Μόλις στο 50% του συνολικού στόχου ανήλθαν οι απορροφήσεις των κονδυλίων που δικαιούνταν να εισπράξει η Ελλάδα από την Κοινότητα για τη διετία 1994 - 1995, για τη χρηματοδότηση των Περιφερειακών Ολοκληρωμένων Προγραμμάτων (ΠΕΠ) των 13 περιφερειών της χώρας κατά τη διετία 1994 - 1995.

Η σημαντική υστέρηση στην απορρόφηση των κοινοτικών κονδυλίων για τη χρηματοδότηση των 13 ΠΟΠ της χώρας, κατά την προηγούμενη διετία, που αποδεικνύει την αποτυχία, αλλά και την ανικανότητα της κυβέρνησης του ΠΑΣΟΚ στο θέμα της περιβόητης περιφερειακής πολιτικής, παρουσιάζεται ανάγλυφα στον πίνακα που παραθέτουμε.

Πριν περάσουμε στην ανάλυση των στοιχείων του πίνακα, θα πρέπει αναφερθούμε στον τρόπο λειτουργίας των ΠΕΠ.

Τα προγράμματα αυτά χρηματοδοτούνται κατά 50% από τα διαρθρωτικά ταμεία της Ευρωπαϊκής Ενωσης (Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης, Κοινωνικό Ταμείο, Γεωργικό Ταμείο) και κατά 50% από εθνικούς πόρους.

Τα ΠΕΠ αποτελούν τον πρώτο από τους τρεις άξονες του Κοινοτικού Πλαισίου Στήριξης 1994 - 1999, του γνωστού και ως Πακέτου Ντελόρ ΙΙ. Το δεύτερο άξονα απαρτίζει το εθνικό σκέλος, το οποίο αφορά το 70% των συνολικών πόρων του Πακέτου και στο οποίο έχουν καταχωρηθεί όλα τα μεγάλα έργα (Σπάτα, αυτοκινητόδρομοι, Ρίο - Αντίρριο κτλ.). Τέλος, τον τρίτο άξονα συγκροτούν οι κοινοτικές πρωτοβουλίες (διασυνοριακά έργα, μικρομεσαίες επιχειρήσεις κτλ.).

Από άποψη χρηματικού μεγέθους τα έργα των ΠΕΠ κατατάσσονται στη μικρομεσαία κλίμακα και αφορούν κυρίως στην υλοποίηση των προγραμμάτων των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης (ΟΤΑ), των Νομαρχιακών Αυτοδιοικήσεων, καθώς και αναπτυξιακών εταιριών που έχουν συστήσει οι ως άνω φορείς.Από πολιτική, δηλαδή, άποψη η εκάστοτε κυβέρνηση χαράσσει και υλοποιεί την περιφερειακή της πολιτική, ενώ τα σχετικά κονδύλια αποτελούν τον κυριότερο μοχλό επηρεασμού των δημοτικών και νομαρχιακών αρχόντων,από την άποψη της "νομιμοφροσύνης" ή μη των τελευταίων στις κυβερνητικές επιλογές.

Σε αντίθεση με το "εθνικό" σκέλος των έργων - που ουσιαστικά έχει τεθεί υπό τον έλεγχο των ευρωπαϊκών πολυεθνικών και των "εθνικών" οικονομικών κέντρων (η συμμαχία Κόκκαλη - Λαμπράκη έχει αναδειχτεί σε σημαντικό παίκτη, με αναβαθμισμένο ρόλο μετά τον τελευταίο ανασχηματισμό), τα κονδύλια των ΠΟΠ τα χειρίζεται κατά κύριο λόγο η κυβέρνηση. Με τον τρόπο όμως αυτό η περίφημη ανεξαρτησία των θεσμών της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας Αυτοδιοίκησης είναι ούτως η άλλως λειψή, καθώς ο κάθε μη αρεστός δήμαρχος ή ο κάθε μη αρεστός νομάρχης μπορεί να κοπεί από τη χρηματοδότηση των σχετικών έργων, μια και τα σχετικά κονδύλια χειρίζεται αποκλειστικά το υπουργείο Εσωτερικών.

Αυτονόητο είναι επίσης ότι η περιφερειακή πολιτική της Ελλάδας, στις γενικές της τουλάχιστον κατευθύνσεις, δε χαράσσεται πλέον από την ελληνική κυβέρνηση ή από τους ενδιαφερόμενους φορείς, αλλά από τα γραφειοκρατικά επιτελεία των Βρυξελλών. Και αυτό το γεύτηκαν στην πράξη τα Νομαρχιακά Συμβούλια, όταν, κατά τη σύνταξη των προτάσεων κατάρτισης των ΠΕΠ, είδαν πολλές προτάσεις έργων να περικόπτονται, με το επιχείρημα ότι δεν είναι επιλέξιμα για χρηματοδότηση από την Ευρωπαϊκή Ενωση.

Από τα αναλυτικά στοιχεία που παραθέτουμε στον πίνακα, προκύπτει με σαφήνεια ότι η περιφερειακή πολιτική της κυβέρνησης κατά τα δύο προηγούμενα χρόνια έμεινε μετεξεταστέα... μια και σε περιφερειακά έργα διατέθηκαν μόλις το 50% των συνολικών πόρων που αρχικά είχαν προβλεφτεί (βλέπε στήλη 8 του πίνακα).Η αιτία της χαμηλής απορρόφησης θα πρέπει να αναζητηθεί μάλλον στην πολιτική λιτότητας, η οποία έπληξε και τον τομέα αυτό, παρά στην ικανότητα απορρόφησης των σχετικών κονδυλίων από τα ευρωπαϊκά ταμεία. Και αυτό επειδή απαραίτητη προϋπόθεση απόσπασης κοινοτικών πόρων - αποτελούν το 50% των συνολικών κονδυλίων των έργων των ΠΕΠ - είναι να καταβάλλει η εθνική κυβέρνηση το υπόλοιπο 50% των σχετικών κονδυλίων.

Στο σημείο αυτό "κόλλησε" η χαμηλή απορροφητικότητα. Και το ποσοστό αυτό θα ήταν ακόμη χαμηλότερο, αν δεν πήγαινε σχετικά καλά το ΠΕΠ Αττικής, το οποίο είναι και το μεγαλύτερο από τα 13 συνολικά. Το ΠΕΠ Αττικής απορρόφησε το 61% του συνολικού στόχου, καταλαμβάνοντας τη δεύτερη θέση μετά το ΠΕΠ Κρήτης, η απορροφητικότητα του οποίου ανήλθε τη διετία '94 - '95 στο 66%.Αντίθετα, δραματικά χαμηλή είναι η απορροφητικότητα των κοινοτικών πόρων για τα ΠΕΠ στις προβληματικές περιφέρειας της χώρας με ποσοστά που φτάνουν μόλις στο:

• 35% για την Α. Μακεδονία - Θράκη.
• 39% για τη Δ. Μακεδονία, τη Στερεά Ελλάδα και το Νότιο Αιγαίο.
• και 23% στην Πελοπόννησο, που κατέχει την τελευταία θέση.

Θανάσης ΚΑΝΙΑΡΗΣ