Θα διαπιστώσουμε ότι πίσω από την παρελκυστική προπαγάνδα κρύβεται ένας ακόμα κρίκος της αλυσίδας που δένει τους λαούς στον ιμπεριαλιστικό σχηματισμό της ΕΕ, αλλά και μια ακόμα ώθηση στα συμφέροντα του κεφαλαίου, συνέχεια των συνθηκών του Μάαστριχτ, του Αμστερνταμ και της Νίκαιας. Βεβαίως, οι αλλαγές δεν μπορούν παρά να αντανακλούν την τρέχουσα πολιτική της ΕΕ, που κάνει ιδιαίτερα έντονη την παρουσία της σε κάθε διάταξη του κειμένου. Το όλο εγχείρημα βαφτίστηκε «σύνταγμα», όχι γιατί τέτοιο είναι, αλλά για να ξεγελάσει τους λαούς που έχουν συνδέσει τη λέξη με δημοκρατικές κατακτήσεις, όπως π.χ. με την επανάσταση κατά της μοναρχίας στις 3 Σεπτέμβρη του 1843 στη χώρα μας.

Η απόφαση για νέες θεσμικές αλλαγές πάρθηκε στο Λάακεν, το Δεκέμβρη του 2001, πριν ακόμα ολοκληρωθεί η διαδικασία επικύρωσης της Συνθήκης της Νίκαιας. Γιατί αυτή η βιασύνη; Η επίσημη αιτιολογία ήταν ότι οι αλλαγές ήταν απαραίτητες για να λειτουργήσει αποτελεσματικά η Ενωση μετά τη διεύρυνσή της. Η αλήθεια είναι ότι οι κυρίαρχοι κύκλοι δεν έμειναν ικανοποιημένοι με τις αλλαγές που έγιναν στη Νίκαια. Οι αντιθέσεις και οι αντιδράσεις που εμφανίστηκαν τότε έκαναν τη Συνθήκη της Νίκαιας να μοιάζει με μισοτελειωμένη δουλιά, κάτι που θα έπρεπε άμεσα να διορθωθεί.

Μαζί με την απόφαση για τις αλλαγές, αποφασίστηκε και μια διαφορετική διαδικασία. Για να αντιμετωπίσουν την αδιαφορία του κόσμου, αυτό που οι ίδιοι αναγνωρίζουν ως «δημοκρατικό έλλειμμα» και άλλοι χαρακτηρίζουν ως περίσσευμα αυταρχισμού, έστησαν μια παράσταση δημοκρατικότητας, αναθέτοντας τη διαμόρφωση προτάσεων σε ένα ειδικό σώμα, που το ονόμασαν «Συνέλευση». Πήραν βέβαια τα μέτρα τους, ώστε να αποκλείσουν οποιοδήποτε ενδεχόμενο να καταλήξει η Συνέλευση σε ανεπιθύμητες ή έστω ενοχλητικές προτάσεις.

Η σύνθεση της Συνέλευσης καθορίστηκε έτσι ώστε να αποκλείσει κάθε γνήσια αριστερή φωνή, ενώ από τα 207 τακτικά και αναπληρωματικά μέλη της, δεν ήταν πάνω από 10 αυτά που ήταν αντίθετα στην ομοσπονδιοποίηση της ΕΕ! Η όλη λειτουργία της ήταν ένα δικομματικό παιχνίδι ανάμεσα σε συντηρητικούς και σοσιαλδημοκράτες, άμεσα χειραγωγούμενο από διορισμένο προεδρείο. Αν προσθέσουμε στα παραπάνω το ότι τα μέλη της Συνέλευσης δεν ήταν υπόλογα σε κανένα εθνικό πολιτικό όργανο, ότι οι υποψήφιες για ένταξη χώρες και τα κοινοβούλιά τους εκπροσωπούνται με παρατηρητές, καταλήγουμε, αβίαστα και χωρίς κίνδυνο να κατηγορηθούμε για εμπάθεια, στο συμπέρασμα ότι η Συνέλευση ήταν καρικατούρα δημοκρατίας.

