Πλατεία Συντάγματος, την επόμενη μέρα, κάτω από το ματωμένο πανό, η αδούλωτη Αθήνα πενθεί και ορκίζεται συνέχιση του αγώνα

Η ειρηνική διαδήλωση χτυπήθηκε με τα όπλα. 30 νεκροί και πάνω από 100 τραυματίες ήταν ο αιματηρός απολογισμός της εγκληματικής αυτής ενέργειας της αντίδρασης.

Τι είχε προηγηθεί; Γιατί ο αδούλωτος ελληνικός λαός που απελευθερώθηκε από τη γερμανική ιμπεριαλιστική κατοχή με αμέτρητες θυσίες και αίμα και έχοντας κατακτήσει επίσης ένα νέο τρόπο διακυβέρνησης, τώρα κινδύνευε με νέα, την αγγλική ιμπεριαλιστική κατοχή και την ταξική σκλαβιά; Ας δούμε τα γεγονότα από την αρχή.

Στις 10 Μάρτη του 1944 ιδρύθηκε με πρωτοβουλία του ΕΑΜ η Πολιτική Επιτροπή Εθνικής Απελευθέρωσης (ΠΕΕΑ), γνωστή και ως Κυβέρνηση του Βουνού. Ετσι άρχισαν να δημιουργούνται και τα πρώτα όργανα Λαϊκής Αυτοδιοίκησης και Δικαιοσύνης.

Στο διάστημα 17 έως 20 Μάη 1944 συνήλθε στη Βηρυτό σύσκεψη των ελληνικών πολιτικών δυνάμεων και εθνικοαπελευθερωτικών οργανώσεων, που έμεινε στην ιστορία ως «Συνέδριο του Λιβάνου». Στο συνέδριο συμμετείχαν ουσιαστικά το ΕΑΜ και η ΠΕΕΑ, που είχε στα χέρια της πραγματική εξουσία και η κυβέρνηση του Γ. Παπανδρέου που δεν είχε κανένα στήριγμα στο λαό της Ελλάδας. Ηταν κυβέρνηση που είχε συγκροτηθεί στη Μέση Ανατολή, από τα τμήματα της άρχουσας τάξης που είχαν μεταβεί στην περιοχή μετά την εισβολή των Γερμανών στην Ελλάδα, εγκαταλείποντας το λαό. Συμμετείχαν και ο ΕΔΕΣ και η ΕΚΚΑ, άλλα επίσης χωρίς σημαντικό λαϊκό έρεισμα στην Ελλάδα.

Στο συνέδριο έγιναν φανερές οι επιδιώξεις της άρχουσας τάξης. Ο Γ. Παπανδρέου ανέφερε τα εξής: «Κόλασις είναι σήμερον η κατάστασις της Πατρίδος μας... Σφάζουν οι Γερμανοί. Σφάζουν τα Τάγματα Ασφαλείας. Σφάζουν και οι Αντάρται. Σφάζουν και καίουν... Η ευθύνη του ΕΑΜ είναι ότι δεν απέβλεψε μόνον εις τον απελευθερωτικόν αγώνα, αλλά ηθέλησε να προετοιμάση τη μεταπολεμικήν δυναμικήν του επικράτησιν... Με την τρομοκρατικήν αυτήν δράσιν του ΕΑΜ - ΕΛΑΣ, είπε χαρακτηριστικά, εδημιουργήθη δυστυχώς, το ψυχολογικόν κλίμα, το οποίον επέτρεψεν εις τους Γερμανούς να επιτύχουν εις το τρίτον έτος της δουλείας ό,τι δεν είχαν κατορθώσει κατά τα δύο πρώτα έτη - την κατασκευήν των Ταγμάτων Ασφαλείας...». Ετσι εξίσωνε το ΕΑΜ και τον ΕΛΑΣ με τους κατακτητές και τους ταγματασφαλίτες.

Με τη διοργάνωση του Συνεδρίου, οι Εγγλέζοι και η άρχουσα τάξη της Ελλάδας επιχειρούσαν να προλάβουν τις εξελίξεις στη χώρα, να φρενάρουν, δηλαδή, τη διαγραφόμενη πορεία προς τη Λαϊκή Δημοκρατία, προτείνοντας τη δημιουργία της λεγόμενης κυβέρνησης Εθνικής Ενότητας και τη διάλυση του ΕΛΑΣ.

