Οι κουβανικές αρχές θεωρούν σκόπιμο να δημιουργήσουν στην οικονομία της χώρας ένα χώρο για μια αγορά, που να κατευθύνεται από την προσφορά και τη ζήτηση.

Το άνοιγμα αυτό θα πρέπει ν' αποβεί προς όφελος του πληθυσμού και όχι του πλουτισμού μιας ομάδας η ορισμένων επιχειρήσεων. Και εδώ, πρόκειται για το πιο ουσιαστικό στοιχείο, το οποίο υπογραμμίζει και τη διαφορά μεταξύ του σοσιαλιστικού ανοίγματος και του καπιταλισμού. Πάνω στη βάση αυτή, στη διάρκεια του 1994, η κυβέρνηση διαμόρφωσε μια πολιτική προσαρμογής, που στόχο έχει την αναζωογόνηση του κρατικού προϋπολογισμού και μια αναθέρμανση της παραγωγής, των υπηρεσιών και του εμπορίου.

Πριν την καθιέρωση των μέτρων αυτών, ο εργαζόμενος πληθυσμός της Κούβας είχε την ευκαιρία, στα πλαίσια εργοστασιακών συνελεύσεων, να πει τις απόψεις του. Μια από τις πρώτες κυβερνητικές αποφάσεις ήταν η νομιμοποίηση της κατοχής συναλλάγματος και η οικοδόμηση μιας αλυσίδας καταστημάτων συναλλάγματος.

Στενότερη σύνδεση με την παραγωγική ευθύνη

Πάνω στη βάση του νόμου, σύμφωνα με τον οποίο έχει επιτραπεί η αυτόνομη εργασία, δεκάδες χιλιάδες άτομα έχουν ξεκινήσει μια δραστηριότητα, που δημιούργησε μια εναλλακτική απασχόληση για ένα τμήμα του πληθυσμού. Ταυτόχρονα, ο νόμος επιτρέπει μια σειρά από δραστηριότητες και υπηρεσίες, οι οποίες, μέχρι τώρα, αποτελούσαν αρμοδιότητα του κράτους.

Με την ίδρυση αγροτικών συνεταιρισμών, τόσο στον τομέα καλλιέργειας του ζαχαροκάλαμου, όσο και σ' άλλους τομείς της αγροτικής οικονομίας, καθιερώνεται ένα νέο σύστημα εκμετάλλευσης της γης, το οποίο θα δημιουργήσει κίνητρα για μεγαλύτερες αποδόσεις στα μέλη των συνεταιρισμών. Το νέο στο σύστημα αυτό είναι ο αυτοεφοδιασμός των μελών των συνεταιρισμών και των οικογενειών τους, η σύνδεση του εισοδήματος των εργατών με το αποσκοπούμενο αποτέλεσμα και μια ευρείας έκτασης ανοικοδόμηση της Αυτοδιοίκησης. Αυτές οι ενιαίες παραγωγικές μονάδες αποκτούν απεριόριστο δικαίωμα χρησικτησίας της γης και είναι ιδιοκτήτες των εσοδειών τους.

Οι αγορές των επαρχιών, όπου οι αγρότες και οι κρατικές επιχειρήσεις έχουν τη δυνατότητα να τοποθετούν τα προϊόντα τους, αντιμετωπίζονται πολύ θετικά εκ μέρους του πληθυσμού. Εφ' όσον έχουν εκπληρωθεί οι υποχρεώσεις παράδοσης στην κρατική συγκέντρωση, οι παραπάνω κατηγορίες έχουν τη δυνατότητα να πωλούν τα προϊόντα τους στις αγορές, καταβάλλοντας ένα φόρο, ο οποίος καθορίζεται από την τιμή των πωληθέντων εμπορευμάτων. Ετσι, έχουν εισαχθεί τέτοια νέα και ασυνήθιστα για τους Κουβανούς στοιχεία, όπως η ελεύθερη διαμόρφωση των τιμών, οι οποίες υπόκεινται στο νόμο της προσφοράς και της ζήτησης. Πρόσφατα ακόμα, άνοιξε η αγορά για βιομηχανικά και βιοτεχνικά προϊόντα, όπου επίσης και οι τιμές διαμορφώνονται σαν αποτέλεσμα συμφωνιών μεταξύ πωλητών και αγοραστών. Αυτές οι μεταρρυθμίσεις ευνοούν, σε πρώτη γραμμή, τις 160.000 ελεύθερους επαγγελματίες, οι οποίοι, από το Σεπτέμβρη του 1994, εργάζονται σε 150 νόμιμα επαγγέλματα.

Πρώτα αποτελέσματα

Ετσι, με τον τρόπο αυτό, τα θεμέλια της σοσιαλιστικής οικονομίας, καθώς και η δωρεάν εκπαίδευση και το υγειονομικό σύστημα, παραμένουν ανέπαφα.

