Τον περασμένο Οκτώβρη η πολωνική κυβέρνηση της «Συμμαχίας της Δημοκρατικής Αριστεράς» (SLD) πέρασε από το Κοινοβούλιο έναν από τους πιο «σφιχτούς» προϋπολογισμούς της τελευταίας δεκαετίας. Στόχος ήταν η περικοπή των κρατικών εξόδων ενόψει της ένταξης στην Ευρωπαϊκή Ενωση και η ενίσχυση της «ελεύθερης αγοράς». Αργότερα η κυβέρνηση, υπό τον πρωθυπουργό Λέσεκ Μίλερ, κατάφερε να περάσει από τη Βουλή και την «αναδιάρθρωση» των ορυχείων άνθρακα (δηλαδή την απόλυση 25.000 εργαζομένων μέχρι το 2006) παρά τις μεγάλες κινητοποιήσεις των εργαζομένων. Ωστόσο, η επίθεση της κυβέρνησης εναντίον των λαϊκών στρωμάτων δεν τελείωσε εκεί.

Οπως είχε αναγγελθεί από το φθινόπωρο, το επόμενο βήμα θα ήταν η εφαρμογή ενός πραγματικά τεράστιου προγράμματος λιτότητας, που θα είχε ως βασικό στόχο τις λεγόμενες κοινωνικές δαπάνες. Στα τέλη της βδομάδας που πέρασε η κυβέρνηση κατέθεσε στο Κοινοβούλιο αυτό το νομοσχέδιο, που φέρει την επωνυμία «Σχέδιο Χάουζνερ», από το όνομα του εμπνευστή του, υπουργού Οικονομικών, Γιέρζι Χάουζνερ.

Το «Σχέδιο» προβλέπει την περικοπή συνολικά περίπου 54 δισεκατομμυρίων ζλότι (14 δισεκατομμύρια δολάρια) μέχρι το 2007. Από αυτά τα 34 δισ. αφορούν στις κοινωνικές δαπάνες και τα υπόλοιπα 20 δισ. σε έξοδα για τη δημόσια διοίκηση. Τα βασικά σημεία του γιγαντιαίου «Σχεδίου» περιλαμβάνουν την εξίσωση των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης ανδρών και γυναικών στα 65 χρόνια από το 2014, την πρόωρη συνταξιοδότηση με περικοπές στη σύνταξη, την ενοποίηση των συντελεστών του ΦΠΑ, την κατάργηση της ετήσιας αυτόματης τιμαριθμικής αναπροσαρμογής των συντάξεων και των κατώτατων μισθών (!) και την εισαγωγή προσωπικής φορολογίας για τους αγρότες. Οπως δήλωσε και η πρόεδρος της Συνομοσπονδίας των Εργοδοτών, Ενρικα Μπόχνταρτζ, «δε γνωρίζω καμία χώρα που να έχει επιτύχει οικονομικά όταν ταυτόχρονα πραγματοποιεί εκτεταμένη αναδιανομή του εισοδήματος»...

Το «Σχέδιο», υποστηρίζει η κυβέρνηση, είναι απαραίτητο επειδή αφ' ενός η ένταξη στην ΕΕ σημαίνει ότι η Πολωνία πρέπει να πληρώσει «συνδρομή» για την είσοδό της και να συμβάλει από τον προϋπολογισμό στις ευρωπαϊκές δαπάνες και αφ' ετέρου επειδή πρέπει να διατηρήσει το χρέος κάτω από το όριο του 60% του ΑΕΠ (όπως και να φέρει το έλλειμμα κοντά στο 3% του ΑΕΠ από το 5,5% που είναι τώρα).

Οπως θα περίμενε κανείς, ένα τόσο «φιλόδοξο» και κοινωνικά ανάλγητο σχέδιο δε θα μπορούσε παρά να προκαλέσει μεγάλα προβλήματα στην κυβέρνηση Μίλερ. Λίγοι βουλευτές του «SLD» μίλησαν ενάντια στο «Σχέδιο», ενώ και εκπρόσωποι των μεγάλων συνδικάτων εξέφρασαν τη δυσαρέσκειά τους (πάντα με διάθεση συμβιβασμού). Ο πρωθυπουργός απείλησε με παραίτηση ολόκληρης της κυβέρνησης (και τη διεξαγωγή πρόωρων εκλογών) σε περίπτωση που το «Σχέδιο» δεν περάσει, και οι εσωτερικές διαμάχες έλαβαν «ως διά μαγείας» τέλος.

