Οι "πολλά υποσχόμενοι" εκσυγχρονιστές του ΠΑΣΟΚ, όταν έγιναν κύριοι της εξουσίας με την ανάληψη της πρωθυπουργίας από τον Κ. Σημίτη, ανέκρουσαν πρύμνα και σε ό,τι αφορά στην εξωτερική πολιτική ακολούθησαν - κακή κακώς, μάλιστα - την πεπατημένη οδό, η οποία οδηγεί κατευθείαν στην Ουάσιγκτον.

Η "ευρωπαϊκών προσανατολισμών" κυρίαρχη ομάδα του ΠΑΣΟΚ (Σημίτης, Πάγκαλος, Βάσω Παπανδρέου, Αυγερινός) καλά καλά δεν πρόλαβε να διατυπώσει την "εναλλακτική" της πρόταση για την εξωτερική πολιτική της χώρας. Οι διακηρύξεις περί απουσίας της Ελλάδας από τα κοινοτικά δρώμενα και περί της υπέρμετρης προσήλωσης στα πέραν του Ατλαντικού κέντρα αποφάσεων, πήγαν περίπατο στις πρώτες κιόλας μέρες της πρωθυπουργίας Σημίτη. Η κρίση της Ιμιας διέλυσε τις αυταπάτες, επισφραγίζοντας την κυριαρχία των Αμερικανών ανάμεσα στους πολλούς που έχουν λόγο για τη διαμόρφωση της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής. Οι δημόσιες ευχαριστίες, άλλωστε, που διατύπωσε από το βήμα της Βουλής ο πρωθυπουργός, Κ. Σημίτης, προς τον πρόεδρο Κλίντον για τη διαμεσολάβηση που ανέλαβε το βράδυ της κρίσης της Ιμιας, ακούστηκαν περισσότερο σαν συγνώμη για τις μύχιες, έστω, σκέψεις της νέας ελληνικής κυβέρνησης να αναζητήσει αλλού καλύτερη προστασία και προστάτες.

Πριν την κρίση της Ιμιας, η ελληνική κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ, τον Μάρτη του 1995 ήρε το βέτο για την πραγματοποίηση της Τελωνειακής Σύνδεσης της Τουρκίας με την Ευρωπαϊκή Ενωση. Η απόφαση αυτή στην ουσία σηματοδοτεί μια στροφή της Αθήνας απέναντι στην Αγκυρα, καθώς η ελληνική κυβέρνηση υπαναχώρησε πλήρως ως προς τους όρους, τους οποίους έθετε προς την Τουρκία, προκειμένου να άρει το βέτο. Για την ιστορία μόνο αξίζει να σημειωθεί πως η τουρκική στάση για το κυπριακό παραμένει αμετακίνητα αδιάλλακτη, όπως επίσης αμετακίνητα παραμένουν και τα τουρκικά στρατεύματα κατοχής, έστω κι αν η απομάκρυνσή τους ήταν απαράβατος όρος για την άρση του ελληνικού βέτο. Η στροφή αυτή θα ολοκληρωθεί, όταν θα "οργανωθεί" τελικά, ο εφ' όλης της ύλης ελληνοτουρκικός διάλογος υπό αμερικανική επιδιαιτησία, την οποία προωθεί με μεθοδικό τρόπο η Ουάσιγκτον.

Η κυβέρνηση Σημίτη, αν και αντιμετώπισε την ωμή πρόκληση της Αγκυρας, η οποία κατάφερε να εγγράψει τις αμφισβητήσεις της επί ελληνικού εδάφους με την υπόθεση της Ιμιας, δεν τόλμησε να αμφισβητήσει τη στρατηγική επιλογή της διευθέτησης των ελληνοτουρκικών διαφορών. Δεν τολμά, ακόμη και τώρα, να αμφισβητήσει αυτή την επιλογή, αν και είναι ολοφάνερο πως οι προωθούμενες ρυθμίσεις στρέφονται κατά των ελληνικών συμφερόντων.

