Στην κατάσταση, που επικρατεί σήμερα στον τομέα της αλιείας, όπως αυτή έχει διαμορφωθεί μέσα από την Κοινή Αλιευτική Πολιτική της Ευρωπαϊκής Ενωσης, αναφέρθηκε αναλυτικά στην εισήγησή του, ο Π. Τριανταφύλλου. Η πολιτική αυτή, όπως τόνισε, κατά την περίοδο 1990 - 1999 υλοποιήθηκε μέσα από τα Επιχειρησιακά Προγράμματα Αλιείας (ΕΠΑΛ) κι άλλα προγράμματα όπως το PESCA, ενώ ήδη βρίσκεται σε εξέλιξη το αντίστοιχο ΕΠΑΛ 2000 - 2006. Και υπογράμμισε ότι η κατεύθυνση της ΕΕ και της κυβέρνησης είναι η καθιέρωση περιοριστικής πολιτικής στα θέματα της αλιείας, στο όνομα της διατήρησης των ιχθυοαποθεμάτων, η ψήφιση όλο και περισσότερων φραγμών στην άσκηση της αλιείας, ο έλεγχος και ο περιορισμός των δικαιωμάτων των ψαράδων.

Σύμφωνα με τα στοιχεία που παρουσιάστηκαν, η κατάσταση που έχει διαμορφωθεί είναι η εξής:

• Από τα πέντε πρώτα χρόνια εφαρμογής των δύο ΕΠΑΛ, μέσα από τα στοιχεία της παραγωγής, δίνεται καθαρή εικόνα για τις κατευθύνσεις που επιδιώκονται και για τις επιπτώσεις και το μέλλον των 35.000 εργαζομένων στο χώρο. Τα στοιχεία αυτά δείχνουν ότι σημειώνεται μείωση στην παραγωγή των αλιευτικών σκαφών, που από το 1993 έως το 1999 έπεσε από τους 207 χιλιάδες τόνους στους 159, ποσοστό 24%. Το μεγαλύτερο μέρος αυτής της μείωσης είναι στην παράκτια και μικρή παράκτια αλιεία, ενώ πιο σταθερή εμφανίζεται η εικόνα στη μέση αλιεία.
• Στον τομέα των υδατοκαλλιεργειών η κατάσταση είναι αντίστροφη, καθώς στο αντίστοιχο χρονικό διάστημα, διαπιστώνεται γιγάντωσή του και ιδιαίτερα των ιχθυοκαλλιεργειών, ο οποίος από 11,5 χιλιάδες τόνους το 1993, εκτινάσσεται στους 40.000 τόνους το 1999, σημειώνοντας μια αύξηση κατά 350%. Σημαντική, επίσης, είναι η αύξηση του τομέα των οστρακοκαλλιεργειών, όπου από 16,7 χιλιάδες τόνους το 1993, φτάνει στους 28.000 τόνους το 1999.
• Οπως προκύπτει από το ισοζύγιο εισαγωγών - εξαγωγών, κατά την επταετία '93 - '97 οι εισαγωγές στην Ελλάδα αυξήθηκαν κατά 60%, καθώς η αυτάρκεια της χώρας μας μειώνεται συνεχώς.

Ειδικότερα όσον αφορά στη θαλάσσια αλιεία η βασική επιδίωξη της ΕΕ και της κυβέρνησης ήταν ο περιορισμός της αλιευτικής προσπάθειας με πρόσχημα τη διατήρηση των αλιευτικών ιχθυοαποθεμάτων και στόχο τη μείωση της παραγωγής των αλιευτικών σκαφών, ο οποίος, όπως φάνηκε απ' τα στοιχεία, έχει επιτευχθεί σε μεγάλο βαθμό, εάν όχι πλήρως.

