Ηδη, ο παλιός χρόνος έχει παραχωρήσει τη θέση του στον καινούριο. 2003, λοιπόν, και οι συνήθεις ευχές που ανταλλάσσονται είναι «όλα να πάνε καλύτερα φέτος». Και ποιος δε θα το ήθελε; Αλλά αν οι ευχές σε προσωπικό επίπεδο έχουν νόημα, τα πράγματα είναι τελείως διαφορετικά για το περιβάλλον, μια και οι εξελίξεις ελάχιστα εξαρτώνται από την προσωπική μας στάση. Κυρίως, αφορούν στην ασκούμενη κυβερνητική πολιτική και τις έξωθεν εντολές που ακολουθεί πιστά. Μάλιστα, συχνά η συμπεριφορά της είναι «βασιλικότερη του βασιλέως», με αποτέλεσμα τις ευρωκαμπάνες που εισπράττει σε μια σειρά ζητήματα, μια και δεν τηρεί ούτε τα αναγκαία προσχήματα. Ετσι, αν η όποια φιλοπεριβαλλοντική στάση μας δε συνδέεται με τις ανάλογες παρεμβάσεις σε μαζικό επίπεδο, τότε νομοτελειακά τα πράγματα χειροτερεύουν με γοργούς ρυθμούς.

Είναι σαφές ότι τα πάντα κινούνται στη χώρα κάτω από τον «εθνικό» στόχο της διοργάνωσης των Ολυμπιακών Αγώνων του 2004. Μια καταστροφική επιλογή, η οποία, όπως έχουμε εξηγήσει κατ' επανάληψη, θα αφήσει στο διάβα της καμένη γη. Κι αυτό δεν είναι σχήμα λόγου. Ολος ο κρατικός μηχανισμός υπηρετεί - όπως υπηρετεί - αυτόν το στόχο. Δεν είναι τυχαίες οι απανωτές αποφάσεις του Συμβουλίου της Επικρατείας, που έδωσε το «πράσινο φως» για περιβαλλοντοκτόνες παρεμβάσεις. Κλασικό παράδειγμα, τα έργα στο Μαραθώνα. Κι αν κανείς μπορεί να κάνει «εκπτώσεις» για τα έργα στο Σχοινιά (για βιότοπους θα μιλάμε τώρα;), δεν μπορεί να προσεγγίσει με τον ίδιο τρόπο το γεγονός ότι πρόκειται για μια ιστορική περιοχή, που σηματοδοτεί μια από τις σημαντικές περιόδους της ύπαρξης αυτού του λαού. Εφτασαν στο σημείο να επιστρατεύσουν και «κολλητούς αρχαιολόγους», για να μας πείσουν ότι εκεί όπου έγινε η μάχη του Μαραθώνα σήμερα βρίσκεται κάτω από τη θάλασσα. Το ρεζιλίκι τους ήταν διεθνές. Αλλά δε χαμπαρίζουν από κάτι τέτοια. «Πράσινο φως» και για το κλειστό γυμναστήριο στο Γαλάτσι 10.000 θέσεων, παρά τις αντιρρήσεις της τοπικής κοινωνίας. Και στο Πεδίον του Αρεως, ο μεγαλοκαναλάρχης - που ξαφνικά ...την είδε φίλαθλος - συνεχίζει τις επεκτάσεις του κολυμβητηρίου, καταπατώντας κάθε έννοια νομιμότητας. Η περίφημη Επιτροπή 2004, με προίκα τις υπερεξουσίες της κυβέρνησης, προχωρά ως οδοστρωτήρας, φροντίζοντας πάνω απ' όλα, μέσω απίθανων προσλήψεων δημοσιογράφων (κι όχι μόνο) με αποζημιώσεις που βγάζουν μάτια και της διοχέτευσης των διαφημιστικών πακέτων, να κλείνει στόματα και να μετριάζει τις αντιρρήσεις. Δοκιμασμένη συνταγή... Μόνον οι εθελοντές δεν τους προκύπτουν, αλλά θα έχουμε εισαγόμενους, οπότε θα λυθεί κι αυτό το θέμα!

