Βιβλίο

Μπέργκμαν αυτοβιογραφούμενος

Ποιος έχει δει έστω και μία ταινία του μεγάλου Σουηδού σκηνοθέτη Ινγκμαρ Μπέργκμαν και δεν έχει εκπλαγεί - είτε νιώθοντας μαγεμένος, είτε θέτοντας υπαρξιακά ερωτήματα, είτε νιώθοντας δυσθυμία ή μελαγχολία - με τον ψυχαναλυτικό τρόπο με τον οποίο ο Μπέργκμαν "ξεγυμνώνει" τα ανθρώπινα, στο γεμάτο ζωντάνια, ποίηση, συμβολισμό, αλληγορία κινηματογραφικό "ανατομείο" του; Ποιος δεν έχει απορήσει, από πού αντλεί αυτήν την τεράστια δύναμη, το κολλημένο στο "μικροσκόπιο" της κινηματογραφικής κάμερας "νυστέρι" του αμφιβληστροειδούς του; Ποιος δεν έχει αναρωτηθεί τι είναι ένας τέτοιος ψυχοανατόμος σαν τον Μπέργκμαν: "Ψυχρός παρατηρητής" του ανθρώπου και της κοινωνίας, ή ένας "παθών, μαθών"; Στους μεγάλους καλλιτέχνες αυτά τα δύο "συστατικά" αλληλοκαλλιεργούμενα, αλληλοελεγχόμενα, αλλά και συμπληρούμενα από πλούσια γνώση, ακονισμένο στοχασμό, σκληρή άσκηση με την τεχνική της τέχνης τους, αποτελούν το "εκρηκτικό κράμα" της δημιουργίας τους. Τέτοιο είναι και το κράμα της δημιουργίας του θεατρικού και κινηματογραφικού σκηνοθέτη, του δραματουργού και του πεζογράφου Ινγκμαρ Μπέργκμαν.

Στους φανατικούς κινηματογραφόφιλους της χώρας μας, ο κινηματογραφικός Μπέργκμαν είναι γνωστός. Λιγοστοί είχαν την ευτυχία να δουν, το 1985 στο Εθνικό Θέατρό μας, τον αριστουργηματικό του "Τζον Γαβριήλ Μπόρκμαν". Αλλά ο πεζογράφος Μπέργκμαν παραμένει εντελώς άγνωστος στον τόπο μας.

"Τύχη αγαθή" αποτελεί η έκδοση από τη "Σύγχρονη Εποχή" του αυτοβιογραφικού μυθιστορήματος του Μπέργκμαν "Οι καλύτερες προθέσεις" (μετάφραση - προλόγισμα Ακριβής Κονιδάρη - Νίκου Σερβετά). Τύχη αγαθή γιατί ο αναγνώστης θα γνωρίσει σφαιρικά τον Μπέργκμαν. Γιατί θα βρει σ' αυτό μια ασυνήθιστα σύνθετη λογοτεχνική γραφή (πεζογραφική, θεατρική, σεναριακή). Μια γραφή ποίησης, στοχασμού, και κοινωνικών εικόνων στο διάβα δύο αιώνων. Γραφή που ψυχογραφεί τα πρόσωπα των καταγωγικών του οικογενειακών κλάδων, ιδιαίτερα του Λουθηρανού πάστορα πατέρα του και της μητέρας του, σαν μια μαγευτική πεζογραφική "Σονάτα των φαντασμάτων", για να θυμίσουμε και τον κορυφαίο συμπατριώτη του, δραματουργό Στρίντμπεργκ, από τον οποίο πολύ επηρεάστηκε. Ο Μπέργκμαν, εντέλει, αυτοψυχογραφείται σαν άνθρωπος και δημιουργός, μέσα από τις τραυματικές εμπειρίες των παιδικών του χρόνων, τις μνήμες του περιβάλλοντός του, τις επιδράσεις που ακούσια ή εκούσια δέχτηκε, παραδινόμενος από παιδί στον θεράποντα "έρωτα" της δημιουργίας.

Αρ. ΕΛΛΗΝΟΥΔΗ