Εντονος προβληματισμός επικρατεί στους πολιτικούς κύκλους του Βελιγραδίου, μετά τα αποτελέσματα του πρώτου γύρου των επαναληπτικών εκλογών, που ανέδειξαν ουσιαστικά και πάλι νικητή την αποχή. Αν και η συμμετοχή έφτασε στο 52,75% - ήτοι 2,75% λιγότεροι από την αντίστοιχη του πρώτου γύρου - οι φόβοι για μη προσέλευση του κόσμου στο δεύτερο γύρο είναι κάτι παραπάνω από έντονοι. Ετσι, οι εκλογές της σημερινής Κυριακής απλά και μόνο θα επιβεβαιώσουν την πολιτική οδύσσεια του κομματικού κατεστημένου της χώρας. Αυτό ουσιαστικά είναι έκφραση της απογοήτευσης του κόσμου προς τις αστικές πολιτικές δυνάμεις, αφού καμιά δεν μπορεί να διασφαλίσει τις προϋποθέσεις για καλυτέρευση του, ήδη πολύ χαμηλού, βιοτικού επιπέδου των πολιτών. Οι όποιες διαφορές τους, κύρια στον οικονομικό τομέα, μόνο με μικροσκόπιο μπορούν να διακριθούν. Ιδιωτικοποίηση - φιλελευθεροποίηση - κέρδος - ατομική ιδιοκτησία είναι οι λέξεις που παρελαύνουν σε καθημερινή βάση από τα ΜΜΕ. Ταυτόχρονα, αλήθεια είναι ότι στο πολιτικό προσκήνιο δεν υπάρχει προσωπικότητα της εμβέλειας Μιλόσεβιτς. Μόνος αυτός στο παρελθόν κατάφερε να εκλεγεί δύο φορές από τον πρώτο γύρω και με μεγάλα ποσοστά, τόσο συμμετοχής όσο και ψήφων. Ακόμη και αυτός όμως βλέπει με τρόμο το μέλλον. Οντως Πρόεδρος της Γιουγκοσλαβίας, φοβάται τη μη εκλογή του εκλεκτού του Μιλουτίνοβιτς, κάτι που σε συνάρτηση με την εκλογή στο Μαυροβούνιο του πολιτικού του αντιπάλου Τζιουγκάνοβιτς θα σημάνει την οριστική απομυθοποίησή του, αφού ο ρόλος του θα είναι πλέον διακοσμητικός, όπως ορίζει άλλωστε το Σύνταγμα. Στο σκεπτικό των πολιτών για τη συμμετοχή τους ή όχι στις εκλογικές διαδικασίες επέδρασε και η απόφαση Κλίντον για παράταση ενός ακόμη χρόνου του οικονομικού αποκλεισμού της χώρας, κάτι που εντείνει την απογοήτευση για το μέλλον, άρα και την απάθεια προς τα πολιτικά δρώμενα. Με την απόφαση αυτή δεσμεύονται τα περιουσιακά στοιχεία και οι καταθέσεις της χώρας στις ΗΠΑ για έναν ακόμη χρόνο. Η δικαιολογία της απόφασης ήταν ότι δεν έχει περπατήσει η Συνθήκη του Ντέιτον και κυρίως το σημείο που αναφέρει ότι όλες οι χώρες που δημιουργήθηκαν μετά τον εμφύλιο αποτελούν νομική συνέχεια της ενιαίας Γιουγκοσλαβίας. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να μοιράσουν τόσο το χρυσό που υπάρχει στις διεθνείς τράπεζες, όσο και τα άλλα κινητά και ακίνητα περιουσιακά στοιχεία της πρώην ενιαίας Γιουγκοσλαβίας. Το πραγματικό σκεπτικό των Αμερικανών είναι η υπενθύμιση προς τους πολίτες και πολιτικούς της χώρας για το ποιος είναι το πραγματικό αφεντικό. Είναι αυτή η πολιτική που πραγματικά εντάσσεται στο πλαίσιο της λεγόμενης "νέας τάξης πραγμάτων".

Στις εκλογές αυτές νικητής πρέπει να θεωρείται ο υποψήφιος της "κεντροαριστερής" συμμαχίας, Μίλαν Μιλουτίνοβιτς. Παρά τις αντίθετες ενδείξεις, τα πήγε καλύτερα από τον προηγούμενο υποψήφιο της συμμαχίας και απέσπασε περίπου 2% παραπάνω από αυτόν σε σχέση με τον προηγούμενο πρώτο γύρο. Κατέκτησε την πρώτη θέση με 43% περίπου των ψήφων, κέρδισε σε 28 από τις 29 εκλογικές περιφέρειες και για 200.000 χιλιάδες ψήφους δεν εκλέχτηκε Πρόεδρος από τον πρώτο γύρο. Η επιτυχία του οφείλεται στο προφίλ χαμηλών τόνων που έδειξε καθ' όλη τη διάρκεια της προεκλογικής περιόδου, αλλά και στην πετυχημένη πολιτική του καριέρα έως τώρα. Στα μάτια του κόσμου φαντάζει ως εκείνος ο πολιτικός που στα δύσκολα χρόνια του εμπάργκο κατάφερε να αναπτύξει άριστες διπλωματικές σχέσεις με την Ελλάδα, εκμεταλλευόμενος στο έπακρο τη θέση του ως πρέσβη στην Αθήνα. Επίσης, με τις διακηρύξεις του για γρήγορη ιδιωτικοποίηση της εναπομείνασας κρατικής και συνεταιριστικής γης, κατάφερε να κερδίσει την πλειοψηφία στην ύπαιθρο. Ετσι εξηγείται και το γεγονός ότι η πλειοψηφία των ψήφων που απέσπασε προερχόταν από τις αγροτικές περιοχές, σε αντίθεση με τις πόλεις που πέτυχε χαμηλότερα ποσοστά. Ακόμη, δεν παρέλειψε και αυτός - για καθαρά λαϊκιστικούς λόγους - να ξεθάψει την αιώνια αντίθεση παρτιζάνων - τσέτκινς, πατώντας στο συναίσθημα του κόσμου. Ανεξάρτητα πάντως από την εκλογή του ή όχι στο δεύτερο γύρο, θεωρείται ως ο πιο πετυχημένος υποψήφιος της συμμαχίας και ποντάρει στην αλλαγή του εκλογικού νόμου στην περίπτωση που δεν εκλεγεί τώρα.

