ΞΑΝΑΦΕΡΝΟΥΜΕ στο νου τα όσα νιώσαμε, τα όσα ζήσαμε εδώ και μερικές μέρες, την περασμένη Δευτέρα, σ' εκείνο αντάμωμα στη «Σφεντόνα», στην αγωνιστική συνάντηση του ΚΚΕ με τους ανθρώπους της τέχνης και του πολιτισμού. Καθώς ατίθαση η θύμηση ξετύλιγε την κόκκινη κλωστή μέσα σ' έναν ολόκληρο κόσμο, που με την πίστη και το έργο του βεβαίωνε αταλάντευτα τη θέση δίπλα στο λαό και στον αγώνα του.

ΗΤΑΝ εκείνη η αναφορά, που έκανε η σ. Αλέκα Παπαρήγα, σε μια θύμηση του σ. Βασίλη Εφραιμίδη για τον Αιμίλιο Βεάκη τις φλογισμένες εκείνες μέρες του μεγάλου Δεκέμβρη να στήνει κι αυτός μαζί με το λαό στη γειτονιά του, στην Κυψέλη, οδοφράγματα για να πολεμήσουν τους Αγγλους ιμπεριαλιστές, τους Σκόμπηδες, που έκαιγαν και μάτωναν την αδούλωτη Αθήνα.

ΠΥΡΙΝΗ, αιμάτινη διαδρομή, που δείχνει το πόσο μεγάλοι, μακρινοί και πόσο άρρηκτοι είναι από τα χρόνια τα παλιά οι δεσμοί με τους καλλιτέχνες, τους ανθρώπους του πνεύματος με το λαϊκό κίνημα και την πρωτοπορία του, τους κομμουνιστές.

ΒΑΘΙΕΣ οι ρίζες, καθώς Ελληνες διανοούμενοι, λογοτέχνες και καλλιτέχνες έστελναν τα δικά τους χαιρετιστήρια στη χώρα του Λένιν και βεβαίωναν με τα μηνύματά τους τη βοήθεια και τη συμπαράστασή τους στις δοκιμασίες και τις πολεμικές περιπέτειες, με τις επεμβάσεις των ιμπεριαλιστών στα πρώτα χρόνια της Επανάστασης.

ΚΙ ΕΠΕΙΤΑ όταν ο χιλτεροφασιμός σήκωνε το κεφάλι απειλώντας τους ευρωπαϊκούς λαούς, την ανθρωπότητα και φυσικά και την Ελλάδα, ο κόσμος της διανόησης σήκωνε φωνή αντίστασης και προειδοποιούσε έγκαιρα για το φοβερό κίνδυνο που απειλούσε με τον πόλεμο, που θα έφερνε τον όλεθρο σ' όλη την ανθρωπότητα.

ΘΥΜΑΣΑΙ τέτοιες απριλιάτικες μέρες - εδώ και 59 χρόνια - που η χιτλεροφασιστική ορδή χτυπούσε τη χώρα μας. Τότε που ο λαός μας περήφανος δε θα έσκυβε το κεφάλι, αλλά θα συνέχιζε να πολεμά τους εισβολείς ολούθε σε βουνά και πολιτείες. Μαζί μας με τον Αγώνα τα πρώτα σαλπίσματα σ' εκείνα τ' αξέχαστα οδοφράγματα της Εθνικής Αντίστασης ο λογοτέχνης με τα τραγούδια του, ο χαράκτης με τα σχέδιά του, τις αφίσες, ο ηθοποιός, ο κόσμος της διανόησης.

ΞΕΧΩΡΙΣΤΕΣ μεγάλες μορφές, που με το λόγο τους, το στίχο τους, το χρωστήρα τους, με τη διδαχή τους πάνω στο σανίδι του θεάτρου, αμέτρητοι καλλιτέχνες, ο καθένας με το δικό του πετράδι έδωσαν τη δική τους εισφορά στον Αγώνα. Τον συντρόφεψαν και το πιο σημαντικό άναψαν φωτιές στις καρδιές του λαού μας.

ΚΡΑΤΑΣ στα χέρια όλα εκείνα τα παράνομα αντιστασιακά φύλλα, που βγήκαν μέσα στις υπόγειες κατακόμβες, στα κατάβαθα της γης. Εφημερίδες, αφίσες. Και μέσα σ' αυτά εντοπίζεις τη μεγάλη προσφορά που δώσανε οι καλλιτέχνες μας στον Αγώνα. Συναντιέσαι με μια μοναδική, μαχητική φιλολογική προσφορά, που είναι ταιριαστή ισάξια, στα μέτρα του Αγώνα και της θυσίας.

