Μετά το 1950, παρουσιάζεται μια κατάσταση που παρουσιάζει κάποιες αλλαγές.

Κατ' αρχήν, το καθεστώς της πλουτοκρατικής ολιγαρχίας φαίνεται να έχει, για λόγους που σχετίζονται και με διεθνείς παράγοντες, για ένα χρονικό διάστημα σταθεροποιηθεί. Εχει κατορθώσει να επιζήσει και να βγει νικηφόρο από ζωτικής σημασίας αναμετρήσεις, ακόμη και στρατιωτικές.

Από την άλλη μεριά, για τους ίδιους λόγους που αναφέραμε παραπάνω, η χώρα βαδίζει προς μια περίοδο έντονων οικονομικών και, συνεπώς, κοινωνικών ανακατατάξεων, τις οποίες σηματοδοτούν οι διεθνείς εξελίξεις και η δημιουργία νέων συνασπισμών ολοκλήρωσης (Σχέδια τύπου "Μάρσαλ", ΝΑΤΟ, ΕΟΚ κλπ).

Μέσα σ' αυτό το πλέγμα της κατάστασης, που, ουσιαστικά, προαναγγέλλει και τη δημιουργία νέων δυνάμεων στους κόλπους της κυρίαρχης τάξης, δυναμώνει ο χαρακτήρας του πολιτικού χώρου του Κέντρου, σαν χώρου πιο ανοιχτού στις αλλαγές.

Σ' αυτό, συντελούν και άμεσα πολιτικοί λόγοι: Για πολλά χρόνια και, ίσως, γενεές μετά το τέλος του εμφυλίου πολέμου, διατηρείται στη χώρα το κατασταλτικό - τρομοκρατικό καθεστώς. Στις συνθήκες αυτές, σαν "χώρος του Κέντρου" καθιερώνεται, βαθμιαία και πέρα και από τα άλλα, ο χώρος εκείνος ο οποίος αντιτίθεται στις πιο ακραίες εκφράσεις του καθεστώτος αυτού, χωρίς να το καταργεί.

Στην ίδια περίοδο, είχαμε τη δημιουργία δυο κυρίως σχηματισμών στο χώρο του Κέντρου, που έπαιξαν πρωταγωνιστικό ρόλο και συνδέθηκαν με σοβαρά γεγονότα:

α) Της Εθνικής Προοδευτικής Ενωσης Κέντρου (ΕΠΕΚ).Το κόμμα αυτό ιδρύθηκε στις 14 Γενάρη 1950 με αρχηγό τον Ν. Πλαστήρα. Ηταν το κόμμα που έγινε κυβέρνηση στην περίοδο 1950-'52. Συνδέθηκε με πολλά και σοβαρά γεγονότα τα οποία παρουσιάζονται σήμερα, κατά τη γνώμη μας, υπερβολικά "αλλαγμένα". Η πλευρά "του πιο ανοιχτού στις αλλαγές" φάνηκε στο κόμμα αυτό σε μερικά μέτρα χαλάρωσης του νομικού και πολιτικού κλίματος του εμφυλίου πολέμου. Η πλευρά της ενίσχυσης της κατάστασης μέσω των αλλαγών φάνηκε, ιδιόμορφα, με την υπόθεση Μπελογιάννη και, σαφέστερα, με τη σύνδεση της Ελλάδας με το ΝΑΤΟ (η οριστική ένταξη έγινε το 1953 από την κυβέρνηση Συναγερμού). Πιο πολύ ακόμη φάνηκε με την πολύκροτη υπόθεση των εκλογών της 16ης Νοέμβρη 1952, οι οποίες είχαν προαναγγελθεί από τον πρεσβευτή των ΗΠΑ Τζον Πιουριφόι, ο οποίος είχε καθορίσει και το εκλογικό σύστημα (πλειοψηφικό). Η ΕΠΕΚ ηττήθηκε και απομακρύνθηκε από την κυβέρνηση.

