Ενα δάσος περίπου ενός εκατομμυρίου ελαιόδεντρων βρώσιμης ελιάς απλώνεται σε 75.000 στρέμματα ανάμεσα στην Γκιώνα και τον Παρνασσό, έχοντας "σφηνωμένη", στα βορινά, την Αμφισσα και στο νότο, τις ακρογιαλιές του Κορινθιακού κόλπου.

Πρώτες αναφορές για την ύπαρξη του ελαιώνα βρίσκονται στις περιηγήσεις του Παυσανία. Αρχαιολογικά ευρήματα δείχνουν ότι η ελιά αποτέλεσε οικονομικό αιμοδότη για τους αρχαίους κατοίκους της περιοχής. Ακόμα και οι μέθοδοι επεξεργασίας της, τηρουμένων των αναλογιών και της τεχνολογικής εξέλιξης, δεν έχουν αλλάξει σημαντικά στη βάση τους.

Σήμερα ο ελαιώνας έχει χαρακτηριστεί ως Ζώνη Οικιστικής Ανάπτυξης, με την ονομασία "Δελφικό τοπίο". Απαγορεύεται η χρήση της γης για ιδιωτικές παραγωγικές ή άλλες δραστηριότητες και επιτρέπεται μόνο για κοινωφελείς σκοπούς και πάντα χωρίς την ανάπτυξη ρυπογόνων και οχλουσών δραστηριοτήτων. Ομως, τα θετικά κριτήρια αυτών των χαρακτηρισμών ερμηνεύονται ποικιλοτρόπως και στις περισσότερες των περιπτώσεων, στρέφονται κατά των ελαιοπαραγωγών.

Για παράδειγμα ένα κτίριο που έχει στην ιδιοκτησία της η Ενωση Γεωργικών Συνεταιρισμών μέσα στον ελαιώνα, σε ένα χώρο 17 στρεμμάτων. Με την πώληση αυτού του κτιρίου, θα μπορούσαν να πληρωθούν τα χρέη της Ενωσης, που σήμερα ανέρχονται στα 700 εκατομμύρια δραχμές προς την Αγροτική Τράπεζα. Ως εμπόδιο προβάλλεται από τους αρμόδιους ο χαρακτηρισμός του χώρου.

Η κατάσταση στον ελαιώνα είναι τραγική. Φέτος ο δάκος που χτύπησε τις ελιές, έριξε τις τιμές, με αποτέλεσμα ένα μεγάλο μέρος της παραγωγής, περίπου 3.000 τόνοι, να πάει στα λιοτρίβια για λάδι. Ενα μέρος του κόστους ο αγρότης το πληρώνει με το λεγόμενο "συνθλιπτικό δικαίωμα". Το ελαιοτριβείο παίρνει ένα ποσοστό από το παραγόμενο λάδι σαν μέρος της εξόφλησης. Στα ιδιωτικά ελαιοτριβεία αυτό το ποσοστό είναι της τάξης του 11,5%. Οι συνεταιρισμοί κατάφεραν να το μειώσουν στο 5%.

Ο πρόεδρος της Ενωσης Γεωργικών Συνεταιρισμών Ξ. Μαργέλος και ο διευθυντής της Σ. Καραπίνης μας είπαν ότι η αρρώστια του δάκου θα μπορούσε να αντιμετωπιστεί έγκαιρα, αν το υπουργείο Γεωργίας είχε κάνει έγκαιρα τη δημοπρασία για τον εναέριο ψεκασμό.

Οι πρώην σοσιαλιστικές χώρες της Ανατολικής Ευρώπης ήταν οι κύριοι ξένοι αγοραστές της βρώσιμης ελιάς της Φωκίδας. Η ανατροπή τους έκλεισε και αυτές τις αγορές. Τώρα, ο κύριος όγκος της παραγωγής εξάγεται στην Ιταλία, η οποία τις συσκευάζει και τις μεταπουλά, ακόμα και στην Ελλάδα. Πέρσι, αυτές οι εξαγωγές έφτασαν το 90% της παραγωγής.

