Ολοένα και συχνότερα, τον τελευταίο καιρό, το μέγαρο της οδού Ματινιόν αποτελεί την κατάληξη συγκεντρώσεων διαμαρτυρίας και γίνεται αποδέκτης της δυσαρέσκειας των, σταθερά, αυξανόμενων διαδηλωτών. Οι φιλοξενούμενοί του, από την πλευρά τους, κάνουν κάθε δυνατή προσπάθεια μέσω ποικίλων ελιγμών και τακτικών επιλογών, να μειώσουν τη «συχνότητα» αυτών των «δυσάρεστων» επισκέψεων. Εντούτοις, οι προσπάθειες αυτές μοιάζουν να πέφτουν στο κενό, καθώς οι μεγαλόστομες υποσχέσεις δεν ηχούν, πλέον, το ίδιο ηχηρές και πειστικές στα αυτιά των Γάλλων εργαζομένων. Η πραγματικότητα βαραίνει τα σύννεφα, που πυκνώνουν πάνω από το πρωθυπουργικό μέγαρο και την κυβέρνηση συνασπισμού του Λιονέλ Ζοσπέν.

Η «αποστολή» που ανέλαβε ο σοσιαλιστής πρωθυπουργός δεν ήταν διόλου εύκολη εξαρχής. Ο Λιονέλ Ζοσπέν και οι υπουργοί του έπρεπε να πείσουν τη γαλλική κοινή γνώμη για την «αναγκαιότητα εκσυγχρονισμού του δημόσιου τομέα, περικοπής των κοινωνικών παροχών, ιδιωτικοποίησης των δημοσίων υπηρεσιών και ελαχιστοποίησης του δημοσιονομικού ελλείμματος» προκειμένου οι δείκτες της γαλλικής οικονομίας να πληρώσουν τους όρους της ευρωπαϊκής νομισματικής ενοποίησης. Αυτό το σκέλος της αποστολής εκτελέστηκε με αρκετά μεγάλη επιτυχία. Η κυβέρνηση Ζοσπέν μπορεί να περηφανεύεται για τη σημαντική μείωση του δημοσιονομικού ελλείμματος αλλά και για τη σταθεροποίηση του πληθωρισμού. Σε συνδυασμό, μάλιστα, με την ανάδειξη της γαλλικής οικονομίας στην τέταρτη θέση της παγκόσμιας κατάταξης, ο Λιονέλ Ζοσπέν... πέτυχε τους στόχους του.

Εντούτοις, μάλλον νευρικότητα και κατήφεια επικρατεί στο μέγαρο Ματινιόν. Περίπου, δύο χρόνια πριν από τη μάχη των προεδρικών εκλογών, που ο σοσιαλιστής πρωθυπουργός έχει, ήδη, προαναγγείλει ότι θα αντιμετωπίσει τον νυν Πρόεδρο, γκολικό, Ζακ Σιράκ, η δημοτικότητα του, πάλαι ποτέ, αγαπημένου παιδιού του γαλλικού σοσιαλιστικού κόμματος βρίσκεται σε πτωτική πορεία, όπως άλλωστε και η δημοτικότητα της κυβέρνησής του. Τα «εμπόδια» που κλήθηκε να αντιμετωπίσει στο «μονόδρομο» της ΟΝΕ πολλά και ο υπερσκελισμός τους ιδιαίτερα δυσάρεστος για τον γαλλικό λαό και τους εργαζόμενους, που δε δείχνουν ιδιαίτερα ενθουσιασμένοι με τους «οικονομικούς δείκτες» και την «ισχυρή παρουσία της Γαλλίας» στην ευρωπαϊκή οικογένεια (ρυθμός ανάπτυξης 4,2% ανά έτος, μείωση του ακαθάριστου εθνικού προϊόντος σε 3,5%).

Ο σκόπελος της ανεργίας και οι κινητοποιήσεις των οδηγών φορτηγών ήταν, ίσως, δύο από τις δυσκολότερες στιγμές της διακυβέρνησης του Γάλλου πρωθυπουργού. Το κίνημα των ανέργων στα τέλη του 1997 συγκλόνισε, όχι μόνο τη Γαλλία, αλλά και την Ευρώπη ολόκληρη. Ο Ζοσπέν, διά στόματος της υπουργού Εργασίας Μαρτίν Ομπρί, υποχρεώθηκε σε υποχώρηση από τις θέσεις του και ικανοποίησε το αίτημά τους για αύξηση του μηνιαίου επιδόματος αλλά και του εφάπαξ επιδόματος του τέλους κάθε έτους. Σήμερα, τρία περίπου χρόνια μετά την ανάδειξή του στην εξουσία, περηφανεύεται για τη μείωση, κατά, σχεδόν, δύο ποσοστιαίες μονάδες, του ποσοστού ανεργίας από το 12,3%, που κατέγραφε τον Ιούνιο του 1997, σε 10,3% τον περασμένο Φεβρουάριο.

