Εν αρχή ήσαν οι 11 πυρηνικές δοκιμές. Στη συνέχεια, οι εξάρσεις της εθνικιστικής υστερίας. Μετά οι κυρώσεις. Κατόπιν το "πάγωμα" και οι προσπάθειες αποκατάστασης ενός - στοιχειώδους, έστω - διαλόγου. Και τις τελευταίες μέρες, Πακιστάν και Ινδία, ΗΠΑ, Κίνα και Ιράν, καθ' όλες τις ενδείξεις, ξαναμπλέχτηκαν (;) σε ένα "γαϊτανάκι" πυρηνικής υστερίας, που απειλεί να επαναφέρει την Ασία σε κατάσταση σχεδόν ψυχροπολεμικής κρίσης. Η "Ford Motors" ξέρει καλύτερα: Την Τετάρτη σύναψε συμφωνία 380 εκατομμυρίων δολαρίων για την εξαγορά ινδικής αυτοκινητοβιομηχανίας, παρά τις υποτιθέμενες σκληρές οικονομικές κυρώσεις της Ουάσιγκτον...

Η είδηση πρωτομεταδόθηκε την Τετάρτη, μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, από το βρετανικό αμυντικό περιοδικό "Jane's": Μια ομάδα πέντε πυρηνικών επιστημόνων του Πακιστάν αποσκίρτησαν από τη χώρα και στις 22 Μάη ζήτησαν πολιτικό άσυλο στις ΗΠΑ, μετά από διαφωνία που είχαν (με τους πολιτικούς - στρατιωτικούς τους προϊσταμένους, προφανώς), όσον αφορά ένα "σχεδιαζόμενο πρώτο πυρηνικό χτύπημα" κατά της Ινδίας και ισχυριζόμενοι πως η Ινδία βρίσκεται στο στόχαστρο της πακιστανικής στρατιωτικής μηχανής (1). Την επομένη, το θέμα ήταν στα πρωτοσέλιδα του αμερικανικού Τύπου, με αφορμή την πρώτη συνέντευξη που έδωσε ένας εξ αυτών, ο 29χρονος Ιφτικάρ Τσόντρι Καν- στην οποία δήλωνε "πρόθυμος" να δώσει στις αμερικανικές υπηρεσίες πληροφοριών λεπτομέρειες για το πακιστανικό πυρηνικό πρόγραμμα, "συμπεριλαμβανομένης της βοήθειας που (η χώρα του) έλαβε από την Κίνα και το Ιράν" (2). Μιλώντας παρουσία του δικηγόρου του, ο Καν είπε πως φοβόταν "για τη ζωή του" και "για το ολέθριο αποτέλεσμα από έναν πυρηνικό πόλεμο". Και πρόσθεσε πως "όλος ο ισλαμικός κόσμος θα με καταδικάσει (...αλλά) θέλω οι ΗΠΑ να χρησιμοποιήσουν τους πόρους που διαθέτουν για να αποτρέψουν τέτοιες δραστηριότητες".

Η πακιστανική κυβέρνηση, με σκληρών τόνων ανακοίνωσή της από το Ισλαμαμπάντ, απάντησε ότι η στρατηγική του πρώτου χτυπήματος (first - strike strategy) δε θα μπορούσε να συζητηθεί με οποιονδήποτε επιστήμονα ή τον ίδιο τον Καν, ο οποίος, σύμφωνα με την ίδια ανακοίνωση, ήταν χαμηλόβαθμος μηχανικός χωρίς πρόσβαση σε τέτοιου τύπου πληροφορίες.

Αμερικανοί αξιωματούχοι, μιλώντας υπό τον όρο της ανωνυμίας, έλεγαν την Πέμπτη ότι προσπαθούν να διασταυρώσουν τους ισχυρισμούς του νεαρού Πακιστανού, με πρώτο στη λίστα το αν ήταν, όπως είπε, βοηθός διευθυντή του Κέντρου Πυρηνικής Ερευνας του Κουσάμπ στο Πακιστάν. Το Κέντρο απέρριψε τους ισχυρισμούς του την ίδια μέρα ως "κατασκευασμένες και αβάσιμες".

Πακιστανοί που ζουν στη Νέα Υόρκη, όπου ο Καν μετέβη, έλεγαν σε δημοσιογράφους πως ο 29χρονος συμπατριώτης τους "απλώς κοροϊδεύει τους Αμερικανούς για να εξασφαλίσει πράσινη κάρτα, κι αυτοί θα τον πιστέψουν" (3)...