Οι κυριότερες πλευρές της πρότασης της Συνέλευσης αφορούν το χαρακτήρα της ΕΕ, τον τρόπο λειτουργίας της και λήψης αποφάσεων από τα θεσμικά της όργανα, καθώς και την Κοινή Εξωτερική Πολιτική και την Πολιτική Αμυνας και Ασφάλειας. Θα τις παρουσιάσουμε και θα τις σχολιάσουμε στη συνέχεια.

Η ΕΕ παρουσιάζεται για πρώτη φορά ως νομικό πρόσωπο, στα πλαίσια του οποίου συντονίζονται οι πολιτικές των κρατών - μελών, ενώ ασκεί ορισμένες κοινές αρμοδιότητες.

Στη διακήρυξη αρχών της Ενωσης εξέχουσα θέση έχει η δήλωση πίστης «σε μία εξαιρετικά ανταγωνιστική κοινωνική(!) οικονομία της αγοράς», ενώ η ελεύθερη κυκλοφορία προσώπων, εμπορευμάτων, υπηρεσιών, κεφαλαίων, και η ελευθερία εγκατάστασης παραμένουν οι μόνες ελευθερίες που δε διακηρύσσονται μόνο αλλά και εξασφαλίζονται. Παραπέρα, εκφράζεται η προσήλωση της ΕΕ στην Οικονομική και Νομισματική Ενωση, ενώ διατυπώνεται καθαρά και η πρόθεσή της για προώθηση των «αξιών» της σε όλο τον κόσμο. Καθιερώνεται υπηκοότητα της Ενωσης, συμπληρωματική της εθνικής υπηκοότητας.

Ειδική μνεία γίνεται στο «Χάρτη των ανθρωπίνων δικαιωμάτων», ο οποίος γίνεται αναπόσπαστο μέρος του «συντάγματος». Υπενθυμίζουμε ότι ο Χάρτης αυτός, του οποίου η επεξεργασία έγινε το 2001 παράλληλα με αυτή της Συνθήκης της Νίκαιας, κατά γενική ομολογία βρίσκεται πολύ πίσω από την αντίστοιχη διακήρυξη του ΟΗΕ, την Ευρωπαϊκή Σύμβαση Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και πολλά εθνικά συντάγματα. Αρκεί να σημειώσουμε ότι αναγνωρίζει την επιχειρηματική ελευθερία.

Το κοινοτικό «σύνταγμα» και οι νόμοι τίθενται υπεράνω των αντίστοιχων εθνικών. Για ζητήματα, π.χ. αποκλειστικής αρμοδιότητας της Ενωσης, τα κράτη - μέλη δεν μπορούν να νομοθετούν εκτός αν εξουσιοδοτηθούν από την Ενωση. Τέλος, αναφέρεται ρητά ότι τα κράτη - μέλη οφείλουν να υποστηρίζουν ενεργά και ανεπιφύλακτα την Κοινή Εξωτερική Πολιτική και Πολιτική Ασφάλειας της Ενωσης (ΚΕΠΠΑ).

Διατηρούνται τα βασικά θεσμικά όργανα (Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, Συμβούλιο Υπουργών, Ευρωπαϊκή Επιτροπή, Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο), όμως οι συσχετισμοί και ο τρόπος λειτουργίας του Συμβουλίου και της Επιτροπής αλλάζουν άρδην. Οι προτάσεις της «Συνέλευσης» απηχούν την ουσία της γαλλογερμανικής πρότασης της 15ης Γενάρη 2003, η οποία είχε ξεσηκώσει θύελλα αντιδράσεων, κυρίως για την πρόβλεψη κατάργησης της εναλλασσόμενης προεδρίας του Συμβουλίου και αντικατάστασής της με πρόεδρο εκλεγόμενο για θητεία 5 ή 2,5 ετών. Τα μέλη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής που έχουν δικαίωμα ψήφου περιορίζονται σε 15, περιλαμβανομένου του προέδρου της και του υπουργού Εξωτερικών, πράγμα που σημαίνει ότι δε θα εκπροσωπούνται όλα τα κράτη - μέλη με δικαίωμα ψήφου.

