Γενικότερες αναταράξεις δημιουργεί στην Ευρωπαϊκή Ενωση η παρατεταμένη οικονομική ύφεση. Στα πλαίσια αυτά διατυπώνονται σκέψεις και προτάσεις εξόδου από την κρίση, κοινός παρονομαστής των οποίων είναι η περαιτέρω αντιδραστικοποίηση των ασκούμενων πολιτικών.

Η επαναφορά των συζητήσεων για τα διευρωπαϊκά δίκτυα - το θέμα αυτό συζητήθηκε πρόσφατα στη συνάντηση Σρέντερ-Σιράκ - ερμηνεύεται ως προσπάθεια αναθέρμανσης της ευρωπαϊκής οικονομίας με μοχλό τις δημόσιες επενδύσεις (αποκαλούνται και νεοκεϊνσιανές πολιτικές), κάτι που συνιστά και έμμεση ομολογία της αποτυχίας του ιδιωτικού κεφαλαίου να οδηγήσει τις οικονομίες της ΕΕ σε έξοδο από την κρίση. Οι απόψεις αυτές κερδίζουν όλο και περισσότερο έδαφος στους κυρίαρχους κύκλους της Ενωσης, αλλά τα προβλήματα αρχίζουν ακριβώς από το σημείο αυτό. Το υπ' αριθμόν 1 πρόβλημα είναι τα τεράστια κεφάλαια που θα απαιτηθούν για τη χρηματοδότηση του φιλόδοξου αυτού προγράμματος. Αξίζει να αναφέρουμε ότι η ιδέα της δημιουργίας των διευρωπαϊκών δικτύων είναι αρκετά παλιά - οι συζητήσεις ξεκίνησαν από τα μέσα της δεκαετίας του '90 - αλλά εγκαταλείφθηκε σχεδόν αμέσως, επειδή υπήρξαν σημαντικές διαφωνίες μεταξύ των κρατών-μελών για το ύψος των απαιτούμενων κεφαλαίων και τον επιμερισμό των βαρών μεταξύ τους.

Το χρηματοδοτικό πρόβλημα βρίσκεται και πάλι στο επίκεντρο των συζητήσεων. Ηδη διατυπώνονται σκέψεις και προτάσεις, που, αν υλοποιηθούν, θα αφαιρέσουν σημαντικά κεφάλαια από τις λεγόμενες χώρες συνοχής - μεταξύ των οποίων βρίσκεται και η Ελλάδα - αλλά και από τις υπό ένταξη χώρες. Συγκεκριμένα, αυτή την περίοδο συζητείται έντονα στις Βρυξέλλες, στα πλαίσια των διεργασιών για το Δ΄ Κοινοτικό Πλαίσιο Στήριξης, η αλλαγή της φιλοσοφίας των διαρθρωτικών ταμείων, στην κατεύθυνση τα ταμεία να λειτουργήσουν ως μοχλοί χρηματοδότησης των διευρωπαϊκών δικτύων. Μια τέτοια εξέλιξη όμως θα έχει αποτέλεσμα τη μεταφορά κεφαλαίων από τις λεγόμενες φτωχές χώρες της ΕΕ, οι οποίες είναι και οι καθαροί λήπτες των ταμείων, προς τις «πλούσιες» δεδομένου ότι οι μεγάλες επενδύσεις κεφαλαίου θα πραγματοποιηθούν στις τελευταίες.

Αδιευκρίνιστος παραμένει ακόμα και ο όρος «διευρωπαϊκά δίκτυα» καθώς κάθε χώρα δίνει τη δική της ερμηνεία. Η Ιταλία, η οποία ασκεί την προεδρία της ΕΕ το τρέχον εξάμηνο, υπέβαλε σχέδιο ανάπτυξης των σιδηροδρομικών της υποδομών στο νότο της χώρας. Στη λογική αυτή η Ελλάδα προκρίνει τη δημιουργία της Ιόνιας Οδού, το σιδηροδρομικό δηλαδή δίκτυο Καλαμάτας-Ιωαννίνων-Ηγουμενίτσας. Αντίθετα, Γαλλία, Γερμανία και Βρετανία θεωρούν ότι το βάρος των επενδύσεων πρέπει να πέσει στις νέες τεχνολογίες (τηλεπικοινωνίες), όπου η Ευρωπαϊκή Ενωση συνεχίζει να υστερεί ως προς τα ανταγωνιστικά της κέντρα, κυρίως τις ΗΠΑ.

Με λίγα λόγια, οι κυρίαρχες δυνάμεις της Ενωσης αφήνουν κατά μέρος τα δημοκρατικοφανή φτιασιδώματα περί πολιτικών συνοχής και θέτουν ανοιχτά πλέον θέμα επαναπροσδιορισμού των πολιτικών αυτών στην κατεύθυνση της εξυπηρέτησης των δικών τους επιλογών και προτεραιοτήτων. Στη λογική αυτή κινούνται και οι προτάσεις του προέδρου της Κομισιόν, Ρ. Πρόντι, το προηγούμενο καλοκαίρι για εγκατάλειψη της χρηματοδότησης των περιφερειακών πολιτικών και πρόσδεσης των διαρθρωτικών ταμείων στο στόχο της ανάπτυξης της ευρωπαϊκής ανταγωνιστικότητας, στα πλαίσια της στρατηγικής της Λισαβόνας.