Associated Press

Mερικοί από τους πρωταγωνιστές του θιάσου των ενόχων επί σκηνής

Η αμηχανία είναι το κυρίαρχο συναίσθημα, καθώς οι γιορτές και υπέρλαμπρες φιέστες που πραγματοποιούνται στη γερμανική πλέον πρωτεύουσα, η «καταναλωτική διαχείριση» της επετείου με «υπερθεάματα» και πάσης φύσεως εορταστικές παραστάσεις, αφήνουν μάλλον αδιάφορους τους Γερμανούς πολίτες. Οσο για τους πρωταγωνιστές αυτών των παραστάσεων έχουν ήδη εγκατασταθεί για την ανάγκη του «θεάματος» στο Βερολίνο. Ουκ ολίγοι έσπευσαν: Οι πρώην πρόεδροι της Σοβιετικής Ενωσης και των ΗΠΑ, Μιχαήλ Γκορμπατσόφ και Τζορτζ Μπους, ο πρώην καγκελάριος Χέλμουτ Κολ και ο Χανς Ντίτριχ Γκένσερ με τον πάλαι ποτέ συνάδελφό του και νυν πρόεδρο της Γεωργίας, Εντβαρντ Σεβαρντνάτσε - και η προσφορά των «υπερθεαμάτων» συμπεριλαμβάνει εκθέσεις, εγκαίνια μουσείων, πυροτεχνήματα, συναυλίες με τον Μιάτσισλαβ Ροστροπόβιτς και τους «Σκόρπιονς» στην πύλη του Βραδεμβούργου, το φωτισμό με «λέιζερ» μιας λωρίδας μήκους 43 χιλιομέτρων από τη μία μέχρι την άλλη άκρη της πόλης, εκεί που βρισκόταν πριν από δέκα χρόνια το αόρατο σήμερα τείχος. Απόντες επί της ουσίας από τις εορταστικές εκδηλώσεις είναι στην πλειοψηφία τους οι Ανατολικογερμανοί πρωταγωνιστές των ημερών - τόσο εκείνοι που δρομολόγησαν αυτή την ανατροπή όσο και εκείνοι οι πολιτικοί φορείς της ανατολικογερμανικής πολιτικής ηγεσίας, που, μετά την καθαίρεση του Εριχ Χόνεκερ, τον Οκτώβρη του 1989, συνέπραξαν με τον ένα ή τον άλλο τρόπο στην ανατροπή.

Πάντως, οι πραγματικοί απόντες από τις οιουδήποτε είδους επετειακές εκδηλώσεις είναι οι πολίτες του ενιαίου Βερολίνου, της ενιαίας αλλά όχι «ομοούσιας» Γερμανίας. Το «τείχος» ανάμεσα στους πολίτες της πρώην ΓΛΔ και των πολιτών της πρώην ΟΔΓ είναι ορατό και υπαρκτό ίσως περισσότερο από ποτέ...

Γιορτάζουν οι νικητές... αλλά οι κάτοικοι της ΓΛΔ, όπως ομολογείται από όλους, δικαίως θεωρούν εαυτούς πολίτες κοινωνικά, οικονομικά και πολιτικά, «δεύτερης κατηγορίας» στη μία και καπιταλιστική Γερμανία. «Στ' αλήθεια η τελετή στο Μπούντεσταγκ θα έπρεπε να υπενθυμίζει την πτώση του Τείχους που ένωσε ξανά Ανατολή και Δύση, αλλά η συζήτηση σχετικά με τον κατάλογο των ομιλητών έδειξε τελικά, προπάντων, πόσο απομακρυσμένες εξακολουθούν να είναι ακόμα οι δύο πλευρές μεταξύ τους», αναφέρει δημοσίευμα της κυριακάτικης έκδοσης της «Ντι Τσάιτουνγκ».

Αυτή η απόσταση νικητών και ηττημένων υφίσταται δέκα χρόνια μετά και θα εξακολουθήσει να υπάρχει, όσο το σύστημα που επιβλήθηκε και στο ανατολικό τμήμα της Γερμανίας λίγο νοιάζεται για κοινωνική δικαιοσύνη και περισσότερο φροντίζει για την εξυπηρέτηση των συμφερόντων του μεγάλου γερμανικού κεφαλαίου.θεωρούν ότι αυτά που κέρδισαν δεν είναι αρκετά, γιατί αυτά που έχασαν είναι τελικά περισσότερα και αν σε κάτι συμπίπτουν όλες οι κοινωνιολογικές έρευνες που έχουν δημοσιευτεί τους τελευταίους μήνες, αυτό είναι ότι η ψυχολογική απόσταση που χωρίζει ακόμη τη Δύση από την Ανατολή, κάθε άλλο παρά έχει μειωθεί.