Καταργείται η ομοφωνία (δικαίωμα βέτο) για τη λήψη απόφασης σε πολλά βασικά ζητήματα, περιλαμβανομένων και ζητημάτων εξωτερικής πολιτικής και πολιτικής ασφάλειας, ενώ στα πλαίσια της «ειδικής πλειοψηφίας» μειώνεται το σχετικό βάρος των μικρών χωρών σε σχέση με αυτό που είναι σήμερα.

Η ΚΕΠΠΑ έχει κεντρικό ρόλο στην ΕΕ και είναι ένα βήμα προς την παραπέρα στρατιωτικοποίηση, όπως φαίνεται πολύ καθαρά από τη δέσμευση των κρατών - μελών να βελτιώσουν προοδευτικά τις στρατιωτικές τους ικανότητες (άρθρο Ι-40.3), την πρόβλεψη για δημιουργία «Ευρωπαϊκού Οργανισμού Εξοπλισμού και Στρατηγικών Ερευνών», αλλά και από την πρόταση για ύπαρξη του υπουργού Εξωτερικών που έχει την ευθύνη υλοποίησης της ΚΕΠΠΑ και είναι ο μόνος υπουργός που θα διαθέτει η Ενωση. Οι σχετικές προτάσεις κατατέθηκαν στα τέλη Απρίλη 2003, έχουν δηλαδή συμπεριλάβει τις εμπειρίες από την ιμπεριαλιστική επιδρομή στο Ιράκ, τα κοινά σημεία, αλλά και τις αντιθέσεις που αναπτύχθηκαν, την ανάγκη κατά συνέπεια ευελιξίας.

Στους στόχους της ΚΕΠΠΑ περιλαμβάνονται η διαφύλαξη των «κοινών αξιών», των θεμελιωδών συμφερόντων, της ανεξαρτησίας και της ακεραιότητας της Ενωσης, αλλά και η προώθηση της ενσωμάτωσης όλων των χωρών στην παγκόσμια οικονομία και η προώθηση ενός διεθνούς συστήματος βασιζόμενου σε ισχυρότερη πολυμερή συνεργασία και «χρηστή» παγκόσμια διακυβέρνηση. Προτού αναλάβει οποιαδήποτε ενέργεια στη διεθνή σκηνή ή οποιαδήποτε δέσμευση, που θα μπορούσε να επηρεάσει τα συμφέροντα της Ενωσης, κάθε κράτος - μέλος είναι υποχρεωμένο να διαβουλεύεται με τα άλλα.

Η Κοινή Πολιτική Ασφάλειας και Αμυνας (ΚΠΑΑ), αποτελεί εγγενές στοιχείο της ΚΕΠΠΑ και εξασφαλίζει στην Ενωση επιχειρησιακή ικανότητα βασισμένη σε στρατιωτικά και μη στρατιωτικά μέσα, ενώ «σέβεται τις υποχρεώσεις ορισμένων κρατών - μελών που θεωρούν ότι η κοινή τους άμυνα υλοποιείται στο πλαίσιο της Οργάνωσης της Συνθήκης του Βόρειου Ατλαντικού (ΝΑΤΟ)» (άρθρο Ι-40.2). Τα κράτη - μέλη που συγκροτούν μεταξύ τους πολυεθνικές δυνάμεις μπορούν να θέτουν τις δεινάμεις αυτές στη διάθεση της Ενωσης, η οποία μπορεί να κάνει χρήση των μέσων αυτών σε αποστολές εκτός συνόρων της. Το Συμβούλιο μπορεί ακόμα να αναθέτει την εκτέλεση μιας αποστολής σε ομάδα κρατών - μελών «που πληρούν υψηλά κριτήρια στρατιωτικών ικανοτήτων».

Οι αποστολές περιλαμβάνουν, σύμφωνα με τις εκφράσεις που χρησιμοποιεί το κείμενο: κοινές δράσεις αφοπλισμού, ανθρωπιστικές αποστολές και αποστολές διάσωσης, παροχή συμβουλών και αρωγής επί στρατιωτικών θεμάτων, αποστολές «πρόληψης των συγκρούσεων και διατήρησης της ειρήνης», την επέμβαση μάχιμων δυνάμεων στη «διαχείριση των κρίσεων», δράσεις στήριξης τρίτης χώρας, κατ' αίτησή της, για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας, επιχειρήσεις σταθεροποίησης μετά το τέλος των συγκρούσεων. Δε χρειάζεται βαθιά ανάλυση για να καταλάβει κανείς τις πραγματικές προθέσεις...