Το έργο στον Κηφισό ήταν ένα από τα πλέον πολυδιαφημισμένα του ΥΠΕΧΩΔΕ και κοσμούσε τα προεκλογικά του φυλλάδια. Μόνο που η πραγματικότητα - για άλλη μια φορά - αποδείχτηκε εντελώς διαφορετική. Οι φορές που πλημμύρισε και οι ανεπανόρθωτες ζημιές που υπέστησαν οι κάτοικοι του Ρέντη και κυρίως του Μοσχάτου απέδειξαν τι ακριβώς σημαίνει ο εκσυγχρονιστικός σχεδιασμός... Με το πρώτο ψιλοβρόχι, επικρατεί πανικός. Η Πειραιώς κλείνει κι όλη η πόλη τίθεται σε συναγερμό. Οι αποζημιώσεις των πληγέντων μένουν σε επίπεδο τηλεόρασης και οι μόνες εικόνες που μένουν στη μνήμη είναι οι απύθμενου θράσους δηλώσεις των κυβερνώντων. Ούτε μια συγγνώμη για τους ανθρώπους που καταστράφηκαν, επειδή έτσι το θέλησαν κάποιοι με τις πράξεις και τις παραλείψεις τους. Αυτή είναι η ισχυρή και υπερήφανη Ελλάδα του κ. πρωθυπουργού. Αλλά με το ...πόπολο θα ασχολούνται τώρα οι ομοτράπεζοι των Ευρωπαίων ηγετών; Ας είμαστε σεμνοί! Αλλά πλην Κηφισού έχουμε και την Εγνατία. Προχωρεί με ρυθμούς χελώνας και κανείς δε γνωρίζει την τελική ημερομηνία περάτωσης του έργου. Βέβαια, οι μακέτες του πάλαι πότε υπουργού του ΠΕΧΩΔΕ υπάρχουν, όπως και η ημερομηνία λήξης των εργασιών. Ποιος θυμάται, όμως, τέτοιες λεπτομέρειες; Αντίθετα, όμως, δεν ξεχνάμε τα παπαγαλάκια του στα ΜΜΕ και πώς είχαν εμφανίσει άλλο ένα ...σπουδαίο και ...σημαντικό έργο του ΠΑΣΟΚ. Σήμερα, όλοι τους κάνουν γαργάρα (ούτε η πρώτη φορά είναι, ούτε η τελευταία). Και η ζωή συνεχίζεται.

Το ενεργειακό μοντέλο παραμένει δογματικά προσανατολισμένο στο πετρέλαιο. Τα πάντα κινούνται γύρω από αυτό, επιβαρύνοντας την ατμόσφαιρα με ρύπους που συμβάλλουν στο φαινόμενο του θερμοκηπίου και απομυζώντας τα συναλλαγματικά αποθέματα της χώρας. Καμία εναλλακτική πρόταση δε συζητείται σοβαρά και κανένα ενδιαφέρον δεν εκδηλώνεται στην πράξη. Αν και έχει ειπωθεί κατ' επανάληψη (και από αυτήν τη στήλη) ότι η Ελλάδα διαθέτει τεράστια συγκριτικά πλεονεκτήματα, τόσο στον τομέα της ηλιακής, όσο και της αιολικής ενέργειας, οι αρμόδιοι σφυρίζουν αδιάφορα. Το τελευταίο, μάλιστα, διάστημα, βρισκόμαστε ενώπιον του εξής παραδόξου: Δίνονται άδειες για αιολικά πάρκα σε ιδιώτες, τα οποία, όμως, είναι κοντά σε κατοικημένες περιοχές, δημιουργώντας σειρά προβλημάτων στους κατοίκους και ξαφνικά, αντί να υπάρχει η κοινωνική αποδοχή για παρόμοιες επενδύσεις, έχουμε τα αντίθετα αποτελέσματα και όχι άδικα. Ο λόγος είναι απλός. Επειδή οι «επενδυτές» χρησιμοποιούν τα δίκτυα της ΔΕΗ για να διοχετεύσουν την παρεχόμενη ενέργεια, αυτό που τους ενδιαφέρει, εκτός του συγκεκριμένου σημείου εγκατάστασης, είναι η ύπαρξη δικτύων. Δηλαδή, και την πίτα ολόκληρη και το σκύλο χορτάτο. Ομως, με τη λογική αυτή, οι φιλικές προς το περιβάλλον ενέργειες θα παραμείνουν στο διηνεκές περιθωριακές. Το να μιλήσουμε, φυσικά, για τον ρόλο των Εφτά Αδελφών και τις υπάρχουσες διαπλοκές είναι κουραστικό.