Ειδικό ενδιαφέρον στη σύντομη ιστορία της ΕΠΕΚ έχει και το εξής σημαντικό στοιχείο, το οποίο φαίνεται ότι δεν έχει εξεταστεί όσο πρέπει: Η ΕΠΕΚ, ένα κόμμα, κατά τα άλλα, πολύ μαζικό και που είχε χρηματίσει κυβέρνηση και που θα μπορούσε κάλλιστα να το επαναλάβει, διαλύεται σχεδόν αστραπιαία μετά τις εκλογές του 1952. Ακόμη και στις επαναληπτικές εκλογές της Θεσσαλονίκης για μια έδρα της περιοχής (18.1.53), καθώς και σε επαναληπτικές εκλογές σε τμήματα του Πειραιά και στην Καρδίτσα, η ΕΠΕΚ σημειώνει εξοντωτική ήττα - προς όφελος, μάλιστα, κυρίως της Αριστεράς, που είναι ο ουσιαστικός νικητής.

Από την άλλη μεριά, σημειώνουμε και ένα άλλο ενδιαφέρον στοιχείο: Η πρόθεση του κόμματος να καταλάβει το χώρο του Κέντρου σημειώνεται και στο όνομά του, πράγμα που φαίνεται να συμβαίνει για πρώτη φορά.

β) Της Ενωσης Κέντρου (ΕΚ).Το κόμμα αυτό ιδρύθηκε το 1960 με αρχηγό τον Γ. Παπανδρέου.

Οι συνθήκες της ίδρυσής του παραμένουν ακόμη μέχρι σήμερα όχι λίγο μυστηριώδεις και έχουν, από ό,τι φαίνεται, όχι λίγο "συνωμοτικό" στοιχείο. Είναι βέβαιο ότι σ' αυτήν πήραν μέρος οι Αμερικανοί, τα Ανάκτορα και η ίδια η κυβέρνηση της ΕΡΕ. Ο πρωθυπουργός του 1960, Κ. Καραμανλής, δήλωσε το 1975, από τη θέση και πάλι του πρωθυπουργού, ότι ο ίδιος είχε υποκινήσει την ενέργεια αυτή. Οι λόγοι που κίνησαν αυτές τις δυνάμεις ήταν, αναντίρρητα, πολλοί και, σε πολλές περιπτώσεις, αλληλοσυγκρουόμενοι. Υπήρχε, όμως, και ένα κοινό έδαφος - η προσπάθεια στερέωσης ενός πιο "βιωσίμου" πολιτικού συστήματος.

Ανάμεσα στην ΕΠΕΚ και την ΕΚ, υπάρχουν πολλές διαφορές, παρά την ομοιότητα των προσώπων που αποτέλεσαν τα δύο κόμματα. Η πιο σημαντική διαφορά είναι ότι η ΕΚ είναι κόμμα πολύ πιο σταθερό από την ΕΠΕΚ. Παρά τις εντάσεις που παρουσιάζονται στη διάρκεια της ζωής της, δε θα διασπαστεί "ζωτικά". Ο Σ. Βενιζέλος, που είχε διαλύσει την ΕΠΕΚ, δεν έκανε ή δεν μπόρεσε να κάνει το ίδιο και με την ΕΚ, αν και πολλές φορές φαίνεται ότι το προσπάθησε. Είναι χαρακτηριστικό και το ότι η αποχώρηση ηγετικών στελεχών από την ΕΚ, το καλοκαίρι του 1965, δεν τη διέσπασε ούτε, πολύ περισσότερο, τη διέλυσε. Αντίθετα, μάλλον την ενίσχυσε.

Στην εξέλιξη αυτή της ΕΚ, πρέπει να δούμε την πορεία παραπέρα στερέωσης του καθεστώτος της πλουτοκρατικής ολιγαρχίας.

Η ΕΚ σημειώνει την πρώτη της επιτυχία στις εκλογές της 3ης Νοέμβρη 1963, όταν κατακτά την πρώτη θέση, αλλά όχι την απόλυτη πλειοψηφία. Αναλαμβάνει τυπικά την αρχή για να παραιτηθεί σε λίγο, ανοίγοντας το δρόμο για νέες εκλογές. Στις εκλογές της 16ης Φλεβάρη 1964, παίρνει την απόλυτη πλειοψηφία των ψήφων και σχηματίζει αυτόνομη κυβέρνηση.

