α) Στη διάσπαση του όποιου ενιαίου χαρακτήρα της εκπαίδευσης και των προγραμμάτων της από σχολείο σε σχολείο και από τάξη σε τάξη.

β) Στη διεύρυνση της αμάθειας με τον πολυθεματικό βομβαρδισμό των μαθητών από αμφίβολες πληροφορίες και

γ) Στη μεθοδική προετοιμασία του αυριανού ευέλικτου άνεργου και προσαρμοσμένου «απασχολήσιμου». Γι' αυτό και ο εκπαιδευτικός πρέπει να ξεχάσει τις γνώσεις του πτυχίου του και μέσα από βιαστικά και πρόχειρα σεμινάρια να μετατραπεί σε καταρτιστή παντός καιρού και χρήσης σε παντογνώστη δάσκαλο της χειραγώγησης και διαχειριστή των κοινωνικών προβλημάτων και του αντίκτυπου που έχουν αυτά για την εξουσία.

Επομένως η ευέλικτη ζώνη όχι μόνο δεν είναι απόπειρα καλλιέργειας της κριτικής σκέψης και κατάργησης του παπαγαλισμού, αλλά οδηγεί σε ένα νέο «παιδαγωγικό πείραμα», τη δόμηση του σχολείου της αγοράς, ενός σχολικού χώρου, δηλαδή, πολύχρωμου, πολύβουου εμπορικού πανηγυριού όπου όλοι θα τραγουδάνε «μαθαίνω τα πάντα και μαζί το τίποτα». Εξάλλου, ποτέ δεν είχαμε αυταπάτες ότι οι αστικές παιδαγωγικές «καινοτομίες» μπορούν να αναιρέσουν τον ταξικό επιλεκτικό χαρακτήρα του αστικού σχολείου, το οποίο θα αλλάξει προοδευτικά, μόνον εφόσον αλλάζει ταυτόχρονα και ριζικά η κοινωνία.

Ετσι, το πρόβλημα δεν είναι οι εθισμοί των γονέων στο παρελθόν ούτε τα μικροαστικά ευτελή κίνητρα των εκπαιδευτικών ή τα κόμπλεξ της εργατικής τάξης που εμποδίζουν τις αστικές αλλαγές, όπως υποστηρίζουν κάποιοι σε άρθρα τους, αλλά η αναγκαιότητα συγκρότησης της πάλης για ένα άλλο ενιαίο σχολείο αντίστοιχο των σύγχρονων μορφωτικών και κοινωνικών αναγκών.

Αυτό που εμείς επιδιώκουμε είναι να μην αντικατασταθεί στις προσδοκίες της λαϊκής οικογένειας το «μάθε παιδί μου γράμματα» απ' το «παράτα παιδί μου τα γράμματα και πιάσε μια τέχνη που θα την αλλάζεις κάθε χρόνο» (διά βίου κατάρτιση - ανεργία), την ίδια στιγμή που η ανάγκη για ποιοτική και ποσοτική μόρφωση και σταθερή εργασία είναι μεγαλύτερη από ποτέ.

Σε όλους αυτούς που καχύποπτα, ανύποπτα και ύποπτα εμφανίζονται θιασώτες και υπέρμαχοι της διαθεματικότητας και της ευέλικτης δραστηριότητας απαντάμε με αντίκρουση των επιχειρημάτων των αστών παιδαγωγών, ψυχολόγων - επιστημολόγων και καταλήγουμε στην πρότασή μας.

Πιο συγκεκριμένα:

Οι αστοί παιδαγωγοί επικαλούνται τους εξής λόγους εμφάνισης και εφαρμογής της ευέλικτης εκπαίδευσης:

Σύμφωνα με αυτούς, η επιστήμη δεν έχει σήμερα σκοπό την ανεύρεση της απόλυτης αλήθειας, αλλά τη διατύπωση ερμηνευτικών σχημάτων ενός ευρύτερου κύκλου φαινομένων, προκειμένου να διευκολυνθεί η συνολική προσέγγιση της πραγματικότητας, μέσα από την «ολιστική» γνώση. Διαστρέφοντας το σκοπό της γνώσης που είναι η ατέρμονη προσπάθεια για την κατάκτηση της αλήθειας, στην ουσία αρνούνται την ύπαρξή της, αλλά και τη δυνατότητα του ανθρώπου να την προσεγγίζει. Ετσι, υποστηρίζουν ότι η εξειδίκευση και τα διακριτά μαθήματα είναι η πρωταγωνιστική αιτία της αδυναμίας της γνώσης και της επιστήμης να αντιμετωπίσει τα πολύπλοκα προβλήματα του ανθρώπου και της κοινωνίας. Αυτό είναι η θέση του υποκειμενικού ιδεαλισμού, που αποδέχεται το ενιαίο μιας πραγματικότητας νοητής και υπερβατικής, η οποία αρνείται την υλική - αντικειμενική βάση ύπαρξης και λειτουργίας του κόσμου. Ετσι, απορρίπτεται η ύπαρξη κοινών νόμων και αρχών που διέπουν την εξέλιξη της φυσικής και κοινωνικής πραγματικότητας. Γι' αυτό, εισηγούνται διάφορα μοντέλα ή τεχνικές ερμηνείας της πραγματικότητας, με την πρόταση για κατάργηση των διακριτών μαθημάτων και την εισαγωγή κεντρικών θεμάτων που θα αναλύονται μέσα από το πρίσμα διαφορετικών επιστημονικών κλάδων.

