Ακόμη κι αν η φαουστική συμφωνία του Μεσούτ Γιλμάζ με τον Πρόεδρο Σουλεϊμάν Ντεμιρέλ και το στρατιωτικό επιτελείο, για να καταλάβει τον τουρκικό πρωθυπουργικό θώκο και να σχηματίσει μια ευκαιριακή κυβέρνηση με βραχεία ημερομηνία λήξεως - εκεί περί τα τέλη Ιουνίου - είχε τα "maxima" αποτελέσματα, στην πραγματικότητα, η επιτυχία της θα ήταν επισφαλής. Κι αν όντως το Κόμμα του Ορθού Δρόμου της Τανσού Τσιλέρ αποσυντιθόταν και το Κόμμα Ευημερίας του Νετσμετίν Ερμπακάν έκλεινε με απόφαση του Συνταγματικού Δικαστηρίου, ο Γιλμάζ ούτε "ο αρχηγέτης" της περήφανης τουρκικής Δεξιάς θα γινόταν, ούτε ο ισλαμισμός θα εξαφανιζόταν ως διά μαγείας από την πολιτική σκηνή.

Μόνο που το "προεδρικό πραξικόπημα" και η συμφωνία Γιλμάζ - στρατηγών δεν είχε τα προσδοκώμενα αποτελέσματα... Γι' άλλη μια φορά, η κυβέρνηση στην Αγκυρα τρεκλίζει, ενώ για πρώτη φορά η πολιτική κρίση επηρεάζει σοβαρά τον κρατικό μηχανισμό.

Ηδη, προειδοποιεί η υπηρεσία Economist Intelligence Unit,έχουν μπερδευτεί οι ευαίσθητες ισορροπίες των de facto ρόλων των διάφορων κρατικών δομών, όσον αφορά τη νομισματική πολιτική. Οταν σχηματίστηκε η κυβέρνηση, τα αυτιά της Κεντρικής Τράπεζας χάιδευαν οι υποσχέσεις για "μεγαλύτερη αυτονομία".Πλην όμως, ο Γιλμάζ και οι υπόλοιποι ηγέτες δεν έχουν αποφασίσει ποιος χαράσσει γραμμή και ποιος έχει τον έλεγχο στη νομισματική πολιτική.

Λιγότερο από ένα μήνα μετά το σχηματισμό του συνασπισμού των κομμάτων Μητέρας Πατρίδας, Δημοκρατικής Αριστεράς και Δημοκρατικής Τουρκίας (ANAP - DSP - DTP), έχουν καταγραφεί πολλές διαφωνίες μεταξύ των στελεχών της κυβέρνησης. Οι συγκρούσεις του Γκιουνές Τανέρ του ANAP, υπεύθυνου για το Θησαυροφυλάκιο, με τον Ζεκερίγια Τεμιζέλ του DSP, επικεφαλής του υπουργείου Οικονομικών, εγείρουν ερωτήματα για την ικανότητα της κυβέρνησης να χαράξει νομισματική πολιτική.

"Περιέργως", ακόμη και όταν η πολιτική αβεβαιότητα είχε κορυφωθεί, τους τελευταίους μήνες της διακυβέρνησης από τους Ερμπακάν - Τσιλέρ, η Κεντρική Τράπεζα δεν είχε πρόβλημα να διατηρεί σταθερές τις αγορές συναλλάγματος, και υψηλά τα συναλλαγματικά αποθέματα της χώρας. Τώρα, τα πράγματα δείχνουν να χειροτερεύουν τόσο, ώστε ακόμη και η δέσμευση της κυβέρνησης Γιλμάζ να μην τυπώσει νέο νόμισμα δείχνει εκτός πραγματικότητας...

Πέραν του "καυτού" προβλήματος της νομισματικής πολιτικής, τα κόμματα του κυβερνητικού συνασπισμού διασταυρώνουν τα ξίφη τους και για τον έλεγχο της γραφειοκρατίας. Το ANAP του Γιλμάζ, σύμφωνα με εκτενή ρεπορτάζ της "Turkish Daily News" τις τελευταίες μέρες, προχωρεί σε "ξεκαθάρισμα" του κρατικού μηχανισμού από τους ανθρώπους της προηγούμενης κυβέρνησης, ειδικά εκείνων του Κόμματος Ορθού Δρόμου (DYP) της Τσιλέρ. Αυτή η επίδειξη ρεβανσισμού εξόργισε τον ηγέτη του Κόμματος Δημοκρατικής Τουρκίας (DTP) του Χουσαμετίν Τσιντορούκ, που απείλησε ακόμη και να αποσυρθεί από την κυβέρνηση. Για έναν πολύ απλό λόγο: Το κόμμα του προέρχεται από αυτό της Τσιλέρ, και ο ίδιος ήλπιζε, προσεταιριζόμενος τους "δικούς" της γραφειοκράτες και χτίζοντας ένα δικό του "πελατειακό σύστημα", να κερδίσει ψήφους που πήγαιναν στο DYP...