Και αν από καιρό τώρα στη δίνη των αλλαγών και των προβλημάτων που συσσωρεύτηκαν έχουν εγκλωβιστεί και οι Γερμανοί, οι Δυτικογερμανοί πολίτες. Ο ένοχος αυτής της κατάστασης βρέθηκε και είναι πολύ «βολικός» καθώς οι Δυτικογερμανοί θεωρούν πως «έδωσαν τα πάντα» για την ενοποίηση της Γερμανίας - η λεγόμενη «ενδογερμανική μεταφορά πόρων» ανέρχεται σε πάνω από 600 δισ. μάρκα, στα εννέα χρόνια μετά την ενοποίηση, από τις 3 Οκτώβρη του 1990 - και ότι αντί για «ευχαριστώ» εισέπραξαν «αχαριστία», που εκδηλώνεται όχι μόνον με τη γενικευμένη μεμψιμοιρία των Ανατολικογερμανών, αλλά και με την προκλητική εμμονή τους (σε ένα ποσοστό 20% περίπου) να δίνουν την πολιτική τους ψήφο στο «κρυπτοκομμουνιστικό» Κόμμα Δημοκρατικού Σοσιαλισμού (PDS).

Το Τείχος, αν και αόρατο πλέον, εξακολουθεί να στέκει στα κεφάλια των ανθρώπων, είτε με τη μορφή της υπεροψίας των Δυτικών που προσδιόρισαν τους κανόνες του παιχνιδιού της κρατικής ενοποίησης των δύο γερμανικών κρατών - επιβάλλοντας με όρους νικητή την «προσάρτηση» της πρώην DDR στην Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γερμανίας - είτε με τη μορφή της σιωπηρής και ανήμπορης αντίστασης των Ανατολικών, που εισέπραξαν τελικά το αποτέλεσμα των γεγονότων του 1989 ως «ήττα» και προσγειώθηκαν στην «πίστα» της ελευθερίας ξαφνικά ως πολίτες δεύτερης κατηγορίας, με ένα πρωτόγνωρο γι' αυτούς αίσθημα ανασφάλειας για το αύριο.

Εξάλλου τα στοιχεία είναι συντριπτικά για να αποδέχονται ακόμα και κάποια εξήγηση. Η διπλάσια ανεργία στην Ανατολή από την αντίστοιχη της Δύσης - 8,3 % στα δυτικογερμανικά κρατίδια και 17,2 % στα ανατολικογερμανικά, αλλά στην πραγματικότητα ακόμη υψηλότερη - η ταπεινωτική «ποσόστωση» στους μισθούς και τις συντάξεις - οι συλλογικές συμβάσεις προβλέπουν για τα ανατολικογερμανικά κρατίδια κατά μέσο όρο 20 % χαμηλότερες αποδοχές - η «επικυριαρχία» των δυτικών μεγαθηρίων στην ανατολικογερμανική οικονομία μετά το «ξήλωμα» της υπάρχουσας υποδομής, η κραυγαλέα απουσία -πλην συμβολικού χαρακτήρα εξαιρέσεων που επιβεβαιώνουν μόνον τον κανόνα - Ανατολικογερμανών στις ηγεσίες των «παγγερμανικών» πλέον πολιτικών κομμάτων, ο συνεχιζόμενος αποκλεισμός τους από τα ανώτερα κλιμάκια της κρατικής μηχανής, του στρατού, αλλά και της ανώτατης παιδείας κ.ο.κ. είναι ορισμένα «χαρακτηριστικά» της μετά την «πτώση» του Τείχους γερμανικής πραγματικότητας.

Οι πρόσφατες σφυγμομετρήσεις της κοινής γνώμης έδειξαν ότι η συντριπτική πλειοψηφία των Γερμανών πολιτών, και στις δύο γεωγραφικά μόνο διαχωρισμένες περιοχές, επιθυμούν να επιστρέψει η πρότερη κατάσταση, όπου υπήρχαν δύο κόσμοι - δύο συστήματα. Ο «μείζον κίνδυνος» που διαβλέπει στα συμπεράσματά της μία πρόσφατη έρευνα του Ινστιτούτου Κοινωνικών Επιστημών του Πότσνταμ είναι η «μονιμοποίηση» της διαχωριστικής γραμμής μεταξύ Ανατολής και Δύσης και η προώθηση, δυνάμει, μιας ψυχολογίας «αναμέτρησης», με άδηλο το πού μπορεί αυτή να οδηγήσει...