Οι συγκοινωνίες παραμένουν απελπιστικά ανεπαρκείς στις μεγάλες πόλεις και, ουσιαστικά, μεγάλο μέρος των μετακινήσεων διεξάγεται με το ΙΧ αυτοκίνητο. Αυτό είναι το επιλεγέν μοντέλο εδώ και δεκαετίες κι αυτό υπηρετείται μετ' ευλαβείας. Το τρένο παραμένει μετέωρο και υποβαθμισμένο. Τα τεράστια ευρωπαϊκά κονδύλια ήταν μιας πρώτης τάξεως ευκαιρία να το εκσυγχρονίσουν και να το αναβαθμίσουν. Ομως, κι εδώ οι κρατούντες ποιούν την νήσσαν. Η ίδια η παρατήρηση ισχύει και για τις αστικές συγκοινωνίες, που καθημερινά ταλαιπωρούν εκατοντάδες χιλιάδες εργαζόμενους. Οσο για το κυκλοφοριακό, χειρότερα δε θα μπορούσε να είναι. Διαδρομές που θα μπορούσαν να γίνουν σε λίγα λεπτά γίνονται σε ώρες. Αν τύχει, μάλιστα, και βρέχει, το τοπίο θυμίζει ταινίες του Φελίνι. Ακόμα και η κολοβή γραμμή του τραμ σχεδιάστηκε με τέτοιο τρόπο που μόνο κοινωνική συναίνεση δεν εξασφάλισε.

Οι πυρκαγιές την προηγούμενη χρονιά ήταν σαφώς λιγότερες στον αριθμό και στις καταστροφές που προξένησαν. Ομως, αυτό δεν οφείλεται σε κάποια συγκεκριμένη πολιτική που εφαρμόστηκε, αλλά μάλλον στα καιρικά φαινόμενα. Εξάλλου, αν πάρουμε ως δείκτη τις αναδασώσεις που πραγματοποιούνται ετησίως υπολείπονται σημαντικά από τις δασικές εκτάσεις που χάνονται. Εθνικό μας σπορ παραμένει η οικοπεδοποίηση και για όσο διάστημα αυτό ισχύει, η κατάσταση θα χειροτερεύει. Το νέφος εξακολουθεί να βρίσκεται απλωμένο πάνω από την Αθήνα (και όχι μόνο), με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την υγεία των κατοίκων. Οσο για τους υδάτινους πόρους, η υπόθεση θα φτάσει κάποια στιγμή να εκπέμψει SOS, μόνο που τότε θα έχουμε περάσει την κόκκινη γραμμή και δε θα μπορούμε να κάνουμε τίποτα. Οι σπατάλες εξακολουθούν να υπάρχουν, όπως και τα απαρχαιωμένα δίκτυα. Ενας στρατηγικός πόρος που πρέπει να φυλάσσεται ως κόρη οφθαλμού έχει αφεθεί στο έλεος κι όποιος προλάβει τον Κύριο οίδε. Αν στα παραπάνω προσθέσουμε το φάντασμα του Κτηματολογίου, την καταστροφή του θαλάσσιου πλούτου, τα αγροχημικά που ρυπαίνουν εδάφη και υπόγεια ύδατα, τα δηλητηριασμένα τρόφιμα, τη βιομηχανική ρύπανση, το αδιέξοδο με τα απορρίμματα, το ακολουθούμενο καταναλωτικό πρότυπο και τη μείωση της βιοποικιλότητας, συμπληρώνουμε το παζλ της περιβαλλοντικής καταστροφής που συντελείται στη χώρα μας.