Μήνας Απρίλης, μέρες ανοιξιάτικες, γιομάτες φως, ήλιο κι αρώματα. Πεύκο και κυπαρίσσι μοσχοβολούσε ο αγέρας.

Βάδιζα, κι άφηνα το μάτι μου να αγναντεύει την κοιλάδα που ξανοιγόταν μπροστά μου ήρεμη, κλεισμένη στην αγκαλιά του Αλφειού και του Λάδωνα. Ο νους μου σβούρισε κι αναδύθηκε ο στοχασμός: Μεγάλοι παραμυθάδες οι αρχαίοι πρόγονοί μας, για να δικαιολογήσουν την πονηριά τους που διάλεξαν τούτο τον ειδυλλιακό τόπο να φυτέψουν τους ναούς τους σκάρωσαν ένα μύθο. Σκέφτηκαν, για να τιμήσουν τη Γη και τον Ουρανό, να στήσουν εδώ το ιερό τους μαντείο. Αργότερα, σαν ο γιος τους Κρόνος τους εκθρόνισε, για να τιμήσουν κι αυτόν φτιάξανε ένα βωμό και τον ονομάτισαν Κρόνιο Λόγο. Τον Κρόνο τον πέταξε από το θρόνο ο γιος του Δίας, που τον είχε κρύψει η μάνα του Ρέα στο Ιδαίο Αντρο. Αρχοντας του τόπου κι αρχηγός των θεών χρειαζόταν κι ένα ανάλογο ναό. Του τον χτίσανε και του στήσανε το άγαλμά του χρυσελεφάντινο. Με το πέρασμα του χρόνου - μας λέει ο θρύλος - δεν έμεινε μόνο τόπος λατρευτικός του Δία μα έγινε και αγωνιστικών εορτών και φιλιώματος.

Την εποχή εκείνη τα οικονομικά νιτερέσα - όπως γίνεται πάντα - δεν άφηναν τις ελληνικές πόλεις-κράτη να ζουν μονιασμένες και οι πόλεμοι σπάραζαν την Ελλάδα. Για να σταματήσει τούτο το κακό καθιέρωσαν μια γιορτή, την «εκεχειρία». Και κάθε τέσσερα χρόνια συνάζονταν εδώ, στην Ολυμπία, για να παραβγούν σε διάφορα αγωνίσματα. Γύρω από την καθιέρωση των Ολυμπιακών Αγώνων έχουν ειπωθεί πολλές ιστορίες. Η πιο πειστική είναι εκείνη που θέλει οργανωτή τον Ιφιτο, βασιλιά της Ιλιδας. Κι όπως ξέρουμε, οι Ολυμπιακοί Αγώνες δεν περιορίστηκαν μόνο στους άντρες, αλλά και στις γυναίκες, με μια παράλληλη γιορτή, τα «Ηραία». Οι αθλητές, άντρες και γυναίκες, παίρνουν για έπαθλο ένα στεφάνι αγριελιάς. Ο θεσμός των Ολυμπιακών Αγώνων κράτησε για πολλούς αιώνες έως ότου τους κατάργησε, στα 394 μ.Χ., ο Μέγας Θεοδόσιος «στο όνομα του χριστιανισμού», κι αργότερα πήρε τέλος στα 420 μ.Χ. που καταστράφηκε ο ναός του Δία με διαταγή του Θεοδόσιου Β΄ και ολοκληρώθηκε η καταστροφή με τους σεισμούς στα 522 και 551 μ.Χ. που το χώμα σκέπασε την «Ιερή Ολυμπία». Ετσι θαμμένη η Ολυμπία έμεινε έως τη μέρα που η αρχαιολογική σκαπάνη βάλθηκε να την ξεθάψει και ν' αποκαλύψει το μυστήριο ενός πολιτισμού που έζησε και μεγαλούργησε τόσους αιώνες.