Τα μέτρα για την επίτευξη του στόχου ήταν τέσσερα συνολικά Πολυετή Προγράμματα Προσανατολισμού, με τα οποία επιτεύχθηκε η μείωση του αριθμού των σκαφών, ιδιαίτερα της παράκτιας αλιείας (διαλύσεις, αποσύρσεις, αλλαγή χρήσης κ.λ.π.). Το 90%, περίπου, του αριθμού των σκαφών έχει ολικό μήκος μικρότερο των 12 μέτρων. Πρόκειται, δηλαδή, για σκάφη που ανήκουν στη μικρή παράκτια αλιεία και από οικονομική άποψη συνιστούν μικρές, οικογενειακού χαρακτήρα εκμεταλλεύσεις, οι οποίες και δέχτηκαν το ισχυρότερο χτύπημα της κυβερνητικής πολιτικής μείωσης των αλιευτικών σκαφών.

Αλλα μέτρα και παρεμβάσεις ήταν το πρόγραμμα PESCA, ο επαγγελματικός επαναπροσανατολισμός των αλιέων που διακόπτουν την αλιευτική τους δραστηριότητα, η ανανέωση και ο εκσυγχρονισμός του αλιευτικού στόλου, ο οποίος, παρά το γεγονός ότι απορρόφησε το 12% των πιστώσεων του ΕΠΑΛ '94 - '99, παραμένει, γενικά, παλαιός, αφού σε ποσοστό 70%, περίπου, του συνολικού αριθμού των σκαφών, έχει ηλικία μεγαλύτερη των 15 χρόνων και οι συνθήκες ασφάλειας και υγιεινής των εργαζομένων είναι ανεπαρκείς.

Ως αποτέλεσμα όλων αυτών των μέτρων παρατηρείται αυξημένη τάση εγκατάλειψης της δουλιάς και εξόδου των ψαράδων από το επάγγελμα, καθώς έχουμε μαζική υποβολή αιτήσεων απόσυρσης αλιευτικών σκαφών. Ομως, στον υπολογισμό των συνεπειών για τους ψαράδες, πρέπει να προστεθούν η άδικη φορολόγηση των σκαφών, οι τιμές προμήθειας καυσίμων, καθώς και η καταχρέωση των ψαράδων, εξαιτίας των μέτρων εκσυγχρονισμού του στόλου, που συνόδευσαν τα μέτρα απόσυρσης και διάλυσης.

Οσον αφορά στις υδατοκαλλιέργειες, η κυβερνητική πολιτική εκφράστηκε, σύμφωνα με τις υπαγορεύσεις της ΕΕ, με εντελώς διαφορετικό τρόπο σε σχέση με τον τομέα της θαλάσσιας αλιείας, καθώς, διαθέτοντας απλόχερα το 36% των πιστώσεων του ΕΠΑΛ '94-'99, έδωσε μεγάλη ώθηση στην ανάπτυξή του, με αποτέλεσμα την τεράστια αύξηση της δυναμικότητάς, ιδιαίτερα, των θαλάσσιων ιχθυοκαλλιεργητικών εκμεταλλεύσεων, ο αριθμός των οποίων ανέρχεται σε 247 εκμεταλλεύσεις και η παραγωγή τους πλησιάζει με τα επίσημα στοιχεία τους 40.000 τόνους και ανεπίσημα τους 50.000 ίσως και τους 60.000, έχοντας έντονο εξαγωγικό προσανατολισμό.

Η αλματώδης ανάπτυξη των θαλάσσιων ιχθυοκαλλιεργειών έχει, ταυτόχρονα, και τις δικές της παράπλευρες συνέπειες, όπως τις οικολογικές, τη δέσμευση και κατάληψη εκατοντάδων όρμων και θαλάσσιων περιοχών στις παράκτιες ζώνες, την απαγόρευση άσκησης αλιείας σ' αυτές και την άμεση ή έμμεση εκδίωξη των ψαράδων. Αξίζει να σημειωθεί ότι τα τελευταία χρόνια ξεκίνησαν και συνεχίζονται με μεγαλύτερη ένταση οι συγχωνεύσεις και οι εξαγορές, με αποτέλεσμα οι δύο κυρίαρχοι επιχειρηματικοί όμιλοι του κλάδου - ΝΗΡΕΑΣ και ΣΕΛΟΝΤΑ - το 1998, να έχουν το 45% της συνολικής εγχώριας παραγωγής γόνου και το 20% της συνολικής ποσότητας ψαριών ιχθυοκαλλιέργειας.