Στην κατηγορία των ψυχολογικών λόγων εντάσσουν τους διαφορετικούς τρόπους προσέγγισης της γνώσης από τους μαθητές και καταλήγουν στην άποψη ότι η διαθεματική προσέγγιση με βάση την εμπειρία και την ελκυστικότητα της ευέλικτης ζώνης στη διδακτική πράξη διευκολύνει τη μάθηση όλων τελικά των παιδιών. Παραβλέπουν ότι οι ψυχολογικές διαφοροποιήσεις των μαθητών είναι προϊόντα της κοινωνικής τους προέλευσης, του μορφωτικού και οικονομικού επιπέδου του περιβάλλοντός τους και προπαντός αποσιωπούν το γεγονός ότι ένα σχολείο που θέλει να τις αμβλύνει πρέπει να έχει ένα τελείως διαφορετικό προορισμό από το σημερινό αστικό σχολείο: αντί να καλλιεργεί τη σύγχυση και την αίσθηση αδυναμίας του ανθρώπου να καταχτήσει την αλήθεια, θα πρέπει να τον βοηθάει στο να αποχτά αυτοπεποίθηση και ψυχικά εφόδια για να μπορεί συνειδητά να κατανοεί τον κόσμο και το ρόλο του μέσα σε αυτόν.

Υποστηρίζουν ότι τα μέχρι τώρα διακριτά διδακτικά αντικείμενα και η περιχαράκωση της σχολικής γνώσης υποτάσσουν τους εκπαιδευτικούς και μαθητές στον κοινωνικό - ιδεολογικό έλεγχο και εντάσσουν το σχολείο στη διαδικασία της κοινωνικής αναπαραγωγής. Ούτε λίγο ούτε πολύ μάς λένε ότι η διαίρεση της κοινωνίας σε τάξεις μπορεί να γεφυρωθεί μέσα από την ευελιξία του αστικού σχολείου. Μ' αυτό τον τρόπο αρνούνται την ταξική φύση της κοινωνίας και της εκπαίδευσης και καλλιεργούν την αυταπάτη ότι μέσα σ' αυτήν την πρέσα του κοινωνικού συστήματος μπορεί να υπάρξει ένα σχολείο - όαση στο οποίο εκπαιδευτικοί και μαθητές μπορούν να αποκτήσουν ιδεολογική - παιδαγωγική ελευθερία στην επιλογή του προγράμματος και του περιεχομένου του (μύθοι για αφελείς).

Στους λόγους αυτούς επικαλούνται την ανάγκη προσαρμογής των μαθητών στη μεταβιομηχανική κοινωνία, δηλαδή την προετοιμασία για τους νέους όρους απασχόλησης και ζωής. Αναγνωρίζουν την ύπαρξη σημαντικών κοινωνικών προβλημάτων (ναρκωτικά, ξενοφοβία, τεχνολογικός αναλφαβητισμός την ίδια στιγμή που ο αναλφαβητισμός και ειδικά ο λειτουργικός οργιάζει) και καλούν το σχολείο να γίνει πιο ευέλικτο, για να μπορεί να διαχειρίζεται τα προβλήματα και όχι να ετοιμάσει ανθρώπους ικανούς να τα αντιμετωπίσουν και να τα λύσουν. Δηλαδή, η νέα εποχή απαιτεί άτομα όχι υπεύθυνα και συνειδητοποιημένα, αλλά ευέλικτα και ελαστικά στην ακόμη πιο στυγνή εκμετάλλευσή τους. Πιο ξεκάθαρα, δηλαδή, ομολογούν ότι η κοινωνία χρειάζεται ευέλικτες μαθήσεις, ελαστικές εργασιακές σχέσεις, μα πιο πολύ ευέλικτες συνειδήσεις. Συνεπώς, δεν πρόκειται για ένα σχολείο αναπαραγωγής της γνώσης με άλλο τρόπο, αλλά πλήρους υποταγής της μάθησης στους στόχους της καπιταλιστικής αγοράς και του κεφαλαίου.

Αντίπαλο δέος το Ενιαίο Δωδεκάχρονο Σχολείο που υπολογίζει τις πραγματικές μορφωτικές, ψυχικές και κοινωνικές ανάγκες της νεολαίας και μάλιστα σε μια εποχή ραγδαίων ανατροπών. Σε τελευταία ανάλυση, το σχολείο δεν μπορεί να αλλάξει εκ των έσω, όπως μας λέει ο κος Ματσαγγούρας, τέως αντιπρόεδρος του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου, στα αφιερώματα του βιβλίου του, ούτε στο αλωνάκι της πράξης των σοφών αστών παιδαγωγών, αλλά από έξω και μέσα με τους αγώνες της εργατικής τάξης και του λαού στις αλάνες της μαζικής λαϊκής αντεπίθεσης.

Το κείμενο είναι κοινή επεξεργασία των στελεχών του ΠΑΜΕ:

Ηρακλέους Γ.- ΔΣ ΚΕΜΕΤΕ - ΟΛΜΕ

Παπλωματά Κ. -ΔΣ ΔΟΕ.