Ποιες είναι, όμως, αυτές οι αλλαγές και ποιες ανάγκες θέλει να καλύψει η κυβέρνηση; Πολύ συνοπτικά μπορούμε να εκτιμήσουμε πως η επιστήμη μετατρέπεται ολοένα και περισσότερο σε άμεση παραγωγική δύναμη. Αν, δηλαδή, σε κάποια προηγούμενη περίοδο ήταν δυνατό η διαδικασία παραγωγής και αναπαραγωγής της γνώσης, να εμφανίζεται σαν να εξελίσσεται ανεξάρτητα από την καπιταλιστική παραγωγή, να αποκτά μια μεγαλύτερη σχετική αυτονομία από αυτή και τα αποτελέσματά της μόνο έμμεσα να μετατρέπονται σε παραγωγική δύναμη, τώρα πλέον χρησιμοποιείται συστηματικά σε παραγωγικές εφαρμογές που συμβάλλουν και υπόκεινται στην καπιταλιστική κερδοφορία.

Από την άλλη, η αλματώδης ανάπτυξη της επιστήμης και της τεχνικής δίνει τη δυνατότητα ενσωμάτωσης στις μηχανές ακόμα και διανοητικών ικανοτήτων του ανθρώπου. Ολόκληρα κομμάτια ανθρώπινης σκέψης εισάγονται σε αυτές, αποκτά νέα χαρακτηριστικά κομμάτια της μηχανοποίησης και οργανώνονται παραγωγικά με τους όρους της χειρωνακτικής εργασίας της μεγάλης βιομηχανίας. Ετσι, δημιουργείται η ανάγκη για εργατικό δυναμικό ικανό να χειρίζεται και να επιβλέπει τις νέες έξυπνες μηχανές που κατακτούν την παραγωγή, ένα εργατικό δυναμικό που αντικειμενικά πρέπει να έχει υψηλότερου επιπέδου γνώσεις. Επιπλέον, τα επιτεύγματα της επιστήμης και της τεχνικής αυξάνουν εντυπωσιακά την παραγωγικότητα της εργασίας, πολλαπλασιάζουν τον υλικό πλούτο, δίνοντας τη δυνατότητα κάλυψης των κοινωνικών αναγκών.

Προκύπτει αβίαστα πως μια προσαρμογή του μοντέλου εργασίας σε αυτές τις αλλαγές στην παραγωγή θα έπρεπε να εξασφαλίζει για την εργατική τάξη, λιγότερες ώρες εργασίας, καλύτερες συνθήκες δουλιάς, μεγαλύτερες αμοιβές και περισσότερο δημιουργικό ελεύθερο χρόνο. Επίσης, η σύνδεση με μια τέτοια παραγωγή θα απαιτούσε ένα εκπαιδευτικό σύστημα που θα εξασφάλιζε ολοκληρωμένη μόρφωση σε όλο και πιο διευρυμένα στρώματα του λαού, θα ενίσχυε τον ενιαίο χαρακτήρα της γνώσης.

Η διαπίστωση πως οι αλλαγές, που προωθούνται τόσο στην οργάνωση της εργασίας όσο και στο εκπαιδευτικό σύστημα, κινούνται στην ακριβώς αντίθετη κατεύθυνση, ασφαλώς δε συνιστά πρωτοτυπία.

Ετσι, σε ό,τι αφορά την οργάνωση της εργασίας, αντί οι νέες δυνατότητες της εποχής μας να ανοίξουν το δρόμο για σοβαρή βελτίωση του βιοτικού επιπέδου του λαού, βασικά δικαιώματά του αμφισβητούνται και παίρνονται πίσω, ενώ σημαντικά τμήματά του πετιούνται έξω από την παραγωγή και καταδικάζονται σε μόνιμη ανεργία και εξαθλίωση. Οικοδομείται ένα μοντέλο παραγωγής που αυξάνει συνεχώς το βαθμό εκμετάλλευσης των εργαζομένων.

