Από καιρό γίνεται θόρυβος (έχει γίνει γι' αυτό λόγος και στην Ελλάδα) για την επανάκαμψη των επενδύσεων στη Βρετανία. Η σχετική φιλολογία πήρε νέα έκταση, ύστερα από την ανακοίνωση του Χάουαρντ Χότζσον, διευθυντή της γνωστής εταιρίας "Ρόνσον" ότι επαναφέρει στη Βρετανία τις εργοστασιακές της εγκαταστάσεις.

O διευθυντής υπήρξε ιδιαίτερα διαφωτιστικός, σχετικά με τους λόγους που ώθησαν την εταιρία να πάρει αυτή την απόφαση.

Η "Ρόνσον", είπε, μελέτησε τα σχετικά εργασιακά κοστολόγια και αποφάσισε ότι οι επενδύσεις της στη Νότια Κορέα δεν είναι πια αποδοτικές. Σύμφωνα με τα στοιχεία που έδωσε, το μέσο ετήσιο κόστος ανά εργάτη στη Νότια Κορέα είναι 10.000 - 12.000 λίρες, ενώ στη Νότια Ουαλία (περιοχή όπου η "Ρόνσον" ετοιμάζεται να εγκατασταθεί) είναι 8.000 - 10.000 λίρες.

Ο διευθυντής συμπλήρωσε:

"Ο Βρετανός εργάτης δεν είναι ο εργάτης που μεγάλωσε στη δεκαετία του '60, με τις διακοπές του για τσάι και τις απεργίες του. Ο σημερινός απασχολούμενος είναι ένας εργάτης ποιότητας".

Αν πιστέψει κανείς συνδικαλιστικές πηγές της Βρετανίας, πίσω από αυτά τα επαινετικά λόγια, κρύβεται μια απειλητική πραγματικότητα. Με την εξάλειψη της βρετανικής ανθρακοβιομηχανίας, της οποίας ένα βασικό κέντρο ήταν η Ουαλία, η ανεργία εκεί πήρε γιγαντιαίες διαστάσεις. Η "Ρόνσον", απλούστατα, πιστεύει ότι εκεί μπορεί τώρα να βρει ένα εργατικό δυναμικό, που δε θα έχει ουσιαστικά απαιτήσεις. Για να γίνεται σύγκριση (και, μάλιστα, ευνοϊκή σύγκριση) με τη Νότια Κορέα, καταλαβαίνει κανείς ποια είναι η κατάσταση.

Για να πούμε την αλήθεια, η εξέλιξη αυτή δεν είναι καινούρια. Ηδη, από καιρό έχει δημοσιευτεί και, μάλιστα, επαινετικά στον ελληνικό Τύπο ότι η επανάκαμψη των επενδύσεων στη Βρετανία συνοδεύεται από μείωση των αμοιβών. Εχει, μάλιστα, γίνει και η σχετική θεωρητική επεξεργασία. Οποιος ενδιαφέρεται, μπορεί να διαβάσει ένα σχετικό άρθρο στο "Ρ" της 17ης Σεπτέμβρη 1995, όπου θα βρει αναφορά μας σε άρθρο συναδέλφου της "Καθημερινής", καθώς και στα αναπόφευκτα σχόλια του κ. Α. Ανδριανόπουλου, όπου αναφέρεται με σαφήνεια και με αφορμή την περίπτωση του Νιούκαστλ ότι οι περιοχές της Βρετανίας όπου οι αμοιβές είναι οι χαμηλότερες είναι ακριβώς εκείνες όπου οι επενδύσεις είναι όχι οι χαμηλότερες αλλά, αντίθετα, οι υψηλότερες.

Η νέα εξέλιξη δείχνει "απλώς" ότι το φαινόμενο αυτό, από τη μια μεριά, μονιμοποιείται και, από την άλλη, επεκτείνεται. Ασφαλώς, πρέπει να θεωρείται βέβαιο ότι παρόμοια παραδείγματα δε θα περιοριστούν στη "Ρόνσον". Πράγμα που, βέβαια, φέρνει το ερώτημα αν η ένταση των επενδύσεων στη Βρετανία, αφού γίνεται με κριτήριο την πτώση των αμοιβών, μπορεί να οδηγήσει σε μια γενική πτώση των αμοιβών και των κριτηρίων αμοιβών στη βρετανική αγορά εργατικής δύναμης.

Είναι χαρακτηριστικό ότι οι επενδυτές εξακολουθούν να μην είναι ικανοποιημένοι. Σε περίοδο όπου τα μερίσματα, αλλά και οι αμοιβές στα ανώτατα στελέχη των επιχειρήσεων αυξάνονται με ρυθμούς ρεκόρ, πολλαπλασιάζονται τα αιτήματα για κατάργηση οποιουδήποτε ορίου μείωσης των αμοιβών.

Ενα αίτημα σημαδιακό, τουλάχιστον όσον αφορά τις προθέσεις...

Ωστόσο, τα πράγματα δεν περιορίζονται στην πλευρά αυτή.