Ο ακροδεξιός Σέσελι με το 33% κατάφερε να έχει μια αύξηση 100.000 ψήφων σε σχέση με τον προηγούμενο πρώτο γύρο. Για ακόμη μια φορά ο θερμόαιμος φίλος των απανταχού της Γης ακροδεξιών πόνταρε στο λαϊκισμό. Εκφράζει εκείνη τη μερίδα των Σέρβων που δεν αποδέχονται τη Συμφωνία του Ντέιτον και προσδοκούν την επιστροφή στα "πάτρια εδάφη". Σε ερωτήσεις δημοσιογράφων πώς θα το πετύχει, απαντά, με τη βία και τον πόλεμο. Ταυτόχρονα, απολαμβάνει την εμπιστοσύνη εκείνης της μερίδας της άρχουσας τάξης, που ζητάει γρήγορη ιδιωτικοποίηση των πάντων και θάψιμο όλων των στοιχείων που θυμίζουν το σοσιαλιστικό παρελθόν. Παρότι προσδοκά στο δεύτερο γύρο εισροή ψήφων από το στρατόπεδο του Ντράσκοβιτς και όλων εκείνων που βλέπουν στο πρόσωπό του τη μοναδική ευκαιρία για γκρέμισμα από την εξουσία των Σοσιαλιστών, οι ελπίδες του για εκλογή είναι μικρές. Αυτό, από τη μια, λόγω σίγουρης μειωμένης συμμετοχής στο δεύτερο γύρο, αλλά και γιατί προς το παρόν δε φαίνεται να απολαμβάνει την εμπιστοσύνη των ιμπεριαλιστών, που φοβούνται τις εύθραυστες ισορροπίες που οικοδόμησαν και που διαφυλάσσουν τα συμφέροντά τους.

Ο τρίτος υποψήφιος, Βουκ Ντράσκοβιτς, απέτυχε παταγωδώς με το 16% των ψήφων που συγκέντρωσε. Ποσοστό 3% μικρότερο από την προηγούμενη φορά, που τον βγάζει οριστικά έξω από κάθε μελλοντική διεκδίκηση. Η αποτυχία του πρέπει να αναζητηθεί κύρια στον αλλοπρόσαλλο πολιτικό του λόγο. Οι κραυγές του για τη βασιλεία και το Θεό που θα σώσει τη Σερβία μόνο κωμικοτραγικές φαντάζουν. Είναι ο πολιτικός που ξεθάβει τα φαντάσματα του παρελθόντος και προσπαθεί να γυρίσει τη χώρα στο φεουδαρχικό πολιτικό σύστημα. Τελευταία ακούγονται και φωνές εναντίον του μέσα από το κόμμα του, που ζητούν την αντικατάστασή του.

Σε περίπτωση αποτυχίας και αυτού του γύρου τα πράγματα περιπλέκονται ακόμη περισσότερο. Τα σενάρια που ακούγονται είναι δύο. Πρώτο σενάριο είναι η διεξαγωγή νέων εκλογών σε δύο μήνες με την ίδια διαδικασία, όπως ορίζει το Σύνταγμα. Σε αυτή την περίπτωση χρέη Προέδρου ασκεί ο πρόεδρος της Βουλής, που ανήκει στους Σοσιαλιστές και άρα περνάει την πολιτική τους.

Σενάριο δεύτερο είναι η αλλαγή του εκλογικού νόμου. Στην περίπτωση αυτή η εκλογή γίνεται στο δεύτερο γύρο ανάμεσα στους τρεις πρώτους υποψήφιους, ανεξάρτητα από το ποσοστό συμμετοχής του κόσμου, δηλαδή ο πρώτος σε ψήφους εκλέγεται Πρόεδρος. Το σενάριο αυτό ακούγεται έντονα τελευταία, τόσο από τους κόλπους του Σοσιαλιστικού Κόμματος όσο και από τον Σέσελι, απαραίτητη προϋπόθεση, γιατί με τις ψήφους τους στη Βουλή μπορούν να κάνουν τη χρειαζούμενη συνταγματική αναθεώρηση.

Ανεξάρτητα πάντως από την εκλογή τώρα ή σε επόμενες εκλογές νέου Προέδρου, πρέπει να τονίσουμε ότι δεν μπορεί κανείς να κυβερνήσει χωρίς τους απαραίτητους συμβιβασμούς. Αυτό γιατί στη Βουλή της Σερβίας δεν έχει κανείς πλειοψηφία και η νομοθετική αρμοδιότητα σύμφωνα με το Σύνταγμα ανήκει τόσο στη Βουλή όσο και στον Πρόεδρο.

Φώτης Αγγελος ΜΠΕΛΕΡΗΣ