Την περαιτέρω αντιμετώπιση του προβλήματος της ανεργίας χρησιμοποίησε και ως βασικό επιχείρημα η κυβέρνηση Ζοσπέν για τη σταδιακή εφαρμογή του 35ωρου, από τις αρχές της φετινής χρονιάς. Η μεθοδική και εκτενέστατη προσπάθεια σύνδεσης του 35ωρου με τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας, όμως, δεν είχε τα αναμενόμενα αποτελέσματα. Το «πείραμα» συνάντησε τις σοβαρότατες αντιδράσεις των εργατικών συνδικάτων, που υποδέχτηκαν την εφαρμογή του με μαζικές κινητοποιήσεις υποστηρίζοντας ότι δεν πρόκειται παρά για «απορύθμιση» του εργασιακού ωραρίου και για ελαστικοποίηση των όρων εργασίας σε βάρος των εργαζομένων, των μισθών τους αλλά και των θέσεών τους.

Από τη «σύγκρουση» αυτή δεν αναδείχτηκε νικητής. Ομως, τα, ανά επιχείρηση, συνδικάτα εκμεταλλεύτηκαν στο έπακρο το δικαίωμά τους για διαπραγμάτευση των όρων εφαρμογής του 35ωρου. Σήμερα, τρεις μήνες μετά, στις περισσότερες επιχειρήσεις, οι διαπραγματεύσεις συνεχίζονται ακόμη χωρίς ορατό το σημείο λήξης τους στον ορίζοντα ενώ η γαλλική κυβέρνηση προσπαθεί, με νύχια και με δόντια, να διατηρήσει την εύθραστη ισορροπία της ανάμεσα σε εργοδότες και εργαζόμενους.

Η Ευρωπαϊκή Ενωση είχε, ήδη, αρχίσει να δείχνει τη δυσαρέσκειά της στο Παρίσι, στα μέσα Γενάρη, με αφορμή την τελευταία κινητοποίηση των οδηγών φορτηγών, που είχαν στο επίκεντρό τους την εφαρμογή του 35ωρου στον κλάδο τους. Η ΕΕ απείλησε και έλαβε νομικά μέτρα κατά της κυβέρνησης Ζοσπέν προσάπτοντάς της αδυναμία στην άρση των οδοφραγμάτων των διαδηλωτών και στη διασφάλιση της «ελεύθερης διακίνησης εμπορευμάτων». Η δυσαρέσκεια μεταμορφώθηκε σε δριμεία κριτική, μόλις πριν από λίγες μέρες, κατά τη διάρκεια της συνόδου κορυφής των χωρών μελών της ΕΕ στη Λισαβόνα, όπου εμμέσως πλην σαφώς η Γαλλία χρεώθηκε τον τίτλο του «μαύρου προβάτου» της Ενωσης και ο Λιονέλ Ζοσπέν την ευθύνη της αδυναμίας προώθησης των επιλογών των Βρυξελλών.

Ο Γάλλος πρωθυπουργός, όπως χαρακτηριστικά αναφέρει η σχετική αρθρογραφία των διεθνών οικονομικών εντύπων, κρίθηκε «ένοχος» για αδυναμία να υπερνικήσει το «πείσμα» των συνδικάτων και κατά συνέπεια να προωθήσει την «αναδιάρθρωση των κρατικών μηχανισμών», τη «μεταρρύθμιση της αγοράς», την «αναγνώριση των αποδεδειγμένων ωφελειών του αμερικανικού οικονομικού φιλελεύθερου μοντέλου».

Και η αλήθεια είναι ότι ο Γάλλος πρωθυπουργός μετέβη στη Λισαβόνα με «βεβαρημένο και νωπό» το μητρώο της ευρωπαϊκής του πίστης. Συνοδευόταν από τις ιαχές των συνθημάτων των πανεκπαιδευτικών συλλαλητηρίων που συγκλόνιζαν, την ίδια ακριβώς στιγμή, τη Γαλλία. Για πρώτη φορά, την τελευταία δεκαετία, εκπαιδευτικοί, πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, γονείς και μαθητές ένωσαν τις φωνές τους σε ένα μοναδικό κοινό αίτημα: μεγαλύτερα κονδύλια για τη δημόσια εκπαίδευση έτσι ώστε να αναβαθμιστεί το σχολικό πρόγραμμα, ο υλικοτεχνικός εξοπλισμός των κτιρίων και να προσληφθούν νέοι καθηγητές. Η απέλπιδα προσπάθεια του Λιονέλ Ζοσπέν με την αύξηση κατά ενός δισεκατομμυρίου φράγκων του εκπαιδευτικού κονδυλίου, εκτός των προβλεπόμενων ορίων του προϋπολογισμού, δεν απέφερε αποτελέσματα. Της άφιξης του Γάλλου πρωθυπουργού στη Λισαβόνα προηγήθηκαν οι εικόνες της πανεθνικής εκπαιδευτικής διαδήλωσης στο Παρίσι, που καταγράφεται ως μία από τις μαζικότερες των τελευταίων χρόνων.

