Οι ρίζες της διαπάλης μεταξύ της Βρετανίας και της Ιρλανδίας είναι βαθιές και μπερδεμένες. Θρησκευτικές, πολιτιστικές, κοινωνικές και ταξικές διαφορές λειτούργησαν σαν "λίπασμα" στη διαμάχη. Από το 1170 όταν ο Βρετανός Ερλ του Πεμπρόουκ κατέφτασε στην κομητεία του Γουέξφορντ για να βοηθήσει τον Ιρλανδό βασιλιά Λέινστερ να αντιμετωπίσει τις ίριδες και όσους προσέβλεπαν στο θρόνο του μέχρι τις μέρες μας οι σχέσεις μεταξύ των δύο λαών μόνο φιλικές δεν ήταν. Οι διαφορές αυτές οδήγησαν και στην τριαντάχρονη περίοδο των "ταραχών" - "the Troubles" - που έληξε(;) με την υπογραφή της ειρηνευτικής συμφωνίας. Για πολλούς όμως ορισμένα περιστατικά και γεγονότα παραμένουν ολοζώντανα και μία σπίθα αρκεί να βάλει φωτιά στα πάθη...

Η ειρηνευτική συμφωνία, το δημοψήφισμα της 22ας του Μάη και οι εκλογές της 25ης Ιούνη είναι μόνο μία καλή και στέρεη αρχή, αλλά το βρετανικό περιοδικό "Economist", που αμέσως μετά τη συμφωνία αποχαιρέτησε την αιματοκυλισμένη τριακονταετία με τον τίτλο "Αντίο σε όλα αυτά", μάλλον βιάστηκε. Ισως αν τον τίτλο ακολουθούσε ένα μεγάλο ερωτηματικό να υπήρχε μεγαλύτερη ισορροπία μεταξύ επιθυμητού και πραγματικού.

Η ευρύτατη αποδοχή της ειρηνευτικής συμφωνίας της 10ης Απρίλη, αλλά και η πλειοψηφία (76 από το σύνολο των 108) που απέσπασαν τα κόμματα που στηρίζουν την ειρηνευτική συμφωνία στο νεοσύστατο τοπικό Κοινοβούλιο αυτής της βρετανικής επαρχίας, τονώνουν την αισιοδοξία ότι η ειρήνη - που τόσο η μία όσο και η άλλη πλευρά συνεχίζουν να αγωνιούν τι λογής είναι αυτή η παράδοξη ειρήνη και πόσες πιθανότητες έχει να επιβιώσει - θα προχωρήσει έστω και αν χρειαστεί να περάσει από σαράντα κύματα...

Τρικυμία ενόψει; Μπορεί. Αυτό που δεν είναι αμέσως αναγνώσιμο, αφού κρύβεται καλά από τις τυμπανοκρουσίες για τη "νέα εποχή" και έναν πιθανό "εξορκισμό" της πρότερης κατάστασης, είναι η διχαστική τάση η οποία υπήρξε περισσότερο από εμφανής τόσο στα αποτελέσματα του δημοψηφίσματος όσο και στις εκλογές. Εκπληξη αποτέλεσε η συσπείρωση πολλών δυνάμεων των προτεσταντών γύρω από το "Δημοκρατικό Ενωτικό Κόμμα" (DUP) του αιδεσιμότατου Ιαν Πέισλι (1). Το DUP κατάφερε να αποσπάσει ένα σημαντικό ποσοστό, αγγίζοντας το 20% σχεδόν όσο και το άλλο μεγάλο κόμμα των Προτεσταντών το "Ενωτικό Κόμμα του Ολστερ" (UUP) που ηγείται ο Ντέιβιντ Τριμπλ (2) που ήδη εκλέχτηκε πρόεδρος της Βορειοϊρλανδικής Εθνοσυνέλευσης της ημιαυτόνομης επαρχίας. Συνδυασμένο με την αποτυχία του άλλου πολέμιου της συμφωνίας του "Δημοκρατικού Κόμματος του Ολστερ" (UDP) να εκλέξει έστω και ένα μέλος στο Κοινοβούλιο προκαλούν πολλαπλούς τριγμούς και φόβους με πρώτη την παρέλαση του τάγματος της Οράγγης, που παρά την απαγόρευσή της από την Ανεξάρτητη Επιτροπή Παρελάσεων θα πραγματοποιηθεί. Μια αιμορραγική κατάσταση, πολύ πρόσφατη, που ακόμα δεν έχει τεθεί εκτός της "νέας εκσυγχρονιστικής βορειοϊρλανδικής πραγματικότητας" και μπορεί να επαναληφθεί σήμερα, αφού το Τάγμα της Οράγγης (3) - μια παλιά προτεσταντική αδελφότητα - θεωρεί την παρέλαση στην οδό Γκάρβαγκι παραδοσιακό δικαίωμα της προτεσταντικής κοινότητας, ενώ εκπρόσωπός του δήλωσε ότι η παρέλαση θα γίνει όποια και να είναι η απόφαση της Επιτροπής. Τα δείγματα που υπάρχουν είναι εφιαλτικά, αφού τις ταραχές ακολούθησε μπαράζ βομβιστικών επιθέσεων σε ρωμαιοκαθολικές εκκλησίες και ο κίνδυνος της ανάφλεξης καραδοκεί, ενώ οι προσπάθειες εκτόνωσης προς το παρόν πέφτουν στο κενό κι ας σπεύδει ο Τόνι Μπλερ.