Μετά την κρίση της Ιμιας και την εκδήλωση της αμερικανικής διαμεσολάβησης για την προώθηση μιας συνολικής διευθέτησης του "ελληνοτουρκικού προβλήματος", η κυβέρνηση υποτίθεται πως αντιστέκεται στις πιέσεις,"διεκδικώντας" μια βήμα προς βήμα προσέγγιση με την Αγκυρα. Η πολιτική αυτή, διατυπώθηκε πρώτη φορά, μετά την επίσκεψη του Κ. Σημίτη στην Ουάσιγκτον και έκτοτε αποτελεί, υποτίθεται, την τελευταία γραμμή άμυνας της Αθήνας, η οποία εμφανίζεται πρόθυμη να "συνεργαστεί" για τη διευθέτηση των προβλημάτων στη Νοτιοανατολική πτέρυγα του ΝΑΤΟ, αρκεί η Αγκυρα να προχωρήσει σε κάποια μικρά έστω βήματα προς διαλλακτικότερες θέσεις.

Ετσι, μετά και από τις τελευταίες εξελίξεις που προκάλεσε η κρίση της Ιμιας, σιγά σιγά όλοι αρχίζουν να αντιλαμβάνονται πως ολοκληρώνεται και το "σενάριο" της ελληνοτουρκικής προσέγγισης.

Η βήμα προς βήμα προσέγγιση, με το καλό ή με το ζόρι, συνεχίζεται απρόσκοπτα, έστω κι αν επισήμως, ο υπουργός Εξωτερικών Θ. Πάγκαλος διέκοψε το διάλογό του με τον Τούρκο ομόλογό του. Διάλογο στον οποίο, πρέπει να υπογραμμιστεί σύρθηκε η κυβέρνηση Σημίτη μετά την κρίση της Ιμιας και την ουσιαστική έναρξη της αμερικανικής διαιτητικής παρέμβασης.

Ο διάλογος αυτός με τη μορφή των απ' ευθείας επαφών διακόπηκε, καθώς, παρεμβαλλόταν το συνέδριο του ΠΑΣΟΚ, αλλά και οι αμερικανικές εκλογές, γεγονός που δημιουργεί κάποια περιθώρια ευελιξίας στην Αθήνα. Παρ' όλα αυτά, οι διαδικασίες που αφορούν στην ουσία το θέμα των σχέσεων της Τουρκίας με τη Δύση ολοκληρώνονται απρόσκοπτα, όπως απέδειξε η υπόθεση των χρηματοδοτήσεων της Τουρκίας από την Ευρωπαϊκή Ενωση μέσω του προγράμματος MEDA με τη σύμφωνη γνώμη της Αθήνας.

Απρόσκοπτα, όπως όλα τα στοιχεία δείχνουν, συνεχίζεται και η διαδικασία για την προετοιμασία του πλαισίου των ελληνοτουρκικών συζητήσεων, οι οποίες αναμένεται να ξεκινήσουν μετά τις αμερικανικές εκλογές. Στο πλαίσιο του ΝΑΤΟ ήδη υπάρχουν προτάσεις για την οικοδόμηση μέτρων εμπιστοσύνης μεταξύ Αθήνας και Αγκυρας, μέρος των οποίων, πρέπει να σημειωθεί, ήδη ισχύει.

Ολες αυτές οι διαβουλεύσεις και οι συνομιλίες στο προσκήνιο και το παρασκήνιο που εξελίχτηκαν και εξελίσσονται μετά την κρίση της Ιμιας, μπορεί να θεωρηθούν ως ένα ακόμη ουσιαστικό βήμα προς την κατεύθυνση μιας διευθέτησης του μείζονος προβλήματος του Αιγαίου. Ολες αυτές οι συζητήσεις έχουν ήδη δημιουργήσει αποτελέσματα, κυρίως στο επίπεδο της καλλιέργειας του εδάφους στην κοινή γνώμη για να αποδεχτεί την κατάλληλη στιγμή τα τετελεσμένα. Και από τη στιγμή που οι συζητήσεις για "γκρίζες ζώνες" στο Αιγαίο, για την ιδιαιτερότητα αυτής της θάλασσας ως προς την εφαρμογή του νέου δικαίου που επιτρέπει την επέκταση των χωρικών υδάτων στα 12 μίλια και για την παρουσία αμερικανικών δυνάμεων ως τοποτηρητών των όποιων συμφωνιών, βρίσκονται στην ημερήσια διάταξη, όλοι μπορούν να αντιληφθούν ποια είναι τα τετελεσμένα, μπροστά στα οποία πολύ σύντομα θα βρεθεί η ελληνική διπλωματία.