Κοντά πέντε ώρες το καράβι συνεχίζει την πορεία του σχεδόν παράλληλα με την ακτογραμμή.

Από την πρωτεύουσα των Δωδεκάνησων και μετά από 72 χιλιόμετρα προς τ' ανατολικά, μόλις εννιά τετραγωνικά χιλιόμετρα γης αυτοσαρκάζονται με την επίσημη ονομασία τους: Μεγίστη, το ακριτικό νησί, ο ιδανικός τόπος για περιπατητές και λάτρεις των ήσυχων διακοπών, όπου μας ξενάγησε ο συνάδελφος Θανάσης Μπαλοδήμας.

Η κουκκίδα του χάρτη - πιο γνωστή ως Καστελόριζο - μπορεί να πήρε αυτήν την ονομασία επειδή είναι το μεγαλύτερο από τα άλλα νησάκια του συμπλέγματος. Είτε κατ' ευφημισμόν, όπως συνέβη με τον Εύξεινο Πόντο ή το ακρωτήρι Καλής Ελπίδας. Οπως και να έχει, αυτό λίγο μπορεί να ενδιαφέρει.

Οπως και λίγο μπορεί να ενδιαφέρει πλέον τους ντόπιους η ιστορία του νησιού. Πλούσια και μακραίωνη, καθώς μαρτυρούν τα νεολιθικά ίχνη, τα κυκλώπεια τείχη της μυκηναϊκής εποχής, οι τάφοι του 4ου π.χ. αιώνα, η αρχαία ακρόπολη και το κόκκινο κάστρο. Το χτισμένο από τους ξένους ιππότες, που έσπευσαν να σκυλεύσουν τα βυζαντινά απομεινάρια, πριν την έφοδο των Οθωμανών.

Το σήμερα των περίπου 200 ψυχών που έχουν απομείνει εκεί, φαντάζει πολύ φτωχό απέναντι στις αναδρομές. Πολύ φτωχό, σε σύγκριση ακόμα και με το πρόσφατο παρελθόν της τουρκοκρατίας, όταν το χωριό του Καστελόριζου αριθμούσε 14 χιλιάδες κατοίκους. Οταν ανθούσε εκεί η ναυτοσύνη και τα κατάρτια των πλοίων που έδεναν εκεί φάνταζαν με πυκνό δάσος.

Και στο λεπτό φρύδι του λιμανιού, στριμώχνονταν - το ένα δίπλα στο άλλο - εκατοντάδες δίπατα αρχοντικά. Ψηλοτάβανα και μακρόστενα για να χωρέσουν όλοι στην περιορισμένη έκταση που καταλαμβάνει το χωριό. Ολα με κατεύθυνση προς τη θάλασσα και μπαλκόνια σιδερένια ή μαρμάρινα. Με φανταχτερούς διάκοσμους, μνημεία λαϊκής τέχνης και ζωηρά χρώματα. Χρώματα που ξεχωρίζουν ακόμα. Εστω και θαμπά, δίπλα σε πεσμένους σοβάδες και σπασμένα ακροκέραμα.

Στο παρόν, η Ελλάδα των «καποδιστριακών» δήμων και της «περιφερειακής ανάπτυξης» χάθηκε στο δρόμο ή πέρασε και δεν ακούμπησε. Φημολογείται πως εκεί μετατίθενται πια οι απείθαρχοι και απροσάρμοστοι φαντάροι. Είναι ένας τρόπος για να υπηρετήσουν κάποιοι τη θητεία τους, χωρίς να «φαίνονται» και χωρίς να τους κυνηγούν οι ποινές. Μπορεί. Πάντως, ο οπλίτης που περίμενε στο καρτοτηλέφωνο είχε ένα δικό του τρόπο για να παρουσιάσει το μέγεθος της εγκατάλειψης: «Εδώ μένει η μάνα του διαβόλου».

Αν είναι έτσι και αν η μάνα του διαβόλου θέλει την ησυχία της, είναι τυχερή. Πεντακάθαρα, βαθιά νερά. Χρόνος που δεν περνά. Δυο, τρία μαγαζάκια για καφέ ή ποτό. Δυο, τρεις ταβέρνες. Και αιγαιοπελαγίτικο τοπίο.

Οι ντόπιοι είναι στην πλειοψηφία τους, προχωρημένης ηλικίας. Τα λίγα παιδιά κοιτούν με περιέργεια τον κάθε νεοφερμένο, που δεν είναι αλλοδαπός τουρίστας. Απ' αυτούς που συμπληρώνουν την κρουαζιέρα τους στη Ρόδο, τη νότια Τουρκία και την Κύπρο, με μια ολιγόωρη απόβαση στο Καστελόριζο. Και αποβιβάζονται κατά ομάδες, επιδράμοντας, με το άσπρο σοσονάκι και το πέδιλο, για αναμνηστικές κάρτες και μπιχλιμπίδια.

Οι σχέσεις όσων απέμειναν στο νησί, με τους «απέναντι», καθορίζονται από το χρόνο και την τσέπη. Ποιος μπορεί να περιμένει το καράβι απ' τη Ρόδο - μια, άντε δυο φορές τη βδομάδα - και να ξοδέψει μια μέρα σε ταξίδι, για να φέρει π.χ. αλεύρι; Η τουρκική πόλη του Κας απέχει μόλις ενάμισι ναυτικό μίλι. Απλώς, μπαίνεις στη βάρκα. Και οι τιμές, εκεί είναι τρεις φορές κάτω από της Ρόδου.

Κάπως έτσι διαμορφώνονται και οι απόψεις για τους «άλλους». Πολύ πριν το ελληνικό, το τουρκικό και το κοσμοπολίτικο μεγάλο κεφάλαιο, οι πολιτικοί ταγοί τους και οι επαγγελματίες δημοσιολόγοι τους, τα «βρουν» και αποφασίσουν πως τώρα συμφέρει (τους συμφέρει) η «φιλία» και η «ειρήνη».»

Οι παππούδες που αράζουν στον καφενέ, κοιτούν απέναντι τα σπίτια του Κας, σκέφτονται τα ψώνια της βδομάδας και τους τουρίστες που θα στείλουν στο νησί, οι Τούρκοι τουριστικοί πράκτορες: «Εμείς, χωρίς "αυτούς", δε ζούμε». Μιας θάλασσας παιδιά, δεν περίμεναν τους σεισμούς για να συνειδητοποιήσουν την κοινή μοίρα των δυο λαών. Την κοινή μοίρα όλων των λαών.