Ετσι, το ερώτημα που επιτάσσει μια άμεση απάντηση είναι κατά πόσο ο Τριμπλ θα σηκώσει το ανάστημά του απέναντι στη διχασμένη προτεσταντική κοινότητα, αλλά και στο ίδιο του το κόμμα και πώς θα υπουργοποιήσει τα δύο μέλη του Σιν Φέιν, τον ηγέτη του Τζέρι Ανταμς και τον υπαρχηγό Μάρτιν ΜακΓκίνες,που δικαιωματικά ανήκουν εκεί. Οι πολιτικοί παρατηρητές εκτιμούν ότι οποιαδήποτε απόφαση και αν πάρει, είναι σίγουρο πως θα αντιμετωπίσει ανάλογα προβλήματα. Αν αφήσει "εκτός νυμφώνος" τα δύο ηγετικά στελέχη του Σιν Φέιν, θα "τορπιλίσει" την ειρηνευτική διαδικασία, αν όμως τα συμπεριλάβει, δε θα πρέπει να αποκλειστούν εξεγερσιακές καταστάσεις, τόσο στο ίδιο του το κόμμα, όσο και στην υπόλοιπη προτεσταντική κοινότητα, γεγονός που μπορεί να αναζωπυρώσει τις ταραχές.

Το μελανότερο και σκοτεινότερο όμως των ερωτημάτων που παραμένει είναι τι θα γίνει τελικά με τον αφοπλισμό, που θα έπρεπε ήδη να αρχίσει και έχει βαλτώσει. Ο ΙΡΑ δεν έχει απαντήσει θετικά και το μόνο που επιβεβαιώνει είναι τη δέσμευσή του στη μονομερή εκεχειρία για "συγκεκριμένο και βραχύ χρονικό διάστημα", αλλά και οι προτεσταντικές παραστρατιωτικές ομάδες συνεχίζουν τη δράση τους με ορατό τον κίνδυνο της ανάφλεξης και το πιθανό "ναυάγιο" της συμφωνίας. Σε συνέντευξή του ο Μάρτιν ΜακΓκίνες προς το BBC (28/5) ερωτηθείς αν το Σιν Φέιν θα προσπαθήσει να "πείσει" τον ΙΡΑ να αρχίσει τον αφοπλισμό, δεν απάντησε καθαρά για το τι πρόκειται να κάνει ο ΙΡΑ, δηλαδή αν θα συμμορφωθεί με την ειρηνευτική συμφωνία και αρχίσει την παράδοση του οπλισμού. Για την ακρίβεια, απαντώντας προς το δημοσιογράφο, δεν προσέφερε ούτε ένα δείγμα των προθέσεων του ΙΡΑ και μάλιστα άφησε το θέμα να εκκρεμεί... αφήνοντας εξίσου και το αδιάλλακτο κομμάτι της προτεσταντικής κοινότητας να ωρύεται για τους "μαφιόζους" του ΙΡΑ.

