Στην πόλη Μπέλο Οριζόντε της Βραζιλίας έγιναν πρόσφατα αλλεπάλληλες συναντήσεις συγκρουόμενων οικονομικών συμφερόντων λατινοαμερικάνικων χωρών και των ΗΠΑ.

Εκπρόσωποι της αμερικανικής κυβέρνησης πρότειναν, κατά τη διάρκεια συνάντησης των υπουργών Εξωτερικού Εμπορίου 34 χωρών, την άμεση δημιουργία μιας ζώνης ελεύθερου εμπορίου για την αμερικανική ήπειρο (Area de Libre Comercio de las Americas - ALCA). Αυτή τη σκέψη την είχε εκφράσει ο Πρόεδρος Κλίντον - χωρίς να έχει προηγηθεί καμία συζήτηση - για πρώτη φορά σε μία συνάντηση των Προέδρων της αμερικανικής ηπείρου, το 1994 στο Μαϊάμι. Μετά την επανεκλογή του Κλίντον, οι ΗΠΑ ενέτειναν τις προσπάθειές τους. Οι Πρόεδροι των λατινοαμερικανικών χωρών είχαν ήδη προβλήματα, λόγω της πίεσης που δέχονταν από τις ΗΠΑ να θέσουν σε ισχύ όσο το δυνατόν γρηγορότερα τα απαραίτητα συμβόλαια. Τώρα ήταν η σειρά των υπουργών Εξωτερικού Εμπορίου να δεχτούν αφόρητη πίεση εκ μέρους των ΗΠΑ. Εκείνο που ενδιαφέρει τις ΗΠΑ - με την πραγματοποίηση της σκέψης να δημιουργηθεί μία ζώνη ελεύθερου εμπορίου στην αμερικανική ήπειρο - είναι μία αγορά με πληθυσμό περίπου 800.000.000 ανθρώπων, ένα Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν ύψους 10 δισ. δολαρίων και ένας τζίρος εξωτερικού εμπορίου ύψους περίπου 3,4 δισ. δολαρίων. Για τα λατινοαμερικανικά κράτη, ιδιαίτερα για τα κράτη - μέλη του MERCOSUR (Κοινή Αγορά Βραζιλίας, Αργεντινής και Ουρουγουάης), προέχει η προστασία της αγοράς τους, που δε θα άντεχε την έφοδο αμερικανικών προϊόντων και υπηρεσιών. Ετσι, τα κύρια θέματα των διαπραγματεύσεων παραμένουν η έναρξη της συμφωνίας, η μορφή και το περιεχόμενο της ζώνης ελεύθερου εμπορίου.

Το MERCOSUR είναι μία αγορά με 204.000.000 ανθρώπους πληθυσμό και ένα ΑΕΠ 971 εκατομμυρίων δολαρίων. Το ενδιαφέρον σε άλλα λατινοαμερικανικά κράτη για το MERCOSUR έχει αυξηθεί. Χώρες του Συμφώνου των Ανδεων έχουν εκφράσει την πρόθεσή τους να προσχωρήσουν στο MERCOSUR. Ετσι, το MERCOSUR θα μπορούσε να μετατραπεί σε ένα ισχυρό οικονομικό μπλοκ.

Είναι πολύ βάσιμος ο φόβος των χωρών του MERCOSUR, ότι μία επιδιωκόμενη από τις ΗΠΑ ζώνη ελεύθερου εμπορίου θα το απορροφούσε και θα το καθιστούσε ανενεργό. Η κατάργηση των δασμολογικών φραγμών θα είχε πολλά πλεονεκτήματα για τα αμερικανικά προϊόντα ή τα προϊόντα της NAFTA (Συμφωνία για ελεύθερο εμπόριο μεταξύ ΗΠΑ, Καναδά και Μεξικού). Οι εξαγωγές των ΗΠΑ προς τη Βραζιλία έχουν αυξηθεί, τα τελευταία χρόνια, στο δεκαπλάσιο έναντι των εξαγωγών της Βραζιλίας προς τις ΗΠΑ. Στο Μπέλο Οριζόντε υπήρχαν, κατά συνέπεια, έντονες αντιρρήσεις για άμεση εφαρμογή, αν ήταν δυνατόν ήδη το 1998 όπως επιθυμούσαν οι ΗΠΑ, της ALCA. Ο γενικός διευθυντής του υπουργείου Εξωτερικού Εμπορίου των ΗΠΑ δέχτηκε έντονες κριτικές Βραζιλιανών επιχειρηματιών για τους υψηλούς αμερικανικούς δασμολογικούς φραγμούς.

Οι ΗΠΑ επιθυμούν ξεχωριστές διαπραγματεύσεις με κάθε εταίρο. Αντίθετα, οι χώρες του MERCOSUR θέλουν οι διαπραγματεύσεις να γίνουν μεταξύ των οικονομικών μπλοκ και απορρίπτουν το άμεσο άνοιγμα των αγορών τους, αφού η προτεινόμενη από τις ΗΠΑ αμοιβαιότητα δε θα είχε ως αποτέλεσμα την ίση μεταχείριση. Τελικά, και οι προσπάθειες της γνωστής ως "σιδηράς κυρίας" του αμερικανικού Εξωτερικού Εμπορίου, Τσαρλέν Μπαρσέφσκι, που εκπροσωπούσε τον Αμερικανό Πρόεδρο στις διαπραγματεύσεις, δεν πέτυχαν να μεταπείσουν τις χώρες του MERCOSUR, οι οποίες παρέμειναν αμετανόητες. Αποφασίστηκε, τελικά, οι διαπραγματεύσεις για τη δημιουργία της Ζώνης Ελεύθερου Εμπορίου στην αμερικανική ήπειρο (ALCA) να ξεκινήσουν στη δεύτερη συνάντηση κορυφής των Προέδρων το Μάρτη του 1998, στο Σαντιάγκο της Χιλής, ώστε να ολοκληρωθούν μέχρι το 2005.

Γιάννα ΚΑΡΑΓΕΩΡΓΗ