Οταν ο Γιλμάζ άρχιζε την τρίτη του θητεία ως πρωθυπουργός, διόρισε δύο πρώην υπουργούς του Τουργκούτ Οζάλ στα σημαντικότερα οικονομικά πόστα. Ομως, η "συγκατοίκησή" του με τους Τσιντορούκ και Μπουλέντ Ετσεβίτ δεν επιτρέπει στην κυβέρνησή του να αποκτήσει την "ισχυρή χείρα" που εύχονταν οι υποστηρικτές του "κοσμικού κράτους" και ευαγγελιζόταν ο ίδιος.

Η πολιτική "αποστολή" της κυβέρνησής του - να οδηγήσει τη χώρα σε εκλογές ως τα τέλη του 1997 ή το πολύ τα μέσα του 1998 - και ο χαρακτήρας της οδηγεί τα κόμματα που συμμετέχουν σ' αυτήν να επιδιώκουν την αποκόμιση "προεκλογικών" πλεονεκτημάτων. Ο Τσιντορούκ προσπαθεί να αποκτήσει πρόσβαση στη γραφειοκρατία και να πατρονάρει το κράτος, ο Ετσεβίτ να χτίσει ξανά το προφίλ του "δυναμικού" εθνικιστή ηγέτη, κι ο ίδιος ο Γιλμάζ καλά - καλά δεν προλαβαίνει να ασχοληθεί με τις ιδιωτικοποιήσεις, τις οποίες - υποτίθεται - ανέλαβε ο ίδιος να φέρει σε πέρας...

Υπάρχουν ακόμη δύο αποσταθεροποιητικές δυνάμεις για την κυβέρνηση Γιλμάζ: Η πρώτη είναι η κοινοβουλευτική "εξάρτησή" της από το Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα του Ντενίζ Μπαϊκάλ (δε συμμετέχει στην κυβέρνηση), το οποίο πολύ εύκολα θα μπορούσε να την κατακρημνίσει σε μια "κρίσιμη" ψηφοφορία. Η δεύτερη είναι ακριβώς η φαουστική συμφωνία του Γιλμάζ με τους στρατηγούς. Αν ο σημερινός πρωθυπουργός αφεθεί να πιστέψει πως μπορεί καθ' οιονδήποτε τρόπο να "ελέγξει" το στρατό (και σε μια συνέντευξή του στο NTV την περασμένη βδομάδα έδειξε να έχει τέτοιες ψευδαισθήσεις, όταν περίπου έλεγε "αφήστε με να διεξάγω τον αγώνα κατά του ισλαμισμού"), θα έχει διαπράξει το ίδιο σφάλμα με τους Ερμπακάν - Τσιλέρ, και η αποπομπή του θα είναι ζήτημα χρόνου...

Η αντιπολίτευση, η οποία μοιάζει ...απούσα τις τελευταίες μέρες, έχει τα δικά της προβλήματα. Το Κόμμα Ευημερίας (Ρεφάχ) του Νετσμετίν Ερμπακάν προσπαθεί απεγνωσμένα να "αγοράσει χρόνο" από το Συνταγματικό Δικαστήριο, προκειμένου να προετοιμαστεί για να αντιμετωπίσει τη δίκη που απειλεί να το θέσει στην παρανομία. Το μεγαλύτερο κόμμα της τουρκικής Βουλής (έτσι όπως αυτή προέκυψε μετά τις εκλογές του 1995) αντιμετωπίζει την πιο επίφοβη απειλή της 14χρονης ιστορίας του: Να "κλείσει" με δικαστική επιταγή και να απαγορευτεί στα στελέχη του η συμμετοχή στην πολιτική αρένα (για να μην αναφέρουμε το "σκάνδαλο" της χρηματοδότησης Τσετσένων και Ιρανών ισλαμιστών). Ούτε η Τσιλέρ είναι "ασφαλής": Αντιμετωπίζει ανανεωμένες κατηγορίες διαφθοράς, και εξάλλου υπάρχουν σε εξέλιξη κινήσεις αποπομπής της από την ηγεσία του DYP, με απώτερο στόχο τη συγχώνευση του Ορθού Δρόμου με το Κόμμα Μητέρας Πατρίδας (ANAP).

Αλλά - είναι ξεκάθαρο - ακόμη κι αν "εξολοθρευτεί" η Τσιλέρ από το σκηνικό και το Ρεφάχ "απαλειφθεί", ούτε πολιτική ηρεμία θα επέλθει, ούτε οι ισλαμιστές θα χαθούν από προσώπου τουρκικής πολιτικής. Ο "εξτρεμισμός", ακριβέστερα, οι δομές "ενσωμάτωσης" των εξτρεμιστών, αποτελούν αναγκαιότητα για μια χώρα, όπου το 5% κατέχει το 55% του Ακαθάριστου Εθνικού Προϊόντος και το 20%, τα φτωχότερα στρώματα του πληθυσμού δηλαδή, θα πρέπει να επιβιώσουν με το 5%...

Μπ. Γ.