Επειδή διάφορα σενάρια κάνουν λόγο για την προκήρυξη εκλογών την ερχόμενη άνοιξη με αφορμή την εκλογή του νέου Προέδρου της Δημοκρατίας, έχει κάποια αξία η υπενθύμιση των διατάξεων του εκλογικού νόμου που θα ισχύσει σε αυτές τις ενδεχόμενες εκλογές.

Κατ' αρχάς, όπως είναι γνωστό, με βάση την πρόσφατη αναθεώρηση του Συντάγματος, οι επόμενες εκλογές γίνονται με τον εκλογικό νόμο που ισχύει σήμερα και ο όποιος νέος εκλογικός νόμος ψηφιστεί από την παρούσα Βουλή θα ισχύσει για τις μεθεπόμενες εκλογές.

Ετσι, οι εκλογές θα γίνουν με τον εκλογικό νόμο που ψήφισε η προηγούμενη κυβέρνηση, του ΠΑΣΟΚ, εκτός και εάν τα 2/3 της Βουλής (200 βουλευτές και πρακτικά η ΝΔ και το ΠΑΣΟΚ) συμφωνήσουν σε νέο εκλογικό νόμο.

Ο ισχύων εκλογικός νόμος ακολουθεί την παράδοση των προηγούμενων καλπονοθευτικών εκλογικών συστημάτων, των οποίων η βασική επιδίωξη ήταν η μετατροπή της μειοψηφίας στο λαό σε πλειοψηφία στη Βουλή με την κλοπή της ψήφου των μικρότερων κομμάτων.

Οι διατάξεις του είναι κομμένες και ραμμένες στα μέτρα του δικομματισμού και γι' αυτόν προφανώς το λόγο η αντίδραση της ΝΔ όταν ψηφιζόταν ο νόμος ήταν, αν μη τι άλλο, υποτονική.

Με τον εκλογικό νόμο παγιώνεται η κοινοβουλευτική αυτοδυναμία του πρώτου κόμματος αφού αυτό - ανεξάρτητα από τη διαφορά που έχει με το δεύτερο - πριμοδοτείται με 40 επιπλέον έδρες απ' αυτές που δικαιούται από την αναλογική εφαρμογή της εκλογικής διαδικασίας. Η αναλογική ισχύει για τις υπόλοιπες 260 έδρες και έτσι διατηρείται αναλλοίωτη η κλοπή ψήφου από τα μικρότερα κόμματα.

Είναι χαρακτηριστικό ότι ακόμα και εάν οι πρόσφατες εκλογές της 7ης του Μάρτη γίνονταν με τον εκλογικό νόμο του ΠΑΣΟΚ δε θα υπήρχαν ουσιαστικές αλλαγές στην κοινοβουλευτική δύναμη των κομμάτων. Ετσι, η ΝΔ, που ήταν πρώτο κόμμα, θα είχε ένα βουλευτή λιγότερο, το ΠΑΣΟΚ έξι λιγότερους, ενώ το ΚΚΕ θα είχε τέσσερις περισσότερους και ο ΣΥΝ τρεις. Το ΚΚΕ θα κέρδιζε έδρες στη λίστα Επικρατείας, στο υπόλοιπο Αττικής, στην Αιτωλοακαρνανία και στη Β΄ Αθήνας.

Το ΠΑΣΟΚ για να προωθήσει την αποδοχή του εκλογικού νόμου έλεγε ότι ενισχύεται η αναλογικότητα αφού όλα τα κόμματα εξασφαλίζουν το 87% των εδρών που πραγματικά δικαιούνται, αυτό όμως δεν αλλάζει την εκλογική νοθεία αφού οι υπόλοιπες έδρες (13%) χαρίζονται στο πρώτο κόμμα και κλέβονται από τα μικρότερα προσβάλλοντας έτσι τους πολίτες που τα ψήφισαν.