Στις 2 Σεπτέμβρη του 1944, έναν περίπου μήνα πριν την απελευθέρωση της Αθήνας, το ΕΑΜ προσχώρησε στην κυβέρνηση Γ. Παπανδρέου. Ηταν μια πολύ σοβαρή υποχώρηση του ΕΑΜ έναντι του αστικού κόσμου, που δεν είχε κάνει το παραμικρό για την απελευθέρωση της χώρας, αλλά και έναντι της Μ. Βρετανίας που κατάφερνε για άλλη μια φορά να προωθήσει τα ιμπεριαλιστικά της σχέδια, στην Ελλάδα και την ευρύτερη περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου. Το ΚΚΕ, ουσιαστικά, αποδέχτηκε τη Συμφωνία του Λιβάνου.

Στις 12 Οκτώβρη 1944 απελευθερώθηκε η Αθήνα. Στις 13 Οκτώβρη τμήμα του 6ου Συντάγματος του ΕΛΑΣ Πειραιά, μαζί με τη βάρδια του εργοστασίου Ηλεκτρισμού, που ήταν ένοπλο τμήμα του ΕΛΑΣ, ύστερα από σκληρή μάχη με τμήμα καταστροφών του γερμανικού στρατού, κατόρθωσε να αποτρέψει την καταστροφή του εργοστασίου Ηλεκτρισμού, των Αλευρόμυλων της ΣΕΛ, της Στάνταρ και άλλων βιομηχανικών επιχειρήσεων, παρά την εντολή του ντόπιου καθεστώτος και των Αγγλων να μην αναλάβει καμιά επιθετική ενέργεια ο ΕΛΑΣ κατά των Γερμανών.

Είναι γνωστό ότι είχε προηγηθεί συμφωνία Εγγλέζων - Γερμανών με την ήττα και την υποχώρηση των Γερμανών, να μείνουν ανέπαφες οι δυνάμεις τους. Τις χρειαζόταν για το ανατολικό μέτωπο, δηλαδή στη δημιουργία περαιτέρω δυσκολιών στον Κόκκινο Στρατό, στην αντεπίθεσή του για την απελευθέρωση της Ευρώπης και κυρίως για να προλάβουν ώστε να μην εισέλθει πρώτος στο γερμανικό έδαφος, αλλά και για τις παγκόσμιες μεταπολεμικές εξελίξεις.

Στις 3 Νοέμβρη 1944 τα τελευταία χιτλερικά τμήματα εγκατέλειψαν την αιματοποτισμένη ελληνική γη. Μα ο ελληνικός λαός ήταν ανήσυχος. Ταυτόχρονα ήταν εξαιρετικά ανήσυχος. Η θανάσιμη βρετανική απειλή διαγραφόταν κιόλας στον ορίζοντα.

Τα πρώτα βρετανικά στρατεύματα, με βάση το σχέδιο «Μάνα» άρχισαν να αποβιβάζονται στις ακτές της Δυτικής Πελοποννήσου στις αρχές του Οκτώβρη, όταν και τα τελευταία τμήματα των χιτλερικών εγκατέλειπαν την περιοχή Αθήνας - Πειραιά. Τι εξυπηρετούσε η απόβαση; Ο πρωθυπουργός της Μεγάλης Βρετανίας Ουίνστον Τσόρτσιλ στις 8 Δεκέμβρη 1944, στη Βουλή, είπε σχετικά μ' αυτό: «Τα αγγλικά στρατεύματα πραγματοποίησαν εισβολή στην Ελλάδα, η οποία δεν υπαγορευόταν από πολεμική αναγκαιότητα, επειδή η κατάσταση των Γερμανών στην Ελλάδα από καιρό είχε καταστεί απελπιστική» («Τάιμς του Λονδίνου», 9 Δεκέμβρη 1944). Με την απόβαση αυτή έμπαινε σε εφαρμογή το βρετανικό σχέδιο επέμβασης, που είχε επικυρωθεί στη δεύτερη Διάσκεψη του Κεμπέκ το Σεπτέμβρη του 1944, για την εγκαθίδρυση αστικής φιλοβρετανικής εξουσίας στην Ελλάδα.