Η ΕΚ θα συνδεθεί με μια σειρά σημαντικά γεγονότα. Ενα από τα πιο σοβαρά θα είναι, αναμφίβολα, το Κυπριακό, το οποίο, την ημέρα των Χριστουγέννων του 1963, δηλ. μεταξύ των δυο κυβερνήσεων που σχημάτισε η ΕΚ, παίρνει τη μορφή ανοιχτής και πλήρους σύγκρουσης μεταξύ των δυο κοινοτήτων και, το 1964, φθάνει κυριολεκτικά στο κατώφλι πλήρους ελληνοτουρκικού πολέμου.

Η ΕΚ εξέφρασε το χαρακτήρα του κόμματος του πιο ανοιχτού σε αλλαγές με μερικές μεταρρυθμίσεις, από τις οποίες η πιο σημαντική και η μόνη μόνιμη ήταν η καθιέρωση της δωρεάν παιδείας. Στον πολιτικό τομέα, θα συνδεθεί επίσης με κάποια χαλάρωση της ισχύος του νομικού πλέγματος των εκτάκτων μέτρων που ήδη, το 1964, διαρκούν πάνω από 15 χρόνια. Αυτή, όμως, η πολιτική θα είναι ασυνεπής στο έπακρο. Από τη μια μεριά, σε μερικούς τομείς η κυβέρνηση της ΕΚ δυναμώνει αυτό το πλέγμα (εμπορική ναυτιλία). Από την άλλη, η χαλάρωση είναι τέτοια, ώστε να μη θίγεται η γενική δυνατότητα εφαρμογής, στην οποία, άλλωστε, καταφεύγει η ίδια η κυβέρνηση της ΕΚ μετά από μερικούς μήνες θητείας.

Η ΕΚ έδειξε επίσης καθαρά (ίσως, πολύ πιο καθαρά από την ΕΠΕΚ) ότι στόχος της είναι η διάλυση των δυνάμεων της Αριστεράς. Προς το σκοπό αυτό, χρησιμοποιούνται και η τακτική των επαγγελιών, τα ρουσφέτια κλπ και η τακτική της καταστολής (π.χ., η διάλυση ή η παρακώλυση οργανώσεων).

Οπως είναι γνωστό, η ΕΚ έχασε την εξουσία στις 15.7.1965, σε συνθήκες που προοιωνίζονταν σοβαρές αλλαγές της πολιτικής κατάστασης.

Στην περίοδο 1950-1967, υπάρχει και μια άλλη πλευρά που αξίζει να προσεχτεί. Η πλευρά αυτή έχει σχέση με τη διαφορά των εξελίξεων στο χώρο της Δεξιάς και του Κέντρου.

Το 1950, το βασικό κόμμα της Δεξιάς, το Λαϊκό Κόμμα, ένα κόμμα όχι λιγότερο μαζικό και ιστορικό από εκείνο των Φιλελευθέρων, εξαφανίζεται ολοκληρωτικά και οριστικά και δεν επανεμφανίζεται πια ποτέ. Στη θέση του, δημιουργούνται άλλα μεγάλα κόμματα, όπως ο Συναγερμός και η ΕΡΕ. Αντίθετα, στο χώρο του Κέντρου δε συμβαίνει κάτι τέτοιο. Το Κόμμα των Φιλελευθέρων συγχωνεύεται προσωρινά με την ΕΠΕΚ, αλλά, σχεδόν αμέσως μετά, αποχωρίζεται και επανεμφανίζεται. Δε θα εξαφανιστεί οριστικά παρά μόνον το 1960, για να συναποτελέσει την ΕΚ. Είναι, μάλιστα, γνωστό ότι, το 1964, ο Σ. Βενιζέλος ήθελε να το επανασυστήσει, αλλά ο θάνατός του τον εμπόδισε.

Πρόκειται για μια εξέλιξη που, ίσως, αξίζει βαθύτερη μελέτη, με περισσότερα στοιχεία από όσα διαθέτουμε αυτή τη στιγμή.