Για να μπει κάποιο κόμμα, συνασπισμός κομμάτων ή μεμονωμένος υποψήφιος στη Βουλή και να έχει δικαίωμα συμμετοχής στην κατανομή των εδρών πρέπει να πάρει ποσοστό τουλάχιστον 3%. Πρόκειται για μία σαφώς αντιδημοκρατική πρόνοια του προηγούμενου εκλογικού νόμου της ΝΔ, που φρόντισε να διατηρήσει ο νόμος της κυβέρνησης του ΠΑΣΟΚ.

Με τον προηγούμενο εκλογικό νόμο αποθαρρύνονταν οι συνασπισμοί κομμάτων αφού αυτοί ακόμα και εάν καταλάμβαναν την πρώτη θέση θα είχαν λιγότερες έδρες από το δεύτερο αυτοτελές κόμμα. Με τον ισχύοντα νόμο δε θα υπάρχει εκλογική διαφοροποίηση ανάμεσα στα κόμματα και στους συνασπισμούς κομμάτων όσον αφορά στην κατανομή των εδρών.

Ιδιαίτερη σημασία - με φόντο πάντα τις ενδεχόμενες εκλογές λόγω της εκλογής Προέδρου της Δημοκρατίας - έχει και η πρόβλεψη του νόμου ότι εάν αυτές γίνουν μέσα σε 18 μήνες από τις προηγούμενες τότε για την εκλογή των βουλευτών δε θα ισχύει ο σταυρός προτίμησης αλλά η λίστα εκλογής. Η πρόβλεψη αυτή είναι προφανές ότι διευκολύνει τους αρχηγούς των δύο μεγαλύτερων κομμάτων να ξεκαθαρίσουν το εσωτερικό των κοινοβουλευτικών τους ομάδων από διάφορους «ανεπιθύμητους».

Υπενθυμίζεται ότι η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ με το αρχικό σχέδιο εκλογικού νόμου που είχε δημοσιοποιήσει προχωρούσε και σε μια σειρά άλλων αντιδραστικών επιλογών, οι οποίες όμως στην πορεία αποσύρθηκαν κάτω από την πίεση ακόμα και δικών της βουλευτών. Τέτοιες ήταν η πρόβλεψη για διπλή κάλπη, σύμφωνα με την οποία ο ψηφοφόρος θα μπορούσε σε μία κάλπη να ψήφιζε το κόμμα που προτιμούσε και σε άλλη να επέλεγε τους βουλευτές της περιφέρειάς του, οι οποίοι θα μπορούσαν να ανήκαν σε διαφορετικό κόμμα από αυτό που επέλεξε ο ψηφοφόρος. Διάταξη που οδηγούσε σε μια λογική ομογενοποίησης των βουλευτών ιδιαίτερα για τα κόμματα τα οποία έχουν ταυτόσημες βασικές κατευθύνσεις και προσανατολισμούς. Προβλεπόταν επίσης η ύπαρξη βουλευτών δύο ταχυτήτων αφού κάποιοι θα εκλέγονταν με σταυρό προτίμησης και άλλοι με λίστα που προφανώς θα αποτελούσαν τους αρεστούς του εκάστοτε αρχηγού.

Ιδιαίτερη σημασία είχε και η διάταξη που αποσύρθηκε για το σπάσιμο των μεγάλων εκλογικών περιφερειών (όπως η Β΄ Αθήνας), η ισχύς της οποίας θα στρεφόταν σαφώς κατά των μικρότερων κομμάτων αφού σε αυτές τις μεγάλες περιφέρειες κατά κάποιο τρόπο η λειτουργία της διανομής των εδρών προσεγγίζει την απλή αναλογική.

Συμπερασματικά, ο ισχύων εκλογικός νόμος διατηρεί τον καλπονοθευτικό χαρακτήρα των προηγούμενων και φέρνει στην επιφάνεια την ανάγκη για την καθιέρωση της απλής αναλογικής ως πάγιου εκλογικού συστήματος, το οποίο είναι και το μόνο που διασφαλίζει την αντιστοιχία ψήφων στο λαό και εδρών στο Κοινοβούλιο.