Κάθε άλλο παρά στρωμένος με ρόδα είναι ο δρόμος που έχει να διανύσει η Διακυβερνητική Διάσκεψη για το Ευρωσύνταγμα. Δεν είναι μόνον οι λαϊκές αντιδράσεις στην πολιτική της Ευρωπαϊκής Ενωσης, που εκδηλώνονται με τον έναν ή άλλο τρόπο, είναι και οι μεγάλες αντιθέσεις μεταξύ των ίδιων των εταίρων. Αντιθέσεις που έχουν καταγραφεί και στη Σύνοδο του Αμστερνταμ (Ιούνης 1997) και στη Σύνοδο της Νίκαιας (Δεκέμβρης 2000), οι οποίες ασχολήθηκαν με το ίδιο θέμα.

Ενα από τα χαρακτηριστικά του εγχειρήματος της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης είναι η συνύπαρξη δύο αντίθετων τάσεων, της ενοποίησης και της διαφοροποίησης-διάσπασης. Σ' αυτή, τη δεύτερη τάση, σημαντικό ρόλο παίζουν η αναπόσπαστη με τον καπιταλισμό ανισόμετρη ανάπτυξη και διεύρυνση του χάσματος, η συγκέντρωση και συγκεντροποίηση κεφαλαίου και οι αναπόφευκτες πάντα παρούσες εσωτερικές αντιθέσεις. Η κυριαρχία συμφερόντων των ηγετικών ευρωπαϊκών δυνάμεων σε βάρος των άλλων καπιταλιστικών χωρών, αλλά και η πάντα παρούσα επιρροή των ΗΠΑ.

Στη φάση αυτή, ενόψει της Διακυβερνητικής, φαίνεται ότι έχει επέλθει συμβιβασμός-συμφωνία επί των βασικών θεμάτων μεταξύ των τεσσάρων «μεγάλων», δηλαδή Γερμανίας, Γαλλίας, Βρετανίας, Ιταλίας. Μαζί τους συντάσσονται και η Ισπανία με την Πολωνία, οι κυβερνήσεις των οποίων εκφράζουν κάποιες επιφυλάξεις επί του σχεδίου της Συντακτικής Συνέλευσης. Σ' αυτό το μπλοκ συμμετέχουν ακόμη οι κυβερνήσεις του Βελγίου, του Λουξεμβούργου και της Ολλανδίας, ενώ η ελληνική κυβέρνηση έχει δηλώσει ότι συμφωνεί με το μεγαλύτερο μέρος των θέσεων του γαλλογερμανικού άξονα.

Αντιδράσεις, μικρές ή μεγάλες, έχουν εκδηλωθεί από τις υπόλοιπες κυβερνήσεις, Σουηδίας, Αυστρίας, Πορτογαλίας, Φινλανδίας, Ιρλανδίας και όλων των νέων κρατών-μελών. Οι αντιδράσεις αυτές οφείλονται κυρίως στην περιθωριοποίηση των «μικρών» με την πρόταση της Συντακτικής Συνέλευσης για την κατάργηση της εκ περιτροπής προεδρίας, το μοίρασμα των ψήφων στα κοινοτικά όργανα με βάση τον πληθυσμό των κρατών-μελών και τον περιορισμό του αριθμού των κοινοτικών επιτρόπων. Με τις προτάσεις αυτές οι «μικρές» χώρες υποβαθμίζονται έως «αποβάλλονται» από τα κέντρα λήψης των αποφάσεων της ΕΕ.

Δεδομένης όμως της συντριπτικής διαφοράς ισχύος των δύο μπλοκ, πρέπει να θεωρείται ήδη από τώρα βέβαιη η επικράτηση του μετώπου των «μεγάλων», οπότε το σχέδιο του Ζισκάρ ντ' Εστέν θα αποτελέσει τη βάση του Συντάγματος της Ευρώπης, όσες τροποποιήσεις και αν υποστεί κατά τη διάρκεια της Διακυβερνητικής Διάσκεψης. Μια πρόγευση γι' αυτό πήραμε κατά την πρόσφατη συζήτηση του θέματος στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, όπου το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα και το Ευρωπαϊκό Σοσιαλιστικό Κόμμα παρουσίασαν κοινή εισήγηση και ψήφισαν από κοινού την απόφαση με την οποία ζητείται από τη Διακυβερνητική Διάσκεψη να εγκρίνει το σχέδιο της Συντακτικής Συνέλευσης ως έχει.

Οι διαγραφόμενες εξελίξεις σε σχέση με το Ευρωσύνταγμα δεν πρέπει να οδηγήσουν στο συμπέρασμα ότι «κλείνουν» οι διαφορές μεταξύ του γαλλογερμανικού άξονα, ο οποίος επιδιώκει μια σχετική χειραφέτηση (οικονομική, πολιτική και στρατιωτική) από τις ΗΠΑ, και του άξονα Βρετανίας-Ιταλίας-Ισπανίας, που επιθυμεί τη διατήρηση και την ενίσχυση του ευρωατλαντικού δεσμού. Απλώς, με το σχέδιο της Συντακτικής Συνέλευσης προσφέρεται μια «γέφυρα» συνεννόησης μεταξύ τους μπροστά στον κοινό εχθρό, δηλαδή τους λαούς, που όμως θα γκρεμιστεί, όταν η διαπάλη μεταξύ τους για το ξαναμοίρασμα των αγορών πάρει νέες διαστάσεις.

Το λαϊκό κίνημα της κάθε χώρας δεν πρέπει να αδιαφορεί για τις ενδοϊμπεριαλιστικές αντιθέσεις, ούτε να παίρνει τη θέση υπέρ του ενός ανταγωνιστή και εναντίον του άλλου. Πρέπει να τις αξιοποιεί, αφού έτσι και αλλιώς έχουν αντικειμενικό χαρακτήρα, να διαμορφώνει προϋποθέσεις για την τελική νίκη, υπολογίζοντας ότι και αυτές, πέρα από τον κύριο παράγοντα της ταξικής πάλης, συμβάλλουν στο αδυνάτισμα του αντίπαλου.