Ερωτήματα, προβληματισμοί και αγωνίες της νέας γενιάς τέθηκαν στον απευθείας διάλογο της Αλέκας Παπαρήγα με χιλιάδες νέους της Λάρισας, που παραβρέθηκαν, την Κυριακή 10 Σεπτέμβρη, στο Φεστιβάλ της ΚΝΕ, στο Κηποθέατρο Αλκαζάρ. Ηταν μια συζήτηση ανοιχτή, ζωντανή, πλούσια. Οι ερωτήσεις προς την ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ στάθηκαν στην πολιτική επικαιρότητα, αλλά επεκτάθηκαν και σε γενικότερα πολιτικά και ιδεολογικά ζητήματα.

Ξεκινώντας το διάλογο με τους νέους, η Αλέκα Παπαρήγα υπογράμμισε ότι αυτό που ξεχωρίζει το ΚΚΕ από τα άλλα κόμματα δεν είναι απλώς η συνέπειά του στην πάλη για τα λαϊκά προβλήματα, αλλά ότι αναγνωρίζει, πριν απ' όλα, τον πρωταγωνιστικό ρόλο του λαϊκού παράγοντα, στο μικρό ή το μεγάλο βήμα, ή στο επαναστατικό άλμα που έχει ανάγκη η κοινωνία μας και όλοι οι λαοί της Γης.

Και τόνισε: Ακόμα κι όταν υπάρχουν φάσεις όπου κυριαρχεί η απογοήτευση, η μοιρολατρία, ο φόβος και ο συμβιβασμός, εμείς συνεχίζουμε να πιστεύουμε στον πρωταγωνιστικό ρόλο των μαζών, με ραχοκοκαλιά, βεβαίως, την εργατική τάξη, μαζί και τ' άλλα λαϊκά στρώματα και οπωσδήποτε βαρόμετρο είναι η συμμετοχή της νεολαίας. Χρειάζεται - συνέχισε - «τσαγανό» να επιμένεις σε αρχές και αξίες και να μη χάνεις την εμπιστοσύνη σου στο λαό, όταν οι εξελίξεις είναι αργές, όταν οι λαοί έχουν υποστεί μια ήττα με την ανατροπή του σοσιαλισμού.

Κι απευθυνόμενη στους νέους κομμουνιστές, τους κάλεσε να διατηρούν την εμπιστοσύνη στους νέους των λαϊκών στρωμάτων, έστω κι αν ένα μεγάλο μέρος τους είναι ακόμα μπερδεμένο. Τους κάλεσε να οπλιστούν με γνώση, με ικανότητα, με υπομονή, με μεγαλύτερη απαιτητικότητα από τον εαυτό τους, για να μπορούν να καταλαβαίνουν γιατί, σήμερα, ένα μεγάλο μέρος της νεολαίας και του λαού, ενώ γνωρίζει τα προβλήματά του, δεν έχει κάνει ακόμα το αποφασιστικό βήμα να ξεκολλήσει από τα κόμματα εξουσίας.

Συνδέοντας, δε, αυτό το ζήτημα με τις επικείμενες τοπικές εκλογές, τόνισε πως οι κομμουνιστές πρέπει να τις αξιοποιήσουν για τη λαϊκή αφύπνιση. Διότι, όπως σημείωσε, ναι μεν υπάρχει λαϊκή απογοήτευση και δυσαρέσκεια, αλλά αν δε μετατραπούν σε λαϊκή αφύπνιση και σε συνειδητή αλλαγή πολιτικής συμπεριφοράς και μέσα στο κίνημα και στις εκλογές, τότε αυτή η αγανάκτηση και η δυσαρέσκεια γίνεται «όπλο» για τον αντίπαλο του λαού.

Σήμερα - είπε στη συνέχεια - η νεολαία μπορεί να μην είναι «ψημένη» με όρους κοινωνικής πείρας, θεωρούμε, όμως, ότι έχει έναν ευρύτερο ορίζοντα γνώσεων και έχει την υποχρέωση να ερευνά, να ψάχνει και να αναζητά το πραγματικά ριζοσπαστικό.

Και υπογράμμισε: Εμείς αντιλαμβανόμαστε τη μεγάλη μας ευθύνη να βοηθήσουμε τη νεολαία να ψάχνει. Να μη δέχεται τίποτα άκριτα. Θέλουμε διάλογο μαζί της, να μας ρωτάει, ν' ακούει και τη δική μας γνώμη - από μας θ' ακούσει πράγματα που δε θ' ακούσει από κανένα άλλο κόμμα - και να μας κρίνει. Κι όταν οι νέοι άνθρωποι ψάξουν, θα συναντηθούν μαζί μας.