Μπροστά στα ερείπια της Αρχαίας Ολυμπίας στάθηκα αμίλητος και σκεφτικός. Κοίταζα, κοίταζα και δεν αποφάσιζα από πού θα κινούσα την περιήγηση, ίσαμε που μ' έβγαλε από την αμηχανία η γυναίκα μου, που βρήκε μια ξεναγό να μας βοηθήσει. Με την κουβέντα φτάσαμε στο Γυμνάσιο, που ήταν ο χώρος για τους δρομείς και τους αθλητές του πένταθλου, και στην παλαίστρα. Βαδίζοντας σιμώσαμε στην κατοικία των ιερέων της Ολυμπίας, το Θεοκολεώνα και το Ηρώο. Σταθήκαμε στις Θέρμες (Λουτρά) με τα όμορφα ρωμαϊκά ψηφιδωτά, στο Βουλευτήριο, όπου συνεδρίαζε η Ολυμπιακή Επιτροπή, για να καταλήξουμε στα ερείπια της Θριαμβευτικής Αψίδας του Νέρωνα. Πρόθυμη η ξεναγός μας οδήγησε στο χώρο του Σταδίου, στους Θησαυρούς, τα μικρά αυτά κτίρια που μέσα τους φυλάγανε τα αφιερώματα, στο Μητρώο, στην Εξέδρα του Ηρώδη του Αττικού, στο ναό της Ηρας, στο Πρυτανείο, στο Φιλίππειο και το Πελόπειο. Τώρα ήταν η σειρά του Μουσείου. Στον προθάλαμό του υπάρχει η μακέτα της Αρχαίας Ολυμπίας, φτιαγμένη από το Γερμανό αρχιτέκτονα Χανς Σλάιερ. Τη μεγαλύτερη καλλιτεχνική συγκίνηση τη νιώσαμε μπροστά στα Αετώματα. Εδώ ο καλλιτέχνης είχε δώσει μια εντυπωσιακή αναπαράσταση της θρυλικής αρματοδρομίας ανάμεσα στο βασιλιά Πέλοπα και τον Οινόμαο.

Στη σύνθεση αυτή διαπιστώνεις το ρεαλισμό στην απόδοση του σώματος του ανθρώπου που είναι πολίτης, αθλητής και πολεμιστής. Στα πρόσωπα διακρίνεις την αγωνία, μα και τη συγκρατημένη νευρικότητα κάτω από μια έκφραση αταραξίας.

Στη συνέχεια πλησιάσαμε στη Μάχη των Κενταύρων με τους Λάπιθες εξαιτίας της Ιπποδάμειας, κόρης του Αδραστου, που τη «χούφτωσε» ο μεθυσμένος Κένταυρος Ευρυπίων την ώρα του γάμου της με τον Πείριθο, πάνω στο Πήλιο. Εκτός από τα δύο τούτα αριστουργήματα υπάρχουν κι ένα σωρό άλλα ευρήματα που σήμερα προκαλούν το θαυμασμό.

Σε μια γυάλινη προθήκη βρίσκεται ένα πήλινο αγαλματίδιο του Γανυμήδη από την απαγωγή του από το Δία. Από τα έργα της κλασικής εποχής το πιο σημαντικό είναι η Νίκη του Παιωνίου. Το γλυπτό αυτό το είχαν αφιερώσει οι Μεσσήνιοι κι οι Ναυπάκτιοι για τη νίκη τους ενάντια στους Σπαρτιάτες στα 425 π.Χ. στις μέρες του Πελοποννησιακού πολέμου. Στην κεντρική αίθουσα υπάρχουν κι οι Μετόπες που στόλιζαν το ναό του Δία και που παρίσταναν τους άθλους του Ηρακλή. Επίσης, βρίσκεται ο Ερμής του Πραξιτέλη, που δείχνει το ενδιαφέρον του καλλιτέχνη για το ανθρώπινο κάλλος, τη γλυκύτητα, τη λυρικότητα των αισθημάτων του και το βαθύ στοχασμό του.

Βαθιά συγκινημένος στοχάστηκα: Πότε τούτα τα απομεινάρια του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού θα οδηγήσουν να ξαναζωντανέψει η «εκεχειρία» και να τελούνται μόνιμα οι Ολυμπιακοί Αγώνες στην Ολυμπία, για να σταματήσει η εμπορευματοποίησή τους και να συντελέσουν ν' ανοίξει ο δρόμος για το στέριωμα μιας πραγματικής παγκόσμιας ειρήνης.