Την περασμένη βδομάδα ο αποκαλούμενος και Μέτερνιχ του 20ού αιώνα, Χένρι Κίσιγκερ, σε άρθρο του στο περιοδικό "Newsweek" υπογραμμίζει τη στρατηγική σημασία της Τουρκίας για τα αμερικανικά συμφέροντα στην ανατέλλουσα τρίτη χιλιετηρίδα. Λίγες μέρες πριν δημοσιευτεί το άρθρο, οι κυβερνήσεις Ελλάδας και Κύπρου σε σύσκεψή τους στην Αθήνα αναζητούσαν απαντήσεις στα σενάρια του "νέου κόσμου" που οικοδομεί η αμερικανική διπλωματία στην περιοχή, καθώς η οικοδόμηση αυτή στη Νοτιοανατολική Μεσόγειο ξεκινά από τη διευθέτηση του Κυπριακού και των ελληνοτουρκικών προβλημάτων στο Αιγαίο.

Τη βδομάδα που πέρασε, Αθήνα και Λευκωσία, προχώρησαν σε μια πρώτη διατύπωση των όσων αποφάσισαν στη σύσκεψη στο Μέγαρο Μαξίμου την Παρασκευή 17 του μηνός: Προσκάλεσαν την Ουάσιγκτον να αναλάβει την προστασία της Κύπρου έναντι μιας πιθανής τουρκικής επιθετικής ενέργειας. Ηδη η τουρκική κυβέρνηση είχε προχωρήσει σε συμφωνία με τον Ντενκτάς, στη λογική ενός αντίστοιχου "ενιαίου αμυντικού δόγματος".

Η πρόταση αυτή που διατυπώθηκε σχεδόν ταυτόχρονα με δηλώσεις του εκπροσώπου της κυπριακής κυβέρνησης και του Ελληνα υπουργού Εξωτερικών, αποτελεί τη "ρελάνς" της ελληνικής πλευράς στο σενάριο που επιφυλάσσει κυρίαρχο τουρκικό ρόλο στην περιοχή. Με την πρόταση αυτή, η ελληνική πλευρά καλλιεργεί το έδαφος για την ανάπτυξη της ιδέας εγκατάστασης Νατοϊκών δυνάμεων στην Κύπρο, γεγονός που εκτιμάται πως θα αποδυναμώσει τη σημασία της Τουρκίας. Η μετατροπή της Κύπρου σε ΝΑΤΟικό αεροπλανοφόρο, προσφέρει στην αμερικανική διπλωματία κάποιες εναλλακτικές προσεγγίσεις σε ό,τι αφορά τη σημασία και το ρόλο της Τουρκίας στην περιοχή. Πάνω απ' όλα όμως, προσφέρει στην Ουάσιγκτον τη δυνατότητα να εγκατασταθεί και στρατιωτικά στη Νοτιοανατολική Μεσόγειο. Πόσο όμως, η πρόταση αυτή βοηθά στην αναζήτηση μιας δίκαιης και βιώσιμης λύσης για το Κυπριακό; Τι άραγε σημαίνει για την Κύπρο και το μέλλον της;

Οι απαντήσεις σε αυτά τα ερωτήματα έχουν ήδη διατυπωθεί και κοινή είναι η πεποίθηση σε Αθήνα και Λευκωσία πως η ΝΑΤΟποίηση της Κύπρου θα οδηγήσει στην επισφράγιση της διχοτόμησης του Νησιού. Η εξέλιξη αυτή μπορεί να είναι μια λύση. Δεν είναι όμως η δίκαιη λύση του προβλήματος, την οποία υποτίθεται πως επιδιώκουν οι ελληνικές και κυπριακές κυβερνήσεις εδώ και δυόμισι δεκαετίες.

Η αμερικανική εμπλοκή στην Κύπρο, διπλωματική και στρατιωτική μέσω του ΝΑΤΟ, δεν μπορεί παρά να οδηγεί στη νομιμοποίηση των τετελεσμένων της τουρκικής εισβολής, καθώς σύμφωνα με την κρατούσα άποψη στην αμερικανική διπλωματία, η Τουρκία είναι η δύναμη που μπορεί και πρέπει να αξιοποιηθεί στην περιοχή προκειμένου να διασφαλιστούν τα αμερικανικά συμφέροντα. Η όποια, λοιπόν, αμερικανικής έμπνευσης λύση του Κυπριακού, δεν μπορεί παρά να λαμβάνει σοβαρά υπόψη της τις επιδιώξεις της Αγκυρας στην Κύπρο.

Οι κυβερνήσεις της Ελλάδας και της Κύπρου, όπως όλα δείχνουν, έχουν κάνει τις επιλογές τους, προσαρμόζοντας τα συμφέροντα των δύο χωρών στο σενάριο που ετοιμάζουν για ολόκληρη τη Νοτιοανατολική Μεσόγειο οι Αμερικανοί. Οι επιλογές αυτές μάλλον συμφωνήθηκαν, έστω κι αν εμφανίζονται διαφωνίες και τριβές. Οι διαφωνίες αυτές, αφορούν ζητήματα τακτικής και οι τριβές δεν αφορούν στην ουσία των επιλογών. Αφορούν στον επιμερισμό των ευθυνών και του κόστους που συνεπάγεται μια απαράδεκτη λύση του Κυπριακού. Ετσι, λοιπόν, ενώ όλοι συμφωνούν πως η δίκαιη λύση για το Κυπριακό μπορεί να προκύψει και να διασφαλιστεί από την αμερικανική διπλωματική και στρατιωτική μηχανή, επιδίδονται σε μια προσπάθεια μεταφοράς των πολιτικών ευθυνών των επιλογών τους από την πλάτη του ενός στον ώμο του άλλου.

Το παιχνίδι για τον επιμερισμό του κόστους, στο οποίο έχουν επιδοθεί Αθήνα και Λευκωσία, μπορεί προς το παρόν να δημιουργεί σύγχυση και προπέτασμα καπνού προκειμένου να καλυφθούν οι μείζονες επιλογές που οδηγούν την Κύπρο στη διχοτόμηση. Ομως, όσο τα σενάρια βαίνουν προς υλοποίηση και η σύγχυση διαλύεται και το προπέτασμα καπνού εξαφανίζεται, αποκαλύπτουν την "προστατευμένη" από το ΝΑΤΟ διχοτομημένη Κύπρο. Και όσο η εικόνα αυτή ξεκαθαρίζει, τόσο πιο δύσκολο είναι για αυτούς που έσπευσαν να προσαρμόσουν τα εθνικά συμφέροντα στις ανάγκες της "νέας τάξης" να πείσουν, πρώτα απ' όλα τον κυπριακό λαό, είτε για τις μεταξύ τους διαφωνίες, είτε για τις καλές αλλά άστοχες προθέσεις τους, είτε ακόμη, και για την "αφέλειά" τους. Ο λαός της Κύπρου και δεν πρόκειται να επιτρέψει την υιοθέτηση μιας απαράδεκτης λύσης και θα ζητήσει ευθύνες από όσους την επιχειρούν.

Δημήτρης ΜΗΛΑΚΑΣ