Πάρα πολλές ήταν οι ερωτήσεις που τέθηκαν στην Αλέκα Παπαρήγα - παρουσιάζουμε μόνο μερικές απ' αυτές:

- «Στη Λατινική Αμερική υπάρχει αναβρασμός, γιατί δε βλέπουμε κάτι ανάλογο και στην Ευρώπη;».

- Καταρχήν - απάντησε η Αλ. Παπαρήγα - επειδή στην Ευρώπη υπήρχε το σοσιαλιστικό σύστημα, ο ιμπεριαλισμός έκανε και τις περισσότερες παραχωρήσεις στην εργατική τάξη και γενικότερα στους λαούς. Το επίπεδο των κοινωνικών κατακτήσεων στην Ευρώπη ήταν πολύ μεγαλύτερο από ό,τι στη Λατινική Αμερική. Κι εδώ πρέπει να βγει ένα συμπέρασμα: Οι λαοί δεν μπόρεσαν να συνειδητοποιήσουν ότι αυτές οι κατακτήσεις ήταν προσωρινές.

Εγινε, λοιπόν, μια πολιτική παροχών που οφειλόταν, επίσης, και στη μεγάλη δύναμη των λαϊκών κινημάτων, αλλά και κάτω από το φόβο του παραδείγματος του σοσιαλισμού στις κοινωνικές κατακτήσεις. Αυτό έφερε μια επανάπαυση, καθώς υπήρχε μία σχετική βελτίωση στο βιοτικό επίπεδο. Και οι κομμουνιστές πρέπει να κάνουμε και αυτοκριτική. Υποτιμήσαμε την ικανότητα του ιμπεριαλισμού να χειραγωγεί.

Αλλος παράγοντας ήταν οι εξελίξεις στο χώρο της σοσιαλδημοκρατίας. Ας πάρουμε τη μικρογραφία της Ελλάδας. Το ΠΑΣΟΚ είχε συμβολή στη ριζοσπαστικοποίηση της λαϊκής συνείδησης, στη δεκαετία του '70. Οταν έγινε κυβέρνηση - υπήρχε και μια ευνοϊκή συγκυρία του καπιταλισμού εκείνη την περίοδο, ήταν και το κίνημα πολύ ισχυρό - αναγκάστηκε να υλοποιήσει ένα μέρος κάποιων κοινωνικών παροχών, γιατί δεν μπορούσε να κάνει κι αλλιώς. Από κει και πέρα άρχισε σιγά σιγά η «δεξιά στροφή» του, που αδρανοποίησε και παθητικοποίησε ένα μεγάλο μέρος του εργαζόμενου λαού.

...Η συνισταμένη όλων των πραγμάτων είναι να βγάλουμε συμπεράσματα από την πορεία ανάπτυξης του εργατικού και του κομμουνιστικού κινήματος. Αυτό είναι το ζητούμενο, σήμερα.

Στη Λατινική Αμερική, αναμφισβήτητα, υπάρχουν θετικές εξελίξεις και ριζοσπαστικά κινήματα. Η τελική έκβαση από τι θα καθοριστεί; Από το ρόλο του εργατικού και κομμουνιστικού κινήματος. Σε αυτά τα κινήματα σήμερα βαραίνει ο ρόλος της αγροτιάς. Ακόμα τα εργατικά κινήματα στη Λατινική Αμερική είναι πολύ αδύναμα. Δεν είμαι εναντίον της αγροτιάς, αλλά κανένα κίνημα δεν έφτασε ως το τέλος χωρίς τη ραχοκοκαλιά του, την εργατική τάξη.

- «Γιατί είστε τόσο αντίθετοι στην αποκέντρωση της εκπαίδευσης; Εγώ προτιμώ να είναι σε ένα τραπέζι ο τραπεζίτης με τον εργάτη και να αποφασίζουν για τις σπουδές των παιδιών μας».

- Πριν από όλα - απάντησε η Αλέκα Παπαρήγα - το θέμα είναι ποια είναι η κεντρική πολιτική που ακολουθείται. Αν η κεντρική πολιτική είναι αντιδραστική και η αποκέντρωση είναι αντιδραστική. Καθαρά πράγματα. Αυτό είναι δεδομένο και, μάλιστα, σήμερα έχει συμφέρον το καπιταλιστικό κράτος να ξεφορτώσει από πάνω του πολλά πράγματα, γιατί υπάρχουν τα μέσα, οι νέες τεχνολογίες, να αποκεντρώσει πράγματα και, ταυτόχρονα, ακόμα περισσότερο αυτά τα αποκεντρωμένα να τα εντάξει στην κεντρική του πολιτική, αποκεντρώνοντας. Η αποκέντρωση, δε, το βοηθάει να ενσωματώσει και να υποτάξει τον λαϊκό παράγοντα.

