- Ο ομιλητής θεωρεί ότι μόνη ωφέλιμη για την επιβίωση του έθνους γνώμη είναι η δική του (αμάρτημα λογικό), ότι αυτοί που έχουν άλλη γνώμη θέλουν να στερήσουν το έθνος από μία δύναμη προστασίας, επιβίωσης (αμάρτημα ηθικό). Και τα δύο προϋποθέτουν την εκ μέρους του ομιλητή αποδοχή μιας ιστορικής ερμηνείας μονόπλευρης (4). Αισθάνθηκα τα αμαρτήματα του αρχιεπισκόπου ως αδικία σε βάρος εκατομμυρίων μελών της κοινωνίας μας και σκέφτηκα να εκφράσω τη διαμαρτυρία μου (5), θυμίζοντας στον αδικητή ότι συνειρμικά η μνήμη ανακάλεσε έναν παλαιότερο μητροπολίτη Δημητριάδος, που παρασύρθηκε σε λόγους άδικους εναντίον κάποιου Αλ. Δελμούζου, αλλά στη δίκη που ακολούθησε αποδείχτηκαν ανακριβείς οι λόγοι του αγίου.

Τον ακούσαμε πρόσφατα ευχόμενον να τον αξιώσει ο θεός να ανοίξει τις πύλες της Παναγίας Σουμελά στον Πόντο "επικεφαλής του Ελληνισμού". Τέτοια ευχή λεγόμενη στην ελλαδική Μονή της Παναγίας Σουμελά μπορεί να προκαλέσει χειροκρότητα βαθιάς νοσταλγίας, αλλά λεγόμενη παρουσία της πολιτικής ηγεσίας δημιουργεί διπλωματική περιπλοκή (6), εκτός του ότι εγκλείει φαντασιακή αντιποίηση αρμοδιότητας και ιστορικής ευθύνης. Το να εύχεται ως άτομο να μονάσει κάπου στον Πόντο είναι ζήτημα προσωπικό (7), αλλά "επικεφαλής του Ελληνισμού"; Ποιους ρώτησε και τον εμπιστεύτηκαν; Αν ρωτούσε, κάποιον που γνωρίζει ιστορία θα του θύμιζε ότι αρχηγός της Εκκλησίας "επικεφαλής του Ελληνισμού" έχει προωθηθεί μόνο σε μέρες πολύ θλιβερές (π.χ. 1453... και 1945).

Φ. Κ. Βώρος, Ph. D.,

Επίτιμος σύμβουλος του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου

Σημειώσεις:

1. Κυριοτέρων ή καιριοτέρων έγραψαν τότε διάφορες εφημερίδες.

2. "Ριζοσπάστης" 28.5.98: Υπερμετροέπεια...

3. "Ελευθεροτυπία" 29.5.98.

4. Η επιστημονικά τεκμηριωμένη ιστοριογραφία οδηγεί σε άλλα συμπεράσματα. Ενδεικτικά θυμίζω εδώ έναν ένθεο ερευνητή - διπλωμάτη, τον Π. Πιπινέλη, στο βιβλίο του: Ιστορία της Νεωτέρας Ελλάδος,τ. 1ο, γράφει: "Ο πασάς και ο δεσπότης είχαν κοινά συμφέροντα... ".

5. Αρθρο: Γραικύλος περί Γραικύλων διαμαρτυρόμενος ("Εμπρός" Λέσβου, 9.7.1998). Και ως προς το αμάρτημα αυτό περιμένω να ζητήσει δημόσια συγνώμη. Η μετάνοια είναι χριστιανική αρετή, εκτός βέβαια αν εμποδίζεται από αντικίνητρα ψυχολογικά.

6. Εχει κιόλας προκαλέσει αντιδράσεις πολιτικές από υπουργούς και βουλευτές. Παράλληλα, ο Τύπος - που δε γνωρίζει από εκκλησιολογία - άρχισε να σχολιάζει με φαιδρότητα το φαινόμενο Χριστόδουλος.

7. Και προσωπικά του το εύχομαι, αν έχει τέτοιο πόθο διακαή.

8. Πολλοί πιστοί θα αρχίσουν να αναρωτιούνται κατά πόσο η Εκκλησία επιτελεί το κύριο έργο της (ανθρωπιστικό - κοινωνικό) με τέτοια πολυπράγμονα ανάμειξη του αρχιεπισκόπου σε ζητήματα έξω από τις αρμοδιότητές του. Διχασμός συνειδήσεων υποφώσκει στον ορίζοντα. Είναι δυνατόν να τον θέλει κανείς;