ΦΕΡΝΕΙΣ στα μάτια εκείνο το δακτυλογραφημένο κείμενο, που υπέγραψαν τα πιο μεγάλα ονόματα της ελληνικής διανόησης λίγες μέρες ύστερα από τη μεγάλη διαδήλωση της 5ης του Μάρτη, αυτή, που όπως είναι γνωστό ματαίωσε την πολιτική επιστράτευση. Κείμενο τόλμης και αρετής που κατάγγελνε την άγρια σφαγή των διαδηλωτών.

ΚΙ ΑΠΟΚΑΛΥΠΤΕ χωρίς περιστροφές πως σ' εκείνη τη διαδήλωση είχαν σκοτωθεί και τραυματιστεί περισσότεροι απ' όσους είχαν βρει το θάνατο στη σκληρότερη μάχη του Αλβανικού Μετώπου. «... Μάχην εάν συνήπτε ο ελληνικός λαός προς εχθρόν του δε θα αριθμούσε τόσα θύματα...». Και το υπόμνημα που απευθυνόταν προς τον αρχιεπίσκοπο Δαμασκηνό ζητούσε να τιμωρηθούνε αυτοί που διέπραξαν αυτά τα εγκλήματα.

ΣΤΟ ΜΕΓΑΛΟ χρέος που έχουν οι διανοούμενοι, συγγραφείς και γενικά οι καλλιτέχνες, ο Νίκος Καρβούνης κάνει επίσης αναφορά σ' ένα γραφτό του - ανυπόγραφο βέβαια - που δημοσιεύτηκε στο μηνιάτικο φύλλο «Πρωτοπόροι» (Δεκέμβρης 1943, αριθμ. φ. 5). Εγραφε ανάμεσα στ' άλλα «... Ο αληθινός καλλιτέχνης είναι ευαίσθητος δέκτης του δυνατού παλμού της ζωής σε κάθε εκδήλωσή της. Κι όσο πιο βαθιά αντιλαλήσει μέσα του ο παλμός αυτός τόσο η τέχνη του υψηλότερη και τόσο πληρέστερη η καλλιτεχνική του έκφραση...».

ΚΙ Ο ΠΟΙΗΤΗΣ του θούριου της ΕΑΜικής Αντίστασης, του «Βροντάει ο Ολυμπος» πρόσθετε: «... Μας έλαχε να ζούμε σε μιαν από τις πιο κρίσιμες εποχές του ιστορικού ξετυλίγματος της ανθρωπότητας. Του παγκόσμιου πολέμου ο τιτανικός συγκλονισμός σωριάζει συντρίμμια έναν κόσμο παραγερασμένο. Από τις φλόγες και τα χαλάσματα ένας καινούριος ξεπετιέται».

«ΣΤΑ βουνά μας, στις πολιτείες μας, λαϊκοί αγωνιστές μάχονται ηρωικά, προσφέρουν κάθε μέρα με μεγαλόκαρδη απλότητα το τίμημα της εθνικής και της λαϊκής λευτεριάς. Στον ακριβό της θυσίας βωμό... Αυτός ο λαός, που ζωντανεύει ένα μεγάλο έπος στην ιστορία του έσπασε πια μέσα του κάθε λογής δεσμά. Τολμηρός, θεληματικός, αλύγιστος, με καθάριο σα διαμάντι το νου, με ηφαιστειακή εκρηκτικότητα στην ψυχή χτυπά το βάρβαρο κατακτητή. Θεμελιώνει τις ελευθερίες του. Ανοίγει ακαταμάχητος το δρόμο της λευτεριάς, της προόδου, της ευτυχίας. Και είναι ο αγώνας του ένα μεγάλο "Εργον Πίστεως" γιατί πιστεύει στον εαυτό του. Στην αναγκαιότητα του αγώνα του, στην αλάθευτη καρποφορία του...».

ΣΕ παρόμοια «Εργα Πίστεως» παρατηρούσε φλογερά στο κάλεσμα ο Ν. Καρβούνης, καλεί τους αληθινούς λογοτέχνες «και φυσικά τη διανόηση κι όλους τους πνευματικούς ανθρώπους. Πίστεως στο λαό μας. Πίστεως στην ανθρωπότητα, που σφαδάζει μέσα στις οδύνες που προμηνάνε τη γέννηση του νέου κόσμου, νέου πανανθρώπινου πολιτισμού.

ΤΟ μαχητικό εκείνο κάλεσμα ύστερα από 59 χρόνια έχει και τούτη τη στιγμή ολοζώντανο το μήνυμά του. Για το αντάμωμα στα μεγάλα οδοφράγματα που πρέπει να στήσει ο λαός μας, για τους νέους μεγάλους αγώνες, για τα «Εργα Πίστεως», για το μεγάλο χρέος που πέφτει πάνω μας.