Σήμερα το καπιταλιστικό σύστημα, επειδή φοβάται τη λαϊκή αφύπνιση, θέλει να ενεργοποιήσει όσο γίνεται μεγαλύτερο μέρος των λαϊκών στρωμάτων σε στήριξη της πολιτικής του. Δε θέλει τον κόσμο παθητικό, τον θέλει και ενεργητικό σε μια πολιτική...

Είπες, όμως, κάτι που έρχεται σε σύγκρουση με την πείρα που έχουμε και την κοινή λογική. Λες, να κάτσει ο τραπεζίτης με τον εργάτη και ν' αποφασίσουν από κοινού. Εγώ σου λέω το εξής: Ποιος θα έχει τον πρώτο λόγο; Ο τραπεζίτης ή ο εργάτης; Ο τραπεζίτης. Αυτός που έχει την ιδιοκτησία και την εξουσία. Με όρους ταξικής πάλης και σύγκρουσης μπορείς να τον στριμώξεις, με όρους διαλόγου σε ποδοπάτησε.

Εργάτης και τραπεζίτης, μόνο σε ανειρήνευτη πάλη μεταξύ τους. Και ο φτωχός επαγγελματίας και ο φτωχός αγρότης. Η κοινωνία είναι ταξική. Πρέπει να τρομοκρατηθεί η πλουτοκρατία για να κάνει παραχωρήσεις. Παλιότερα έπρεπε να πιεστεί. Σήμερα πρέπει να τρομοκρατηθεί. Δεν μπορούμε να κοροϊδεύουμε τον κόσμο με το διάλογο, εδώ είναι ο «θάνατός σου, η ζωή μου», καθαρά πράγματα...

- «Πού οφείλεται και πώς μπορεί ν' αντιμετωπιστεί το μεγάλο πρόβλημα των ναρκωτικών», ήταν άλλη ερώτηση.

- Εμείς θεωρούμε ότι, τώρα πια, το πρόβλημα των ναρκωτικών είναι ένα κοινωνικό και πολιτικό φαινόμενο, εκφράζει τα αδιέξοδα της νεολαίας, είπε η ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ. Ζούμε σε ένα κοινωνικό πολιτικό σύστημα που καλλιεργεί αυτό το έδαφος και καλλιεργεί, αν θέλετε, και την ανοχή. Διότι μην ξεχνάτε ότι εδώ και χρόνια και στην Ευρώπη και στην Ελλάδα και διεθνώς έχει αρχίσει μία συζήτηση για τα μαλακά και τα σκληρά. Αυτό σημαίνει ανοχή στην εξάρτηση από ουσίες...

Ενα θέμα είναι ν' αντιμετωπίζεις τις αιτίες των ναρκωτικών. Βεβαίως, εμείς, σαν κόμμα δεν μπορούμε να μείνουμε εκεί. Υποστηρίζουμε, π.χ. το θεσμό των θεραπευτικών κοινοτήτων, μέτρα για την κοινωνική αποκατάσταση των παιδιών που έχουν γλιτώσει από τα ναρκωτικά. Δυστυχώς, σήμερα οι θεραπευτικές κοινότητες δε στηρίζονται από την κυβέρνηση. Δηλαδή, υποστηρίζουμε πέρα από την πρόληψη και μια σειρά τέτοια μέτρα.

Θα σας πω κι άλλες πλευρές. Οι πραγματικές μεταρρυθμίσεις που χρειάζονται στο εκπαιδευτικό σύστημα, είναι ή δεν είναι θώρακας για τα ναρκωτικά; Ο αθλητισμός της γειτονιάς και του σχολείου είναι ή δεν είναι θώρακας για τα ναρκωτικά; Πάντως, ο καπιταλισμός δεν μπορεί να πολεμήσει τα ναρκωτικά.

... Η ΚΝΕ, αλλά και τα εργατικά σωματεία - τα ταξικά, ή και αυτά που καταλαβαίνουν την ανάγκη μιας ριζοσπαστικής κατεύθυνσης - πρέπει να υψώσουν μέτωπο στα ναρκωτικά. Αλλά το μέτωπο δε γίνεται με διδαχές. Κι είναι επικίνδυνη η στάση πολιτικών και άλλων δυνάμεων. Βουλευτές της ΝΔ, του ΠΑΣΟΚ και του ΣΥΝ μας κατηγορούν για δογματισμό, γιατί αρνιόμαστε το διαχωρισμό των σκληρών ναρκωτικών από τα μαλακά...