Η κυβέρνηση πάντως δε διαθέτει την απαραίτητη κοινοβουλευτική πλειοψηφία (214 βουλευτές σε σύνολο 460). Από την άλλη πλευρά το κύριο κόμμα της αντιπολίτευσης, η κεντροδεξιά «Κοινωνική Πλατφόρμα», ανακοίνωσε ότι καταδικάζει το «Σχέδιο» και ότι δεν πρόκειται να το στηρίξει ολόκληρο. Ωστόσο, έκανε σαφές ότι θα υπερψηφίσει τα δύο πρώτα κομμάτια του «Σχεδίου» (δηλαδή το τμήμα που προβλέπει την καθίζηση των συντάξεων και αυτό που περιορίζει τα επιδόματα αναπηρίας), που αντιστοιχούν περίπου στο ένα τρίτο των συνολικών περικοπών. Είναι προφανές ότι η «Κοινωνική Πλατφόρμα» δεν επιθυμεί να θέσει ουσιαστικά εμπόδια στο «Σχέδιο». Αλλωστε, γνώμη της είναι ότι τα μέτρα δεν είναι αρκετά και όχι ότι είναι αντιλαϊκά. Τελικά η κυβέρνηση τη βδομάδα που πέρασε κατάφερε να πείσει 15 βουλευτές (έχουν αποχωρήσει από άλλα κόμματα και έχουν ιδρύσει την ανεξάρτητη κοινοβουλευτική ομάδα FKP) να ψηφίσουν υπέρ των μέτρων λιτότητας. Οι 15 δέχτηκαν αφού έλαβαν εγγυήσεις ότι εκπρόσωποί τους θα συμμετάσχουν στην κυβέρνηση...

Οσο οι πολιτικοί της χώρας επιδίδονται σε αυτά τα «παιχνίδια» στο κυνήγι της εξουσίας όμως, ο πολωνικός λαός δυσανασχετεί. Με την ανεργία να φτάνει το 20% και το επίπεδο διαβίωσης να είναι πολύ κατώτερο από το αντίστοιχο στη Δυτική Ευρώπη, η απήχηση του κυβερνώντος κόμματος έχει πέσει σε πρωτοφανή αρνητικά επίπεδα. Μόλις ένα 10% των Πολωνών δηλώνει ότι θα ψηφίσει το «SLD» στις προγραμματισμένες για το 2005 εκλογές. Για ένα κόμμα που ήρθε στην εξουσία το 2001 με το 41% των ψήφων το αποτέλεσμα είναι πραγματικά εντυπωσιακό. Η κατάσταση αυτή έχει τη δυναμική να οδηγήσει στην πολιτική εξαφάνιση του κυβερνώντος κόμματος (όπως συνέβη με τον εκλογικό συνασπισμό της Αλληλεγγύης). Η πρόσφατη παραίτηση του Λέσεκ Μίλερ από την προεδρία του κόμματος σηματοδοτεί ακριβώς τη δυσχερέστατη θέση στην οποία βρίσκονται οι σοσιαλδημοκράτες.

Το πιο πιθανό είναι οι σοσιαλδημοκράτες να εξασφαλίσουν τις δύο ψήφους που τους λείπουν για να εφαρμόσουν ολόκληρο το πρόγραμμά τους. Αλλωστε, η αντιπολίτευση μάλλον δεν επιθυμεί να αναλάβει αυτή το κόστος της λιτότητας, οπότε το πιο πιθανό είναι να περιμένει μέχρι το 2005 (με δεδομένη και την ήττα των σοσιαλδημοκρατών). Την ίδια ώρα οι Πολωνοί εργαζόμενοι θα γίνουν ακόμα πιο φτωχοί και τα κόμματα του εθνικιστικού λαϊκισμού, όπως η «Αυτοάμυνα» του Αντρέι Λέπερ, θα κερδίζουν σε ψήφους.