Ομως, παρά τη ραγδαία ανάπτυξη της θαλάσσιας ιχθυοκαλλιέργειας, η αυτάρκεια της χώρας δεν καλύφθηκε. Αντίθετα, είχαμε αύξηση των εισαγωγών ψαριών, οι οποίες από 58.000 τόνους, περίπου, το '93, αξίας 35 δισ. δρχ., το '99 έφτασαν στους 96.000 τόνους, αξίας 78 δισ. δρχ. Το ίδιο διάστημα οι εξαγωγές ανέρχονταν σε 26.500 τόνους το '93, αξίας 30 δισ. δρχ. και το '99 ήταν 60.000 τόνους, αξίας 66 δισ. δρχ. Κατά συνέπεια το εμπορικό ισοζύγιο που ήταν ελλειμματικό το '93 κατά 5 δισ. δρχ., περίπου, το '99 έφτασε στα 12 δισ.

Σχετικά με τον τομέα μεταποίησης - εμπορίας είναι ο δεύτερος ευνοημένος τομέας από πλευράς χρηματοδότησης του ΕΠΑΛ '94 - '99, στον οποίο η κυβέρνηση διέθεσε το 36% των προβλεπόμενων πιστώσεων. Από τη χρηματοδότηση αυτού του τομέα, όπως και των θαλάσσιων ιχθυοκαλλιεργειών που έχει απορροφήσει, επίσης, πολύ μεγάλο μέρος του Β' ΚΠΣ, προκύπτει ότι ο βασικός ωφελημένος της κυβερνητικής πολιτικής, όλα αυτά τα χρόνια, είναι το μεγάλο κεφάλαιο.

Η ίδια φιλοσοφία των μέτρων της κυβέρνησης και της ΕΕ, όμως, υπάρχει και στο ΕΠΑΛ 2000 - 2006. Στόχος, δηλαδή, παραμένει ο περιορισμός και η μείωση του αριθμού των μικρομεσαίων αλιευτικών επιχειρήσεων και η προσπάθεια ν' απορροφήσουν τις αντιδράσεις των ιδιοκτητών τους, κατευθύνοντάς τους προς επαγγελματικό προσανατολισμό. Αυτό θα γίνει για να επωφεληθούν οι μεγάλες αλιευτικές επιχειρήσεις και να περάσει η αλιευτική δραστηριότητα στα χέρια λιγότερων, αλλά μεγαλύτερων αλιευτικών επιχειρήσεων.

Τα μέτρα για την παραπέρα μείωση της αλιευτικής παραγωγής στη χώρα μας έχουν στόχο την ακόμα μεγαλύτερη μείωση της χωρητικότητας των αλιευτικών σκαφών κατά 14%, της ισχύος κατά 19%, των εκφορτώσεων κατά 12%, αλλά και της απασχόλησης - θέσεων εργασίας κατά 6.000 άτομα σε σχέση με το 1999 και η κυβέρνηση θα επιδιώξει να πετύχει μέσα από την ένταση της απομάκρυνσης των αλιευτικών σκαφών που είναι μικρότερα από 12 μέτρα.

Ολα αυτά σημαίνουν ότι η αλιευτική ικανότητα του ελληνικού στόλου θα μειωθεί παραπέρα και, τελικά, το ελληνικό ψάρι θα σπανίζει όλο και περισσότερο στην αγορά.