Τέλος, είναι χαρακτηριστικό ότι, σύμφωνα με τη «ρήτρα αλληλεγγύης» (άρθρο 42), η Ενωση κινητοποιεί όλα τα μέσα που έχει στη διάθεσή της, συμπεριλαμβανομένων των στρατιωτικών, για «πρόληψη τρομοκρατικής απειλής». Είναι η πρώτη φορά που γίνεται ανοιχτά αποδεκτή, κατά το αμερικανικό πρότυπο, η έννοια της προληπτικής στρατιωτικής δράσης, με πρόσχημα βέβαια την τρομοκρατία.

Η πρόταση για τη «Συνταγματική Συνθήκη» είναι κατασκεύασμα των πιο αντιδραστικών κύκλων του καπιταλιστικού συστήματος. Οι κομπασμοί του κ. Ζισκάρ ντ' Εστέν και αυτών που βρίσκονται πίσω του για την επιτυχία της «Συνέλευσης», οι πανηγυρισμοί της τότε Ελληνικής Προεδρίας και της τωρινής Ιταλικής για τη «νέα Ευρώπη», δεν είναι αρκετοί για να αναιρέσουν την παραπάνω πραγματικότητα.

Το «ευρωσύνταγμα» κατοχυρώνει συνταγματικά τον καπιταλισμό, ανακατανέμει την εξουσία υπέρ των ισχυρών, εκχωρεί παραπέρα εθνική κυριαρχία στο ιμπεριαλιστικό, ευρωενωσιακό κέντρο, εκτοπίζει ακόμα περισσότερο τις μικρές χώρες από τους μηχανισμούς λήψης αποφάσεων (κατάργηση εναλλασσόμενης Προεδρίας, νέα σύνθεση Ευρωπαϊκής Επιτροπής, ειδική πλειοψηφία). Ταυτόχρονα βάζει τα θεμέλια για βαθύτερη στρατιωτικοποίηση, στα πλαίσια της κοινής αμυντικής πολιτικής και σε αγαστή σύμπνοια με το ΝΑΤΟ. Η αναζήτηση, από την ΕΕ, ισότιμου ρόλου με τις ΗΠΑ, χωρίς αμφισβήτηση της πρωτοκαθεδρίας τους, αποτελεί άμεση απειλή για όλους τους λαούς του κόσμου και φυσικά για τους λαούς των κρατών - μελών.

Το νέο εγχείρημα βρίσκεται σε απόλυτη αντιστοιχία με τις τρέχουσες πολιτικές, το χτύπημα των κατακτήσεων των εργαζομένων, τους αλλεπάλληλους τρομονόμους, τις επεμβάσεις κατά των λαών όλου του κόσμου. Επιβεβαιώνει για μια ακόμα φορά τον πραγματικό χαρακτήρα της ΕΕ ως συνένωσης των καπιταλιστικών χωρών της ευρωπαϊκής ηπείρου στο ιμπεριαλιστικό στάδιο του καπιταλισμού, ως τον ευρωπαϊκό πόλο του παγκόσμιου ιμπεριαλιστικού συστήματος. Επιβεβαιώνει ότι δεν μπορεί να υπάρξει κοινωνική πρόοδος χωρίς ρήξη με την ΕΕ.

Σε αντίθεση με το ΠΑΣΟΚ και τη ΝΔ που χειροκροτούν, σε αντίθεση με το Συνασπισμό που, έχοντας ψηφίσει το Μάαστριχτ, ερωτοτροπεί με το νέο αντιδραστικό κείμενο, το ΚΚΕ καταγγέλλει και το έγκλημα και τους αυτουργούς του. Είμαστε βέβαιοι ότι οι λαοί δε θα να ξεγελαστούν. Οι αντιθέσεις του καπιταλισμού οξύνονται, τόσο μέσα όσο και έξω από την ΕΕ. Η λαϊκή πάλη θα δυναμώνει όσο εντείνεται η αντιλαϊκή πολιτική και θα γκρεμίσει το οικοδόμημα που τόσο προσεκτικά φτιάχνουν.