ΑΛΛΙΩΤΙΚΗ η σημερινή πλατεία στη μικρή πολιτεία στη «Χωροπούλα», όπως βάφτισε ο ποιητής μας ο Ανδρέας Λασκαράτος το Ληξούρι. Οι σεισμοί απανωτά το γκρέμιζαν. Κι οι Ληξουριώτες το χτίζανε, ώσπου το 1953 μπήκαν, ύστερα από το μεγάλο σεισμό, γερά και σωστά τα χρειαζούμενα σίδερα και μπετά. Κι έτσι, παρόλο που συχνά οι σεισμοί φορτσάρουν, τα σπιτικά βαστάνε, αντέχουν, με αρκετές μικροζημιές.

Η ΠΛΑΤΕΙΑ η εσωτερική μάς περιμένει σήμερα για το χρέος το μεγάλο, που έχουμε να θυμηθούμε και να τιμήσουμε τα πέντε παλικάρια, που κρεμάσανε οι χιτλερικοί στον μεγάλο πλάτανο της πλατείας, στις 5 του Ιούνη 1944, μέρα γιορτινή, του Αγίου Πνεύματος.

ΠΑΜΕ, λοιπόν, να περπατήσουμε σ' αυτήν την πλατεία, που άλλοτε παίζαμε ώρες αμέτρητες, βαθιά νύχτα. Και μας κυνηγούσε ο Θανάσης ο παιδονόμος με το βούρδουλα για να συμμαζευτούμε κάποτε στα σπίτια μας.

ΠΑΝΩ σε τούτη την ώρα φτάνει στο μόλο μια βενζίνα με Γερμανούς και πέντε κρατούμενους, που τους έχουν γερά σφιχτοδεμένους. Στη χιτλερική κουστωδία επικεφαλής είναι ο μονόφθαλμος διοικητής Σπιτέλερ. Επί της υποδοχής των δημίων, μια άθλια, πανάθλια ύπαρξη με την ονομασία Φλωριάς. Οι ξωμάχοι ανατριχιάζουν, που ακούνε το όνομά του.

ΠΟΙΟΙ είναι οι πέντε αγωνιστές. Ολοι τους συγχωριανοί από την Αγία - Θέκλη, όλοι τους ΕΑΜίτες, ΕΠΟΝίτες, είναι νεολαίοι της ΟΚΝΕ, που έπεσαν στα χέρια των Γερμανών και πάνε για κρέμασμα στην πλατεία του Ληξουριού.

ΕΙΝΑΙ ο καθηγητής μας στα Νεοελληνικά, ο Νιόνιος ο Ρατσιάτος, ο πατέρας κι ο γιος Γαβρίλης και Βασίλης Ραλλάτος αγρότες, ο ΕΠΟΝίτης Σπύρος Αναλυτής κι ο Αντώνης Ληξουριοτάτος.

ΟΙ ΓΚΕΣΤΑΠΙΤΕΣ ουρλιάζοντας έχουν ολόγυρα ζώσει την πλατεία με κόσμο, καθώς εξαπόλυσαν με τα ποδήλατα στρατιώτες για να παρακολουθήσει ο κόσμος το φοβερό έγκλημα. Φωνάζουν αγριεμένα στα μαγαζιά «στούλεν - στούλεν». Ζητάνε καρέκλες για να λειτουργήσουν οι κρεμάλες, που έχουν ετοιμάσει κάτω από τα πλατάνια.

Ο ΔΗΜΙΟΣ Σπιτέλερ με το χαλασμένο μάτι σκεπασμένο μ' ένα μαύρο πανί παρακολουθεί από τις κολόνες και τη διαδικασία. Δίπλα του, ο προδότης, ο Φλωριάς. Διαβάζεται η απόφαση της καταδίκης. Κι ύστερα όλα τα φοβερά, που η πολιτεία θα βλέπει με τα μάτια πλημμυρισμένα δάκρυα.

Ο ΝΙΟΝΙΟΣ σαν ψηλόκορμο κυπαρίσσι, ατάραχος, τακτοποιεί τη θηλιά μοναχός σαν να φτιάχνει τη γραβάτα του... Ο Αναλυτής, 22 χρόνων, βάζει μοναχός τη θηλιά και περήφανα φωνάζει: «Εσύ θα μας εκδικηθείς ελληνική τυραννομάχα νιότη». Ο ΕΠΟΝίτης Μ. Φαρακλός ζει και θα διηγηθεί τις φοβερές αυτές στιγμές. «Ακουγα, διηγήθηκε ύστερα από χρόνια ο Μ. Φαρακλός, την ανάσα του αγωνιστή παπά Μέκη. Κι εκείνος μετρούσε τους χτύπους της καρδιάς μου, που πήγαινε να σπάσει».

ΚΑΤΩ από το πλατάνι ένας ξωμάχος, ο Αντώνης Ληξουριοτάτος ζει το φοβερό, ανήκουστο μαρτύριο, να βλέπει το γιο του να σπαρταρά και από στιγμή σε στιγμή να τελειώνει. Μα, τα καλώδια κόβονται, ξανακόβονται, ο Γαβρίλης ξεψυχά και για δευτερόλεπτα μετεωρίζεται μεταξύ θανάτου και ζωής κι ο γέρος, άφωνος, καρτερεί τη σειρά του, το δικό του τέλος.

ΦΤΑΝΕΙ κάποια στιγμή το τέλος. Τα πέντε κορμιά κρέμονται στον πλάτανο και θα μένουν εκεί ως το βράδυ. Με το σούρουπο και με συνοδεία, οι πέντε αγωνιστές θα μεταφερθούν και θα ταφούν σε κοινό τάφο στην Αμμούσα.

ΕΝΑ νέο πλατάνι δίπλα στο παλιό (που ο τ. δήμαρχος Σ. Κατερέλος το έκοψε) για τα πέντε παλικάρια να το κλαδέψουν, για να διαμορφωθεί σε πεντάκλωνο, για να θυμίζει τη θυσία των παλικαριών. Στον ιερό τόπο της θυσίας, παρόντες με τα λουλούδια μας. Ολοι οι παλιοί αγωνιστές, που έζησαν στιγμή με στιγμή των πέντε αγωνιστών το μαρτυρικό τέλος, αλλά κι οι νέοι, τα σχολειά με τους δασκάλους. Χρέος ύψιστο για τις νέες γενιές η παρουσία τους αλλά κι η διδαχή της ιστορίας μας, αυτή που δε διδάχτηκαν.

ΜΕΓΙΣΤΟ το θέμα να μπει η Ιστορία της Αντίστασης στα σχολειά. Εξήντα χρόνια από τη Μεγάλη Αντιφασιστική Νίκη και το θέμα αυτό, χρέος ύψιστο, εξακολουθεί να είναι τραγικά ανεκπλήρωτο.