Εξίσου «επεισοδιακή» ήταν και η επιστροφή του στη γαλλική πρωτεύουσα. Τον υποδέχτηκαν στους δρόμους οι δημόσιοι υπάλληλοι διαμαρτυρόμενοι για το νομοσχέδιο «μεταρρύθμισης του συνταξιοδοτικού συστήματος» του δημοσίου τομέα, δηλαδή την εναρμόνισή του με τον ιδιωτικό τομέα μέσα από την αύξηση των εργασιακών χρόνων για την πλήρη συνταξιοδότηση σε 40 χρόνια έναντι 37,5 που είναι σήμερα. Τα ψελλίσματα του Ζοσπέν περί «αποκατάστασης της κοινωνικής δικαιοσύνης μέσω της ευθυγράμμισης δημοσίου και ιδιωτικού τομέα» δεν έπεισαν τους απεργούς, οι οποίοι πέτυχαν το, έστω και προσωρινό, «πάγωμα» του νομοσχεδίου αναγκάζοντας τον Γάλλο πρωθυπουργό να δηλώσει ότι «δεν προτίθεται να προχωρήσει σε καμία αλλαγή σε αντίθεση με τη θέληση των συνδικάτων».

Ως ύστατη λύση «ανανέωσης» του φθαρμένου, από την τρίχρονη παραμονή του στην εξουσία, κυβερνητικού σχήματος, ο Λιονέλ Ζοσπέν επέλεξε τον ανασχηματισμό. Απομάκρυνε τους υπουργούς που δέχτηκαν τα μεγαλύτερα πυρά, δηλαδή τους υπουργούς Παιδείας και Οικονομίας Κλοντ Αλέγκρ και Κριστιάν Σοτέρ αντίστοιχα, και προχώρησε στη «μεγάλη κίνηση», που απευχόταν μετά βδελυγμίας όλους τους προηγούμενους μήνες: επιστράτευσε τους κυριότερους εσωκομματικούς του εχθρούς, τους «σκληροπυρηνικούς μιτερανικούς» Λοράν Φαμπιούς και Ζακ Λανγκ. Για πολλούς πολιτικούς αναλυτές, η υπουργοποίηση των Φαμπιούς και Λανγκ, και ιδιαίτερα του πρώτου, αποτελεί την πιο απτή απόδειξη της «επιλογής απελπισίας» του Γάλλου πρωθυπουργού προκειμένου να «γλυκάνει» την κοινή γνώμη μέσω μηχανισμών νοσταλγίας και ψευδαίσθησης ευμάρειας που αποπνέει ακόμη και σήμερα η μιτερανική περίοδος.

Ο στόχος, όμως, δε φαίνεται να επιτεύχθηκε. Η αλλαγή προσώπων και η «λείανση» των κυβερνητικών εξαγγελιών δεν ήταν, φυσικά, δυνατόν να αποπροσανατολίσουν από την ουσία της κυβερνητικής πολιτικής, που ο Ζοσπέν, με πικρή τη γεύση από τη Λισαβόνα, έσπευσε να επαναδιατυπώσει: επιμονή στον εκσυγχρονισμό και στις μεταρρυθμίσεις που απορρέουν από το πλαίσιο που ορίζει η Ευρωπαϊκή Ενωση. Ο γαλλικός Τύπος έσπευσε να στοχεύσει με τα βέλη του τον Γάλλο πρωθυπουργό κατηγορώντας τον για «δειλία», «έλλειψη τόλμης», «ανάσυρση του μιτερανικού οπλοστασίου» και «υποταγή στα συνδικάτα». Οσο για τη λαϊκή δυσαρέσκεια, «καλά κρατεί» και οι επόμενες κινητοποιήσεις βρίσκονται «προ των πυλών». Η πραγματικότητα της γαλλικής κοινωνίας βαραίνει τα «πόδια» της «ανανεωμένης» κυβέρνησης Ζοσπέν, που καλείται, πάλι, να συμβιβάσει τα ασυμβίβαστα. Και το «έργο» της είναι πολύ δυσκολότερο από τον Ιούνιο του 1997 καθώς οι υποσχέσεις, πλέον, φθάρθηκαν, τα λόγια πολυχρησιμοποιήθηκαν και η αλήθεια της ευρωπαϊκής «μοναδικής» προοπτικής αρχίζει να αποκαλύπτεται μέρα με τη μέρα. Δυσοίωνη η άνοιξη, που μόλις έκανε την εμφάνισή της, για το μέγαρο της οδού Ματινιόν...