- «Δεν είμαι κομμουνιστής και θέλω να πω πως εισέπραξα πάρα πολύ αρνητικά το γεγονός ότι πριν από τρία χρόνια με το κίνημα των αγροτών, έκαναν κινητοποιήσεις σε τρεις διαφορετικές ημερομηνίες. Της ΝΔ, του ΠΑΣΟΚ και του ΚΚΕ. Εγώ ως πολίτης αυτό το πράγμα το βλέπω πάρα πολύ αρνητικά».

- Εγώ - σημείωσε η ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ - θα σου πω από την αρχή τι έγινε όταν ξεκίνησαν οι αγροτικές κινητοποιήσεις. Οταν ένα μεγάλο μέρος της αγροτιάς συνειδητοποίησε ότι είναι θέμα χρόνου να χάσει τον κλήρο του, ή να μην το συμφέρει να παράγει, τότε φούντωσαν μεγάλοι αγροτικοί αγώνες. Σ' αυτούς τους αγώνες πήραν μέρος συνδικαλιστές και από τη ΝΔ κι από το ΠΑΣΟΚ. Μπορώ να πω ότι ίσως ποσοτικά ήταν περισσότεροι οι συνδικαλιστές της ΝΔ.

Εμείς σ' αυτούς τους αγώνες είδαμε πως κάτω υπήρχε, αυτό που λέμε, ένα μέτωπο αγροτών κατά των επιλογών της ΕΕ - ή κάποιων επιλογών. Αλλοι ήταν περισσότερο και άλλοι λιγότερο υποψιασμένοι. Στηρίξαμε αυτούς τους αγώνες, στηρίξαμε αν θέλετε και κοινά όργανα, όπου σαν εκφραστές του συγκεκριμένου χώρου συμμετείχαν και άνθρωποι του ΠΑΣΟΚ και της ΝΔ και δεν είπαμε «δεν πάμε με αυτούς».

Κι αν θέλετε, οι πρώτοι αγώνες απέσπασαν ορισμένα μέτρα. Στην πορεία όμως φάνηκε πολύ καθαρά ότι η ΝΔ ήθελε να εκμεταλλευτεί τους αγώνες για να καρπωθεί ψήφους στις επόμενες εκλογές σε βάρος του ΠΑΣΟΚ. Να εμφανιστεί και με ένα πρόσωπο δημοφιλές, ακόμα και να πάρει ψήφους αριστερές. Αυτό ήταν ένα πρόβλημα...

Μόλις ικανοποιήθηκαν κάποιες διεκδικήσεις, οι νεοδημοκράτες δεν ήθελαν παραπέρα. Γιατί, από αυτά τα οποία ικανοποίησαν στους αγρότες, ωφελήθηκαν περισσότερο αυτοί που είχαν μεγάλη ιδιοκτησία γης ή πολλά κεφάλια ζώων. Κι όταν οι αγώνες έπρεπε να προχωρήσουν πιο πολύ, αυτοί που ανήκαν στην αγροτιά με γερή βάση δεν τους συνέφερε να πάνε πιο μακριά οι αγώνες. Διότι από κει και πέρα αυτοί θα έφερναν βαθύτερη πολιτικοποίηση.

Το ΠΑΣΟΚ, μπροστά στον κίνδυνο να χάσει την κυβέρνηση, άρχισε να καταστέλλει και να λέει στα δικά του στελέχη «σταματήστε αυτή τη δραστηριότητα διότι στις επόμενες εκλογές θα μας πάρει η ΝΔ».

Ετσι μπήκε το σπέρμα της διάσπασης των κοινών αγώνων όπως είχαν αναπτυχθεί. Δηλαδή, το θέμα δεν αφορά το ΚΚΕ, αλλά τη στάση συνδικαλιστικών στελεχών των άλλων κομμάτων. Από κει και πέρα, αντικειμενικά πια, δεν μπορούσαμε να πηγαίνουμε όλοι μαζί. Διότι δεν εκφραζόταν η κοινότητα των συμφερόντων. Δεν εκπροσωπούσαν πια αυτοί οι ηγέτες τα συμφέροντα της μικρομεσαίας αγροτιάς.

Κι εδώ πρέπει να βγει ένα συμπέρασμα για το συσχετισμό δύναμης μέσα στα όργανα του εργατικού κινήματος, του αγροτικού κλπ... Εμείς τα πράγματα τα βλέπουμε από πλευράς ταξικών συμφερόντων. Αυτή είναι η ουσία και δε φταίμε εμείς γι' αυτό. Αντίθετα θα μπερδεύαμε ακόμα περισσότερο τον κόσμο. Εκείνοι σταμάτησαν τον αγώνα στη μέση.