Αλλες μεταρρυθμίσεις που έχουν ανακοινωθεί σχετίζονται με τον τομέα της ιδιωτικής γαστρονομίας με διάφορες μορφές. Ταυτόχρονα, προβλέπεται να καθιερωθούν μέτρα στον κρατικό και εμπορικό τομέα, καθώς και σ' αυτόν των υπηρεσιών, τα οποία θα αποσκοπούν στην καλύτερη ποιότητα εργασίας και αποδοτικότητας του εργαζομένου προσωπικού. Οι αυξήσεις των τιμών σε όχι ζωτικά αγαθά, όπως ρούμι, τσιγάρα, καύσιμα για ιδιωτικά οχήματα, ρεύμα, ταχυδρομεία και μεταφορές, έχουν οδηγήσει σε μια μείωση της πλεονασματικής νομισματικής κυκλοφορίας.

Σαν τμήμα των μεταρρυθμίσεων, από την 1.1.1995 επιβάλλονται διάφοροι φόροι και εισφορές, γιατί το κράτος δεν είναι πλέον σε θέση να επωμιστεί όλα τα έξοδα για τη διατήρηση χαμηλών τιμών στην παιδεία, την υγεία και για τις επιδοτήσεις.

Πολλοί παρατηρητές δεν έκρυβαν την έκπληξή τους μπροστά στη σταθεροποίηση της νομισματικής ανταλλαγής σε ένα επίπεδο 40 πέσος ανά δολάριο, που σημειώθηκε στη διάρκεια των τελευταίων βδομάδων, απέναντι στα 120 πέσος ανά δολάριο, που ήταν το Μάη - Ιούνη του 1994.

Αυτή τη στιγμή, στην Κούβα υπάρχουν 165 μεικτές επιχειρήσεις, στις οποίες συμμετέχουν 38 χώρες, μεταξύ των οποίων ηγετικές θέσεις κατέχουν η Ισπανία, ο Καναδάς, το Μεξικό, η Ιταλία, και η Γαλλία, με συμμετοχές σε 26 οικονομικούς τομείς. Στη διάρκεια του πρώτου εξαμήνου του 1994, 60 εταιρίες των ΗΠΑ έχουν ήδη εκδηλώσει συγκεκριμένο ενδιαφέρον για την Κούβα, προσπαθώντας να εξασφαλίσουν δηλώσεις προθέσεων εκ μέρους της κουβανικής πλευράς, προκειμένου να εξασφαλίσουν δυνατότητες εισόδου τους στην κουβανική αγορά, μετά την άρση του οικονομικού αποκλεισμού. Αυτό οδηγεί στο συμπέρασμα ότι η Κούβα έχει τη δυνατότητα να εδραιώσει μεταξύ των επιχειρηματιών την πολλά υποσχόμενη και ασφαλή της θέση. Κι αυτό, όχι μόνο λόγω της υπευθυνότητας και του κύρους της κουβανικής ηγεσίας, αλλά και λόγω της πολιτικής σταθερότητας που παρουσιάζει η χώρα.

Πρόσφατα ακόμα, μια καναδική εταιρία έχει κλείσει μια συμφωνία με ένα κουβανικό της εταίρο σχετικά με την επεξεργασία νικελίου, η οποία προβλέπει, όχι μόνο επενδύσεις καναδικού κεφαλαίου στην Κούβα, αλλά, ταυτόχρονα, και κουβανικές επενδύσεις στον Καναδά. Αυτό έχει μοναδική οικονομική σημασία.

Παρά τα προβλήματα, τα οποία εξηγούνται από την "ειδική περίοδο" και την ένταση του οικονομικού αποκλεισμού που έχουν επιβάλει οι ΗΠΑ, το ποσοστό της παιδικής θνησιμότητας είναι 10 σε 1.000 ζωντανές γεννήσεις. Ο μέσος όρος ζωής είναι σήμερα 74-75 χρόνια.

Απ' αυτές και άλλες αιτίες, η κουβανική ηγεσία υπογραμμίζει ότι στόχος του ανοίγματος αυτού είναι, βέβαια, η ενθάρρυνση της αγοράς, κάτι, όμως, που θα πρέπει να πραγματοποιηθεί με μεθοδική μορφή, ώστε τα οικονομικά μέσα που θα εξασφαλίζονται να διατίθενται, σε πρώτη γραμμή, για την ικανοποίηση των βασικών αναγκών του κουβανικού πληθυσμού και, αργότερα, για την ικανοποίηση των δευτερευουσών αναγκών. Οπως και προηγούμενα, η καπιταλιστική επιλογή αποκλείεται, προς όφελος μιας σοσιαλιστικής στρατηγικής, η οποία θα έχει σαν κατεύθυνση τη διαφύλαξη των συγκεκριμένων κατακτήσεων της Επανάστασης.

(Του Αριστίντες Σοτοναβάρο, μετάφραση από τη γερμανική εφημερίδα "ΟΥΝΖΕΡΕ ΤΣΑ+ΔΚΙΤ")