Οπως είδαμε, η "Ρόνσον" σκοπεύει να μεταφέρει τα κεφάλαιά της στη Βρετανία, γιατί είναι πιο πρόσφορη από πλευράς κόστους εργατικής δύναμης από τη Νότια Κορέα. Πράγμα που, με τη σειρά του, φέρνει το ερώτημα, γιατί είχε, κατ' αρχήν, πάει στη Νότια Κορέα, δίνοντάς του, ταυτόχρονα, απάντηση.Η απάντηση, όμως, δημιουργεί ένα νέο ερώτημα: Τι θα γίνει, αλήθεια, αν όλοι όσοι έχουν επενδύσει στη Νότια Κορέα, για τους ίδιους λόγους, αποσυρθούν από κει γιατί η Βρετανία, π.χ., προσφέρει καλύτερους όρους;

Το πράγμα είναι σοβαρό γιατί δείχνει ότι και οι λαοί της Α. και ΝΑ Ασίας, που, ως τώρα, θεωρούνταν περίπου τυχεροί γιατί το πολυεθνικό μονοπωλιακό κεφάλαιο δέχτηκε να επενδύσει στις περιοχές τους, τώρα, που αυτό δεν τούς έχει πια ούτε όση ανάγκη τούς είχε ως τώρα, κινδυνεύουν να ξαναβρεθούν εκεί όπου ήταν και προηγούμενα. Δεν αποκλείεται, μάλιστα, ο κίνδυνος να είναι πιο άμεσος από ό,τι φαίνεται. Η WALL STREET JOURNAL έχει ήδη γράψει, π.χ., για τον κίνδυνο που διατρέχει η Νότια Κορέα να είναι "ο πρώτος ασιατικός τίγρης που θα χάσει τα δόντια του".

Δε θα σταθούμε στον κίνδυνο που διατρέχουν κοινωνίες, που, για πολλούς και διάφορους λόγους, βρέθηκαν σε μια κατάσταση ταχείας ανάπτυξης, αν χάσουν ξαφνικά τη βάση αυτής της ανάπτυξης, ενώ δε θα μπορούν να απαλλαγούν από τις αλλαγές που αυτή η ανάπτυξη θα έχει, στο μεταξύ, επιφέρει. Οι επιπτώσεις, ίσως, μόνο με εκείνες ενός κατακλυσμού θα μπορούσαν να συγκριθούν. Εδώ θα μας απασχολήσει ένα άλλο θέμα: Η νέα δυνατότητα των μονοπωλίων να πιέζουν, μέσω του ανταγωνισμού, τις αμοιβές σε παγκόσμια τώρα κλίμακα.

Αυτό, άλλωστε, μας το δείχνει και πάλι η Βρετανία και όχι σε σχέση με τη Νότια Κορέα, αλλά σε σχέση με μια άλλη πολύ πιο κοντινή χώρα: τη Γερμανία.Ολοι, ασφαλώς, γνωρίζουν τις πρόσφατες διακηρύξεις του Ομοσπονδιακού Καγκελάριου Χέλμουτ Κολ για το γενικό "τσεκούρωμα" της κοινωνικής νομοθεσίας κλπ. Εκείνο που δε γνωρίζουν όλοι είναι ότι αυτές οι διακηρύξεις έρχονται σε μια περίοδο εντατικών γερμανικών επενδύσεων στη Βρετανία.

Τα στοιχεία είναι πολύ εύγλωττα: Στην περίοδο Γενάρη 1994 - Ιούνη 1995, οι γερμανικές επενδύσεις στη Βρετανία αυξήθηκαν κατά 4.300.000.000 λίρες, δηλ. κατά 43%.

Ετσι, βλέπουμε το εξής αλυσιδωτό φαινόμενο: Οι γερμανικές επενδύσεις πηγαίνουν στη Βρετανία όπου οι αμοιβές είναι χαμηλότερες, υπό τον όρο ότι θα μείνουν χαμηλότερες και, μάλιστα, ρίχνοντάς τες κι άλλο. Οι επενδυτές στη Γερμανία απαιτούν παρόμοιο καθεστώς και στη Γερμανία, απειλώντας ότι θα αποσύρουν τις επενδύσεις τους. Η επιβολή παρόμοιου καθεστώτος στη Γερμανία χρησιμοποιείται, ήδη, σαν παράδειγμα προς μίμηση σε όλη την Ευρώπη και μόνο γιατί αναγγέλθηκε στη Γερμανία. Ετσι, η πίεση στις αμοιβές και στο εργασιακό καθεστώς γενικά δυναμώνει σε όλη την Ευρώπη.

Ισως υπάρχουν ακόμη άνθρωποι που θυμούνται τις μακρινές εκείνες μέρες του 1990 - '92, όταν διάφοροι ερασιτεχνικοί κάλαμοι κατηγορούσαν το ΚΚΕ ότι φταίει γιατί δε γίνονται επενδύσεις στην Ελλάδα από τις πολυεθνικές, οι οποίες υπήρξαν πραγματική ευλογία για τις χώρες όπου πήγαν.

Για λόγους ευσπλαχνίας, ας μην ασχοληθούμε μαζί τους. Ας αρκεστούμε να πούμε ότι βρισκόμαστε σε μια πολύ κρίσιμη ιστορική φάση και ότι, στην πραγματικότητα, τα τραγικά γεγονότα του 1989 - '91 σηματοδότησαν, πέρα από την αλλαγή του συσχετισμού των δυνάμεων και ακριβώς εξαιτίας της, ένα άλλο βαθύτερο ιστορικό φαινόμενο: Τον όλο και πιο μεγάλο διαχωρισμό της καπιταλιστικής ανάπτυξης και της ανάγκης των εργαζομένων για πώληση της εργατικής τους δύναμης.

Ενα φαινόμενο, του οποίου οι συνέπειες έχουν μόνο αρχίσει να φαίνονται...

Θανάσης ΠΑΠΑΡΗΓΑΣ