Στη σημερινή εποχή, μετά το Β Παγκόσμιο Πόλεμο, την εμφάνιση διαφόρων ενοποιήσεων, όπως η Μπενελούξ (1948), η ΕΚΑΧ (1951), η ΕΖΕΣ (1959) και η ΕΟΚ(1957), που απέβλεπαν στον παραμερισμό των εμποδίων για τη διευκόλυνση των συναλλαγών και την εφαρμογή κοινής πολιτικής σε όφελος των συμφερόντων του κεφαλαίου.

Αιτίες, που σπρώξανε τα καπιταλιστικά κράτη της Ευρώπης προς την κατεύθυνση δημιουργίας τέτοιων ενώσεων ήσαν τα προβλήματα που αντιμετώπιζαν οι οικονομίες τους, κυρίως στον τομέα των εμπορικών διεξόδων. Επίσης, ήταν φανερό πως υπήρχε γι' αυτές τις χώρες ζήτημα εύρεσης νέου τρόπου εκμετάλλευσης των υπανάπτυκτων και εξαρτημένων χωρών, που ήσαν θύματά τους πριν από το Β Παγκόσμιο Πόλεμο. Πέραν όμως από αυτό, ήταν και η επιδίωξή τους να πετύχουν μια άμβλυνση στον αναμεταξύ τους ανταγωνισμό, καθώς και ένα νέο καταμερισμό των παραγωγικών κλάδων, με βάση την υπεροχή των παραγωγικών εξόδων (1).

Οσον αφορά την ίδρυση της Κοινής Αγοράς, ειπώθηκε από πολλούς οικονομολόγους και πολιτικούς πως ήταν "μια ένωση μονοπωλιακών συμφερόντων επιχειρήσεων, παρά μια αξιοποίηση οικονομιών χωρών προς γενικότερο συμφέρον" (2).

Με το πέρασμα του χρόνου, η ΕΟΚ αποδείχτηκε ανεπαρκής και αναποτελεσματική για τη μαζική εκμετάλλευση των λαών από το χρηματιστικό κεφάλαιο. Ετσι, αφού η ΕΟΚ δεν ανταποκρινόταν στο βαθμό που προσδοκούσαν οι ιμπεριαλιστές, με βάση τις σύγχρονες συνθήκες, προχώρησαν στο νέο τύπο "συνεταιρισμού", που πάντα είχαν στο νου τους, την "Ευρωπαϊκή Ενωση".

* * *

Για να γίνει, όμως, κατανοητή αυτή η θέση, πρέπει να υπογραμμίσουμε πως ανέκαθεν υπήρχε αυτό το όνειρο της ΕΕ (Πανευρώπη) και είχε απασχολήσει τους κεφαλαιοκράτες (3).

Πάντως, για πρώτη φορά, προβλήθηκε επίσημα και ολοκληρωμένα από τη Γαλλία στα 1930 με το "Σχέδιο Μπριάν" η σύσταση μιας "Ευρωπαϊκής Ομοσπονδίας" με σκοπό τη συσπείρωση της καπιταλιστικής Ευρώπης σε μια πολιτική και στρατιωτική κοινότητα. Ομως, η πρόταση εκείνη βρήκε πολλές δυσκολίες και, τελικά, ναυάγησε με την κήρυξη του Δεύτερου Παγκόσμιου Πολέμου, που ξεκίνησε ο Χίτλερ με το δόγμα του "ζωτικού χώρου". Το θέμα της "οικονομικής και πολιτικής ολοκλήρωσης της Ευρώπης" έρχεται πάλι στο προσκήνιο, μεταπολεμικά, στα 1952 στο Διεθνές Συνέδριο της Γένουας (4). Και προβάλλεται αργότερα στη Διάσκεψη της Μεσσήνης τον Ιούνη του 1955, που προπαρασκεύασε εκείνη της Ρώμης το Μάρτη του 1957 και σηματοδότησε τη μελλοντική επιδίωξη του καπιταλισμού της δημιουργίας μιας "Ενωμένης Ευρώπης". Οι ιμπεριαλιστές σ' αυτόν τον οργανισμό είχαν εναποθέσει όλες τους τις ελπίδες πως θα πετύχαιναν "την καθιέρωση κοινών θεσμών, τη συγχώνευση των εθνικών οικονομιών, τη δημιουργία κοινής αγοράς και την εναρμόνιση της κοινής πολιτικής των κρατών που θα ήταν μέλη του" (5). Και, πραγματικά, η μετεξέλιξη της ΕΟΚ σε Ευρωπαϊκή Ενωση, όπως προβλεπόταν, έγινε και επισφραγίστηκε με την υπογραφή της "Συνθήκης του Μάαστριχτ" από τους αρχηγούς των κρατών - μελών στις 7 Φλεβάρη 1992 και ίσχυσε από την 1η Νοέμβρη 1993.

