Τόπους ιερούς, τόπους ποτισμένους με αίμα, χυμένο άφθονο, σε κάθε ύψωμα, σε κάθε ρεματιά, σε κάθε φαράγγι και λόφο, επισκέφθηκαν επιζήσαντες αγωνιστές του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας και αρκετοί φίλοι του Κέντρου Μαρξιστικών Ερευνών, στα πλαίσια τριήμερης εκδρομής που διοργάνωσε το ΚΜΕ στο Γράμμο.

Από την πρώτη στιγμή, βέβαια, φάνηκε ότι δεν πρόκειται για μια οποιαδήποτε εκδρομή, αλλά για προσκύνημα στον τόπο της θυσίας, τόσο από ανθρώπους που έζησαν τα γεγονότα, όσο και από νεότερους, που ενδιαφέρονται για τη ματωμένη ιστορία του τόπου αυτού και θέλουν να διατηρήσουν ζωντανά τα διδάγματα του ηρωικού αγώνα του ΔΣΕ.

Το τοπίο με την ποικιλομορφία του, τα πυκνά του δάση, τους καταπληκτικούς χρωματισμούς του, την αγριάδα του και ταυτόχρονα τη γαλήνη του, τα γάργαρα νερά των ποταμών του, και το καθάριο του ουρανού δελεάζει το μάτι του επισκέπτη. Δεν μπορεί, όμως, να κρύψει το βαρύ της ατμόσφαιρας και τη ζωντανή ακόμα αίσθηση της θυσίας. Οπως χαρακτηριστικά μας είπε ένας αγωνιστής, "αισθανόταν σαν να πατάει σε ένα χαλί, γιατί είναι ελαφρύ το αφράτο χώμα που σκεπάζει τους ήρωές μας".

Οι αφηγήσεις από τους πρωταγωνιστές των γεγονότων έδιναν και έπαιρναν και τα μάτια δύσκολα μπορούσαν να κρατηθούν χωρίς να βουρκώνουν. Κάθε σπιθαμή αυτής της γης, συνδεόταν με μια ανάμνηση, μια μάχη, ένα ηρωικό κατόρθωμα από αυτά που καταγράφονται άφθονα στην ένδοξη εποποιία του ΔΣΕ.

Τι να πρωτοθυμηθεί κανείς; Κλέφτης, Αλεβίτσα, Αμούδα, Ταμπούρι, Γύφτισσα, Πύργος Κοτύλης, Αρένες, Γκόλιος, Κάμενικ και πολλά άλλα είναι μερικά από τα ονόματα των βουνοκορφών που έγιναν κάστρα της λευτεριάς και της λαϊκής δημοκρατίας.

Η μάχη του Γράμμου το καλοκαίρι του 1948, που κράτησε 70 μέρες, είναι η πιο σημαντική και σκληρή που δόθηκε στη διάρκεια του εμφυλίου πολέμου '46 - '49, που επέβαλαν οι Αγγλοαμερικάνοι ιμπεριαλιστές και η ντόπια αντίδραση. Εδώ γράφτηκαν οι πιο λαμπρές σελίδες από τους μαχητές και τις μαχήτριες του ΔΣΕ, του πρωτοπόρου λαϊκού στρατού της πατρίδας μας, που εγκαθίδρυσε και πάλεψε για την υπεράσπιση της Ελεύθερης Ελλάδας, για το κράτος της εργατικής τάξης και όλων των εργαζομένων, για το σοσιαλισμό και τη λαϊκή εξουσία.