Στις 18 Οκτώβρη έφτασε στην Αθήνα η κυβέρνηση Παπανδρέου, συνοδευόμενη από το Βρετανό στρατηγό Σκόμπι. Ο πρωθυπουργός Γ. Παπανδρέου, στο λόγο που εκφώνησε κατά την άφιξή του, μίλησε για «λαοκρατία», ενώ ο ίδιος είχε ζητήσει επίμονα από τον Τσόρτσιλ να «αποστείλει επιβλητικές δυνάμεις» στην Ελλάδα «διότι τα πολιτικά μέσα διά την αντιμετώπισιν της κρισίμου καταστάσεως δεν ήσαν πλέον επαρκή».

Την 1η του Δεκέμβρη ο Σκόμπι κοινοποίησε στον ΕΛΑΣ διαταγή που καθόριζε ημερομηνία έναρξης της αποστράτευσης των ανταρτικών δυνάμεων την 10ην Δεκέμβρη. Ταυτόχρονα, ο Γ. Παπανδρέου συγκαλούσε την κυβέρνηση, εν αγνοία των υπουργών του ΕΑΜ, κι αποφάσιζε την άμεση διάλυση της Εθνικής Πολιτοφυλακής σε πολλές περιφέρειες της χώρας. Την ίδια μέρα παραιτήθηκαν από την κυβέρνηση οι υπουργοί του ΚΚΕ, του ΕΑΜ και της ΠΕΕΑ.

Στις 3 Δεκέμβρη ο αθηναϊκός λαός διαδήλωνε στην πλατεία Συντάγματος. Η ειρηνική διαδήλωση χτυπήθηκε με τα όπλα. Στις 4 Δεκέμβρη η αδούλωτη Αθήνα και ο αδάμαστος Πειραιάς σηκώθηκαν στο πόδι για να συνοδέψουν στην τελευταία τους κατοικία τους 30 νεκρούς και να απαιτήσουν την άμεση παραίτηση της ματοβαμμένης κυβέρνησης. Οταν η πένθιμη πομπή έφτασε στην πλατεία Συντάγματος, οι διαδηλωτές γονάτισαν. Ορκίστηκαν στη μνήμη των νεκρών. Εψαλαν το πένθιμο εμβατήριο. Πάνω από το ανταριασμένο πλήθος υψωνόταν ένα πανό που έγραφε: «Οταν ο λαός βρίσκεται μπροστά στον κίνδυνο της τυραννίας, διαλέγει τις αλυσίδες ή τα όπλα». Και αυτή η πορεία χτυπήθηκε με όπλα.

Τη νύχτα της 3ης προς την 4η Δεκέμβρη ο Σκόμπι προχώρησε σε ανοιχτή ένοπλη επίθεση κατά του ΕΛΑΣ. Η σύγκρουση γενικεύτηκε και συνεχίστηκε για 33 μέρες. Στις 11 Γενάρη 1945 ανάμεσα στον ΕΛΑΣ και τους Αγγλους υπογράφτηκε ανακωχή, που καθόριζε ημερομηνία κατάπαυσης του πυρός τις 14.1.1945. Τέλος, στις 12.2.1945 υπογράφτηκε η «Συμφωνία της Βάρκιζας», που αποτέλεσε ουσιαστικά συνθηκολόγηση του ΕΑΜ με τους Βρετανούς και την ντόπια αντίδραση και απαράδεκτο συμβιβασμό.

Ο αγώνας του Δεκέμβρη στάθηκε ένας ηρωικός αγώνας για τη λευτεριά και αποτέλεσε μια λαμπρή σελίδα στην ιστορία της αντιιμπεριαλιστικής πάλης του ελληνικού λαού.

Οι μαχητές του ΕΛΑΣ, της Εθνικής Πολιτοφυλακής, όλος ο λαός πρόβαλαν σθεναρή αντίσταση στους καινούριους κατακτητές. Τελικά, μπροστά στις υπέρτερες αριθμητικά δυνάμεις, η αντίσταση του ΕΛΑΣ και του λαού της Αθήνας - Πειραιά κάμφθηκε. Ηταν η αρχή της πορείας των εξελίξεων που οδήγησαν στον εμφύλιο πόλεμο.