* * *

Πέραν όμως αυτού, από μια βαθιά μελέτη του κειμένου της συνθήκης, αποκαλύπτεται και η πρόθεση των ιμπεριαλιστών για καταλήστεψη των μικρότερων κρατών - μελών και απώλεια, προοδευτικά, της εθνικής και πολιτιστικής τους ταυτότητας, αλλά και ο περιορισμός κυριαρχικών τους δικαιωμάτων.

Αλλά και στο άρθρο Γ της Συνθήκης η φράση: "Τηρείται και αναπτύσσεται το κοινοτικό κεκτημένο", δηλαδή το θεσμικό, νομικό και λειτουργικό πλαίσιο της ΕΕ, αποτελεί ένα δεσμευτικό όρο σε βάρος των μικρότερων κρατών - μελών. Επίσης το κείμενο της συνθήκης, αν και είναι διατυπωμένο με σατανικό τρόπο, δεν καταφέρνει να κρύψει τις προθέσεις του Διευθυντηρίου και της άρχουσας τάξης ότι "διαθέτει τα μέσα που απαιτούνται για την επίτευξη των στόχων τους και για την επιτυχή εφαρμογή της πολιτικής τους", που δεν είναι άλλο από την άμεση αντιμετώπιση των λαϊκών κινημάτων σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο (6).

* * *

Η μεταλλαγή της ΕΕ των ιμπεριαλιστών σε μια "Ενωμένη Ευρώπη των λαών" αφορά όλους τους λαούς των κρατών - μελών, γιατί όλοι είναι θύματα της αντιλαϊκής και αντεργατικής πολιτικής της ΕΕ των ιμπεριαλιστών. Σήμερα, που ο καπιταλισμός περνάει μια βαθιά κρίση σε παγκόσμια κλίμακα και μέσα στην ΕΕ επιδεινώνονται οι καπιταλιστικές αντιθέσεις, μπορεί να γίνει πιο φανερός ο δρόμος για την άλλη Ευρώπη του μέλλοντος, που θα εξυπηρετεί τα συμφέροντα των λαϊκών και μικρομεσαίων στρωμάτων, την εργατική τάξη, τους αγρότες - μικροκαλλιεργητές. Πραγματικά, όλες οι συγκυρίες αποδείχνονται ευνοϊκές για να μπορέσουν οι λαοί να πάρουν στα χέρια τους το μέλλον τους. Πρωταγωνιστές σ' αυτήν την προσπάθεια πρέπει να είναι τα κομμουνιστικά κόμματα κάθε χώρας και τα προοδευτικά κινήματα. Σ' αυτά πέφτει το βάρος να γίνουν οι μπροστάρηδες στον αγώνα των λαών ενάντια στην Ευρωπαϊκή Ενωση των ιμπεριαλιστών. Καθώς και στην αντίστασή τους ενάντια στην επίθεση που έχει εξαπολύσει το μεγάλο κεφάλαιο, ύστερα από την απουσία του αντίπαλου δέους, για να επανακτήσει ό,τι οι εργαζόμενοι έχουν κατακτήσει με τους πολύχρονους αγώνες τους (9).

* * *

Σταύρος ΚΑΛΦΙΩΤΗΣ

Πηγές:

1. "Ναυτεμπορική", φύλ. 30.4.58.

2. "Νέα Οικονομία" Οκτώβρης 1957. Σ. Χλωρός "Η ΕΟΚ".

3. Εγκυκλοπαίδεια Οικονομικών Επιστημών, τόμ. 6, σελ. 578.

4. Αρχείο Δ. Καλιτσουνάκη 1953 τόμ. 33, σελ. 30.

5. Απ. Κακαβά "Η ΕΟΚ", έκδοση "Σύγχρονη Εποχή" 1978, σελ. 134.

6. Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Λαρούς, Μπριτάνικα (λημ. Ευρωπαϊκή Ενωση)

7. "Ριζοσπάστης": Ειδική έκδοση "Η συνθήκη για την Ευρωπαϊκή Ενωση".

8. "Ρίζος", φύλ. 24 - Οκτώβρης - 1998, σελ. 6.

9. "Διεθνής Συνάντηση Κομμουνιστικών Κομμάτων", "Ρ", ειδική έκδοση, 2.7.98.

Σήμερα που ο καπιταλισμός περνάει μια βαθιά κρίση σε παγκόσμια κλίμακα και μέσα στην ΕΕ επιδεινώνονται οι καπιταλιστικές αντιθέσεις μπορεί να γίνει πιο φανερός ο δρόμος για την άλλη Ευρώπη του μέλλοντος, που θα εξυπηρετεί τα συμφέροντα των λαϊκών και μικρομεσαίων στρωμάτων, την εργατική τάξη, τους αγρότες - μικροκαλλιεργητές