Η λειψυδρία μαστίζει τον ελαιώνα. Το νερό δεν επαρκεί για τόσες χιλιάδες στρέμματα. Οι υποσχέσεις των διαφόρων κυβερνήσεων έμειναν κενές περιεχομένου, για να έρθει η Ευρωπαϊκή Ενωση και να χαρακτηρίσει την άρδευση του ελαιώνα μη επιλέξιμο έργο!

Οι συνομιλητές μας επισημαίνουν ότι η πιο καλή λύση, από άποψη ποσότητας νερού και κόστους, είναι η δημιουργία φράγματος κοντά στο Μόρνο, το οποίο θα ποτίζει τον ελαιώνα με 20 επιπλέον εκατομμύρια κυβικά νερό το χρόνο. Την τελευταία λέξη την έχει η ΕΥΔΑΠ.

Η δημιουργία φυτοπαθολογικού ινστιτούτου στην Αμφισσα, με ειδικευμένους επιστήμονες για την πρόληψη και της καταπολέμηση διαφόρων ασθενειών των δέντρων είναι απαραίτητη. Οι συνομιλητές μας τονίζουν ότι για όλα αυτά τα ζητήματα η πολιτεία αδιαφορεί εδώ και δεκαετίες. Η τελευταία επίσκεψη του πρώην υπουργού Γεωργίας Θ. Γιώτη,συνοδεύτηκε από πολλές υποσχέσεις. Με την επιστροφή του ο υπουργός έστειλε στην Ενωση ένα έγγραφο, στο οποίο απαριθμούσε όλους τους "λόγους" για τους οποίους δεν μπορεί να υλοποιήσει αυτές τις υποσχέσεις...

Το Χρυσό είναι ένα όμορφο χωριό στις "όχθες" του ελαιώνα. Η πλειοψηφία των κατοίκων του ασχολείται με τις ελιές, αλλά λίγοι καταφέρνουν να ζήσουν από αυτές. Οι χαμηλές τιμές, οι αρρώστιες των δέντρων, η ανύπαρκτη κρατική βοήθεια έχουν αυξήσει την ανεργία. Οι νέοι περιμένουν το καλοκαίρι να βγάλουν κάποιο μεροκάματο με τον τουρισμό.

Στο ελαιοτριβείο του τοπικού Αγροτικού Συνεταιρισμού συναντήσαμε τον πρόεδρό του Γ. Κόζαρη."Γίνεται ληστρική εκμετάλλευση του ελαιοπαραγωγού, ο οποίος έχει να αντιμετωπίσει τις καιρικές συνθήκες, τις ασθένειες της δακοπροσβολής και άλλες, τους εμπόρους που αγοράζουν το προϊόν του με εξευτελιστικές τιμές, την περισυλλογή, την καλλιέργεια και τόσα άλλα" μας λέει και προσθέτει: "Η συνεταιριστική ιδέα έχει χαθεί. Η Ενωση είναι ακόμη ένας έμπορος". Το κράτος, μας λέει, δεν επιδοτεί τους συνεταιρισμούς, ούτε τις τιμές, έτσι ώστε να σπάσει το μονοπώλιο των εμπόρων και των ιδιωτών.

Ολοι οι συνομιλητές μας εξήραν τη στάση του ΚΚΕ, που ήταν το μόνο κόμμα που έφερε τα προβλήματά τους στη Βουλή και το Ευρωκοινοβούλιο. Ακόμη και επερωτήσεις άλλων βουλευτών στηρίχτηκαν στα κείμενα των επερωτήσεων του ΚΚΕ. Ο Γ. Κόζαρης είπε ότι οι αγρότες της περιοχής διεκδίκησαν δυναμικά τα αιτήματά τους, ενώ στο Χρυσό πραγματοποιήθηκε και σύσκεψη πρωτοβάθμιων συνεταιρισμών που κατέληξε σε ανακοίνωση προς κάθε αρμόδιο και τα κόμματα. Στην ανακοίνωση τονιζόταν ότι αν η κυβέρνηση εξακολουθήσει να αδιαφορεί, "είμαστε υποχρεωμένοι να καταφύγουμε σε κάθε νόμιμο μέσο για τη δικαίωση και την επιβίωσή μας"...