Ανεξάρτητα του αν ο Καν είναι αυτός που ισχυρίζεται ότι είναι και αν οι ισχυρισμοί του έχουν σχέση με την πραγματικότητα, η απορρέουσα από τις εξελίξεις ένταση επαναφέρει τις δύο χώρες, το Πακιστάν και την Ινδία, σε συγκρουσιακή θέση. Αφορμές υπάρχουν άφθονες, όπως πάντα - την Τετάρτη, στο Γκουαουάτι του ινδικού κρατιδίου Ασαμ, 5 αυτονομιστές παραστρατιωτικοί σκοτώθηκαν σε ένοπλη σύγκρουση με αστυνομικούς (4). Στο Κασμίρ, για το οποίο οι δύο χώρες έχουν διεξάγει τρεις πολέμους από την ανεξαρτησία τους, παραμένει σε κατάσταση ανταρτοπολέμου, με τους αυτονομιστές αντάρτες (που κατά το Νέο Δελχί υποστηρίζονται από το Πακιστάν) να δολοφονούν τουλάχιστον 24 ανθρώπους επιτιθέμενοι σε δύο γάμους και να ανατινάσσουν ένα τρένο, με αρκετά θύματα (5). Ταυτόχρονα, στην Ινδία αρχίζουν ξανά να υψώνονται οι τόνοι των επιεικώς πατριδοκάπηλων που κακίζουν την κυβέρνηση του Αταλ Μπιχάρι Βάτζπαϊ, επειδή "δύο μήνες μετά τις (σ.σ.: 5 δικές της και 6 του Πακιστάν) πυρηνικές δοκιμές και την ανακήρυξη της χώρας σε πυρηνική δύναμη, δεν έχει γίνει τίποτε για να αναπτυχθεί οπλοστάσιο" (6)... Και ο Ινδός υπουργός Αμυνας, Τζορτζ Φερνάντες, έχει "ανακαλύψει" πως μετά τη συμφωνία ΗΠΑ - Κίνας, να μη στοχεύουν πλέον η μία την άλλη με τους πυρηνικούς τους πυραύλους, η χώρα του ίσως γίνει "ο πρώτος στόχος της Κίνας" (7).

Η υστερία είναι το τελευταίο που χρειάζονται οι δύο χώρες. Στα τέλη Ιούνη, οι πρωθυπουργοί των δύο χωρών πρόκειται να συναντηθούν στο Μπαγκλαντές, επ' ευκαιρία της συνόδου μιας νοτιοασιατικής οικονομικής ένωσης, της SAARC. Εκεί προβλέπεται να συζητήσουν την εξομάλυνση των σχέσεών τους, να αποκαταστήσουν έναν έστω βασικό διάλογο, να δουν το πρόβλημα του Κασμίρ - πιο ψύχραιμα, υποτίθεται. Αλλά αν ο καθένας τους πάει στην Ντάκα έχοντας να αντιμετωπίσει εθνικιστικές κραυγές στις εσωτερικές πολιτικές τους κονίστρες, η συνάντηση κορυφής θα έχει προαναγγελθείσα την αποτυχία της.

Οι δύο χώρες κινδυνεύουν από κάθε άποψη, λόγω της θανάσιμης πυρηνικής κούρσας, στην οποία ενεπλάκησαν και δείχνουν πρόθεση να συνεχίσουν. Δεν είναι μόνο ο κίνδυνος πυρηνικού ολέθρου (που για την ώρα μοιάζει απίστευτος, αλλά όχι και απίθανος). Είναι και οι επιπτώσεις που υφίστανται ήδη. Και οι δύο κυβερνήσεις έχουν υποστεί βαριές οικονομικές κυρώσεις από τις ΗΠΑ, την Ιαπωνία και ένα ευρύ γκρουπ χωρών. Οι κυρώσεις αφορούν κατά πρώτο λόγο τις εξαγωγές τους. Για την Ινδία, το κόστος είναι σκληρό, αλλά μπορεί να το"ξεπεράσει". Πολύ περισσότερο, αφού πολυεθνικές επιχειρήσεις δεν έχουν κανένα πρόβλημα να επενδύουν σ' αυτήν: Οπως η "Ford Motors", που εξαγόρασε την Τετάρτη το 92% των μετοχών της κρατικής αυτοκινητοβιομηχανίας "Mahindra & Mahindra", έναντι 380 εκατ. δολαρίων. Το "μάρμαρο" πληρώνουν οι απλοί πολίτες, αφού ο προϋπολογισμός που αναμένεται να ψηφιστεί αυτές τις μέρες είναι το λιγότερο "άγριος". Το Πακιστάν είναι σε πολύ χειρότερη μοίρα. Η δήλωση που έκανε ο Αλί Ζουλφικάρ Μπούτο εν έτει 1974, ότι "για να χτίσει πυρηνικό οπλοστάσιο στο Πακιστάν θα έτρωγε γρασίδι", κινδυνεύει να γίνει πολύ οδυνηρή πραγματικότητα για τους Πακιστανούς του σήμερα...

Εν κατακλείδι, Ινδία και Πακιστάν κινδυνεύουν από τη διακηρυγμένη (από τον Πρόεδρο Κλίντον) πρόθεση των ΗΠΑ να παρέμβουν στην κρίση ως "ο" διαμεσολαβητής: Αν συρθούν σε μια τέτοια "διαδικασία", θα αναγκαστούν να προβούν σε υποχωρήσεις και "ανοίγματα" πέρα από κάθε πρόβλεψη...

Μπ. Γ.

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

1). Jane's Defence Weekly, "Pakistani scientists defect", 1/7/1998.

2). ABCNews, "Has Pakistan Planned Attack?", 1/7/1998.

3). Στην εφημερίδα του Πακιστάν "Dawn", "Pakistan N - scientist seeks asylum in US", 2/7/1998.

4). CNN Interactive, "Five militants die in clash with Indian soldiers", 2/7/1998.

5). "International Herald Tribune", "How to Defuse Kashmir" (κύριο άρθρο) 30/6/1998.

6). Στην εφημερίδα "Times of India", "No move yet to set up nuclear command", 2/7/1998.

7). "Financial Times", "India accuses US and China over nuclear proliferation", 29/6/1998.