεται από τις κυβερνήσεις, να επιχριστεί με ένα «αριστερό άλλοθι» για να ενσωματώσει πιο εύκολα τη λαϊκή δυσαρέσκεια και αμφισβήτηση. Ηδη στην Πορτογαλία και στη Γαλλία τα Σοσιαλιστικά Κόμματα δεν έχουν κανένα πρόβλημα να ξεσπαθώνουν με μια «ριζοσπαστική» φρασεολογία απευθυνόμενα στις πιο χαμηλές συνειδήσεις, με σκοπό να τις κρατήσουν καθηλωμένες, και εμφανιζόμενα λες και δε διακυβέρνησαν ποτέ τις χώρες τους!

Τη διεκπεραίωση αυτού του στόχου έχει αναλάβει εργολαβικά στη χώρα μας ο ΣΥΝ και οι συν αυτώ, με ιδιαίτερο άγχος να θέσει επικεφαλής της «αντινεοφιλελεύθερης συμμαχίας» στη χώρα μας τη ΓΣΕΕ και τις δυνάμεις της κεντροαριστερής συναίνεσης, δίνοντας πολύτιμο χέρι βοήθειας στην κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ, ιδιαίτερα μπροστά στην ελληνική προεδρία της ΕΕ και στις κινητοποιήσεις που προετοιμάζονται.

Και επειδή η οικοδόμηση της «νέας» κεντροαριστεράς δεν μπορεί να πείσει εύκολα κανέναν, ούτε στην Ελλάδα ούτε αλλού, χρειάζεται η διαδικασία του ΕΚΦ να λειτουργήσει ως κολυμβήθρα του Σιλωάμ και να νομιμοποιήσει «από τα έξω» αυτή τη διαδικασία. Αυτή είναι και η επιδίωξη των συσκέψεων και παρασυσκέψεων που ανακοινώνονται για τη δημιουργία «Ελληνικού Κοινωνικού Φόρουμ».

Αξίζει ωστόσο να σημειωθεί ότι ούτε στην Ιταλία, ούτε στη Γαλλία, ούτε πουθενά μέχρι στιγμής δεν έχει συγκροτηθεί σχήμα «εθνικού κοινωνικού φόρουμ».

Το θέμα της συμμετοχής των κομμουνιστικών- αριστερών ριζοσπαστικών κομμάτων ήταν κεντρικό θέμα αντιπαράθεσης στο ίδιο το Πόρτο Αλέγκρε, από όπου και αποκλείστηκαν.

Το θέμα βέβαια δεν είναι απλά «ναι ή όχι» στα κόμματα. Το θέμα είναι ότι τα κόμματα που αμφισβητούν και αγωνίζονται ενάντια στον ιμπεριαλισμό και στο μεγάλο κεφάλαιο όχι μόνο συνιστούν συστατικό στοιχείο του λαϊκού κινήματος, αλλά και ουσιαστικό αναγκαίο στοιχείο για μια εναλλακτική λύση ενάντια στον ιμπεριαλισμό και στα μονοπώλια.

Ο αποκλεισμός τους από το Πόρτο Αλέγκρε εξυπηρετούσε τρεις κύριες επιδιώξεις:

• Να συσκοτιστούν οι πολιτικές προϋποθέσεις και η πολιτική κατεύθυνση της διεξόδου, που αντικειμενικά φέρνει στο τραπέζι το ζήτημα της εξουσίας
• Να αποενοχοποιηθούν οι πολιτικές δυνάμεις και κόμματα που άσκησαν τη συγκεκριμένη νεοφιλελεύθερη πολιτική (λ.χ. η κυβέρνηση της «πλουραλιστικής αριστεράς» της Γαλλίας, της οποίας οι υπουργοί περιδιάβαιναν στο Πόρτο Αλέγκρε)
• Να μεταβληθεί το «κοινωνικό φόρουμ» σε έναν νέο «εταίρο» σε παγκόσμιο επίπεδο, που, ελλείψει πολιτικής διεξόδου των κινημάτων, θα συνδιαλέγεται με τα «κέντρα εξουσίας» (Λίγο-πολύ η άποψη που εξέφρασε ο Πορτογάλος σοσιαλδημοκράτης Μάριο Σοάρες στο Πόρτο Αλέγκρε).