Η προσαρμογή σε ένα τέτοιο μοντέλο επιδιώκεται μέσω της αντιμεταρρύθμισης που προωθείται στην εκπαίδευση. Η άρχουσα τάξη θέλει να δώσει σε όφελός της λύση στο κλασικό πρόβλημα "ποιος, τι και για ποιον μαθαίνει".

Να παρέχει γνώσεις έτσι ώστε από τη μια να υπερβαίνουν ένα κάτω όριο για να καλύπτουν τις ανάγκες της παραγωγικής διαδικασίας, από την άλλη αυτές οι γνώσεις να μην ξεπερνούν ένα πάνω όριο, ώστε ο λαός και η εργατική τάξη να μην μπορούν να ερμηνεύσουν την κοινωνική πραγματικότητα, να κατανοήσουν τη συνολική τους θέση στην παραγωγή, να παραμείνουν υποταγμένοι. Η εξασφάλιση του απόλυτου ελέγχου της εκπαιδευτικής διαδικασίας, και λόγω της σημασίας που αποκτά η επιστήμη στην παραγωγή, απαιτεί την εμπορευματοποίηση της γνώσης. Η ερευνητική διαδικασία κατευθύνεται από τα μονοπώλια με κριτήριο την άμεση υπαγωγή των αποτελεσμάτων της στην παραγωγή, με στόχο την αύξηση των κερδών μακριά από την ικανοποίηση των κοινωνικών αναγκών.

Τα πανεπιστημιακά προγράμματα σπουδών αναδιαρθρώνονται, ώστε να είναι σε αντιστοιχία με τις ανάγκες της "αγοράς". Εδώ βρίσκεται και η ουσία των προγραμμάτων σπουδών επιλογής, όπου ο εκπαιδευόμενος δεν αποκτά σφαιρική ολοκληρωμένη μόρφωση, αλλά μια κατάρτιση με διάσπαρτες γνώσεις που συμπληρώνουν τις διανοητικές ικανότητες που περικλείονται στις μηχανές.

Τώρα, πλέον, η εκπαίδευση είναι πανέτοιμη να υποδεχτεί τη βαρβαρότητα των νέων αντιδραστικών εργασιακών σχέσεων που επεκτείνονται σ' όλες τις σφαίρες της παραγωγής. Ο εκπαιδευόμενος μόλις έχει αρχίσει μια ατέλειωτη περιπλάνηση από την κατάρτιση στη μερική εργασία και από κει στην ανεργία και την επανακατάρτιση κ.ο.κ.

Πρόκειται για έναν κεντρικό σχεδιασμό που επιβάλλεται ενιαία σε όλη την Ευρώπη. Η "Λευκή Βίβλος για την Εργασία" συμπληρώνεται από τη "Λευκή Βίβλο για την Παιδεία", ο "κοινωνικός" διάλογος διεξάγεται παράλληλα με την επιβολή της αντιμεταρρύθμισης, η ευελιξία στην αγορά εργασίας απαιτεί ευελιξία στις σπουδές. Η ολιγαρχία καταθέτει ολοκληρωμένα το δικό της στρατηγικό σχέδιο γύρω από το ζήτημα της σύνδεσης της εκπαίδευσης με την παραγωγή. Εφ' όσον αυτή η σύνδεση είναι αντικειμενική, η δική μας απάντηση βρίσκεται στην προσέγγιση του κρίσιμου ζητήματος "για ποια παραγωγή, ποια εκπαίδευση;" από τη σκοπιά των λαϊκών συμφερόντων.

Αν η διέξοδος των εκσυγχρονιστών είναι η υποταγή της εκπαίδευσης στις ανάγκες του μεγάλου κεφαλαίου, η απάντηση είναι ο ενωμένος αγώνας του λαού και της νεολαίας για το δικαίωμα στη μόρφωση, τη δουλιά, τη ζωή ενάντια στην κυριαρχία και την εξουσία των μονοπωλίων.

Χρήστος ΝΙΚΟΛΟΠΟΥΛΟΣ

Μέλος ΚΣ της ΚΝΕ,

φοιτητής του Τμήματος Χημικών Μηχανικών του Παν. Πατρών