Ακόμα και αν στο θέμα του αφοπλισμού υπάρξει κάποτε τελικά συναίνεση, τι θα γίνει με την αστυνόμευση του Ολστερ; Οι μεν καθολικοί ακόμα και αυτοί που δεν ανήκουν και δεν υποστήριζαν τον ΙΡΑ αναρωτιούνται - δικαίως θα λέγαμε - πώς θα μπορέσουν οι Ιρλανδοί καθολικοί να παραδώσουν τα όπλα και να αστυνομευτούν από ένα Σώμα που είναι αμιγές προτεσταντικό, παρά τη μελλοντική ανάμειξή του με την εισδοχή των καθολικών στοιχείων. Οι δε προτεστάντες εκφράζουν φόβους ότι με το άνοιγμα του Αστυνομικού Σώματος θα εισέλθουν στη δύναμή του πολλοί καθολικοί, που αυτή τη στιγμή ή στο παρελθόν είχαν βρεθεί στη φυλακή κατηγορούμενοι για τρομοκρατική δράση.

Ο κύβος ερρίφθη και οι ποθούμενες διαδικασίες έχουν δρομολογηθεί, το πολυτάραχο Ολστερ θα αποτελέσει πιθανά κομμάτι της σύγχρονης ιστορίας. Οπως και να έχει, στη Βόρεια Ιρλανδία υπήρξε και υπάρχει μια εποχή "πριν" και μια "μετά" την ανακωχή ή την ειρήνη κι αυτό είναι κάτι που θα μείνει για πάντα, άσχετα αν οι καιροί έχουν αλλάξει και έχουν μεσολαβήσει 3.600 νεκροί.

Σημειώσεις:

(1) Ιαν Πέιλι,ηγέτης του DUP που παρά την ιδιότητα του ιερωμένου κρατά υψηλά τους τόνους, οργανώνει συλλαλητήρια όπου εν εξάλλω δηλώνει στους οπαδούς του "γεννηθήκαμε Βρετανοί, θα παραμείνουμε Βρετανοί και θα πεθάνουμε Βρετανοί", ενώ εξαρχής απέρριψε κατηγορηματικά το κείμενο της συμφωνίας και περιορίστηκε στο ρόλο της Κασσάνδρας, προβλέποντας ποταμούς αίματος. Δυστυχώς, δεν άργησε να επαληθευτεί, καθώς το Ολστερ θρήνησε στις 21/4 το πρώτο του θύμα σε "καιρό ειρήνης".

(2) Στις 18 του Απρίλη, μια βδομάδα μετά την επίτευξη της συμφωνίας ειρήνευσης, ο ηγέτης του μεγαλύτερου προτεσταντικού κόμματος του Ενωτικού Κόμματος του Ολστερ (UUP), Ντέιβιντ Τριμπλ, ανακοίνωσε με πολλή συγκατάβαση προς τα παγκόσμια μέσα ενημέρωσης την αποδοχή της συμφωνίας από το κόμμα του. Ολοι υποδέχτηκαν την ανακοίνωση με ανακούφιση, αλλά λίγη βάση έδωσαν στο ποσοστό των μελών και στελεχών του κόμματος που ενέκρινε τη συμφωνία... Μόλις το 60%. (CNN, 19/4/98) Λίγες μέρες αργότερα τρία ηγετικά στελέχη του UUP θα αποσκιρτήσουν και θα ταχθούν με τον ηγέτη του ετέρου σημαντικού προτεσταντικού κόμματος, του Δημοκρατικού Κόμματος του Ολστερ (UDP).

(3) Προτεσταντική οργάνωση με αρκετών αιώνων ιστορία, η οποία λειτουργεί βασισμένη σε τεκτονικά πρότυπα. Ο Τζέιμς Μολινό είναι ακόμα σήμερα ο Μέγας Διδάσκαλος.

Πηγές: "Irish Times", CNN, "Economist", "Time", "Newsweek", "Herald Tribune". "Daily Telegraph", 21/4/98.