Να σημειώσουμε ότι οι δυνάμεις του ΣΥΝ στο ερώτημα της συμμετοχής των κομμάτων δεν άρθρωσαν κουβέντα στη Βιέννη. Καθόλου παράξενο από τη στιγμή που η δική τους πολιτική έρχεται σε αντίθεση με τους αγώνες και την ανάπτυξη του λαϊκού κινήματος στη χώρα μας και διεθνώς.

Το γιατί γίνεται ακόμα πιο φανερό από την τελική ρύθμιση: Τα κόμματα μπορούν να συμμετέχουν σε εθνικό επίπεδο, αλλά στο Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Φόρουμ θα εμφανίζονται ως άτομα ή ως μέλη της «εθνικής αντιπροσωπείας» τους!

Το πρόβλημα, λοιπόν, δεν είναι να μη συμμετέχουν κομμουνιστικά και αριστερά κόμματα, αλλά με την προϋπόθεση ότι θα θέτουν εαυτόν υπό τη σκέπη των «εθνικών φόρουμ» και τελικά της σοσιαλδημοκρατίας!

Ωστόσο, τη συνάντηση της Βιέννης τη χαρακτήρισαν 4 νέα στοιχεία:

• Οτι πιο πολλά κινήματα έθεσαν το θέμα με πιο καθαρό τρόπο
• Οτι σε Ασία και Αφρική είναι αδιαμφισβήτητος ο ρόλος των κομμάτων και ιδιαίτερα των ΚΚ Ινδίας και ΚΚ Ινδίας (μ). Στην Ασία αυτό καταγράφεται και σε ένα πιο προωθημένο πλαίσιο του Ασιατικού Κοινωνικού Φόρουμ.
• Οτι μια σειρά ΚΚ εκφράστηκαν με συγκλίνουσες απόψεις
• Και, το σημαντικότερο, ότι για πρώτη φορά εμφανίστηκαν και συμμετείχαν ντε φάκτο μια σειρά ΚΚ.

Η παρουσία δομών και σημαντικών οργανώσεων από το λαϊκό κίνημα της χώρας μας ήταν σημαντική όπως και τα αποτελέσματά της. Ανέδειξαν το θέμα του ΝΑΤΟ, της στρατικοποίησης της ΕΕ, της πολιτικής της ΕΕ. Ηρθαν σε επαφή με δεκάδες οργανώσεις από την Ευρώπη και απηύθυναν μαζικό κάλεσμα συμμετοχής στις εκδηλώσεις που προγραμματίζει η «Δράση: Θεσσαλονίκη 2003» με αφορμή την ελληνική προεδρία στην ΕΕ, με κορύφωση τις διαδηλώσεις κατά τη διάρκεια της Συνόδου Κορυφής.

Η παρέμβασή τους σε μια σειρά από ζητήματα ήταν σημαντική, έγιναν σημείο αναφοράς και για άλλες δυνάμεις. Φέρανε στο προσκήνιο τους στόχους και τα συνθήματα των αγώνων και ήρθαν σε πρώτη επαφή με νέες δυνάμεις.

Αν το περιεχόμενο και η πολιτική κατεύθυνση του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Φόρουμ είναι προδιαγεγραμμένα, δεν μπορεί το ίδιο να πει κανείς για τους προσανατολισμούς σημαντικών δυνάμεων που συμμετέχουν στη διαδικασία όπως και αν και πολλές δυνάμεις που συμμετέχουν στο κίνημα, στις διαδηλώσεις, στους αγώνες συμμετέχουν στην προετοιμασία του Φόρουμ, ωστόσο δεν μπορούμε να πούμε το ίδιο και για το αντίστροφο.

Υπάρχουν σοβαρά περιθώρια να συσπειρωθούν ευρύτερες δυνάμεις, κινήματα, οργανώσεις σε αντιιμπεριαλιστική κατεύθυνση, να αναδειχτεί ο αντιιμπεριαλιστικός-αντικαπιταλιστικός πόλος σε αντίθεση με τον πυρήνα των δυνάμεων της σοσιαλδημοκρατίας και της συναίνεσης.

Στη βάση της έκρηξης των αντιθέσεων που γεννά ο ιμπεριαλισμός προβάλλει η δυνατότητα να συσπειρωθούν πλατιές λαϊκές μάζες στην αντιιμπεριαλιστική πάλη και διεθνώς.

Προϋπόθεση γι' αυτό είναι η συντονισμένη δράση και παρέμβαση των κομμουνιστικών κομμάτων και των αντιιμπεριαλιστικών δυνάμεων και σε αυτό το πεδίο αντιπαράθεσης.