Ενοπλες αιματηρές συγκρούσεις, στρατιές προσφύγων, οικονομικές κυρώσεις και μόνιμοι εκφοβισμοί κατά του Βελιγραδίου, μέσω των εκάστοτε αποφάσεων των χωρών της "Ομάδας Επαφής", συγκρότηση δυνάμεων ταχείας επέμβασης στη γειτονική ΠΓΔΜ για την εξαπόλυση ΝΑΤΟικών επιδρομών, κατά καιρούς λεκτικές απειλές κατά Σέρβων και αυτονομιστών Κοσσοβάρων, ρήγμα στο μέτωπο των παρατάξεων των Αλβανών της περιοχής και διαφοροποίηση της πολιτικής τους έναντι των διαθέσεων και των σχεδίων των ξένων δυνάμεων. Φθάνουν αυτά; Μάλλον, όχι, καθώς αραιά - πυκνά διεθνείς παράγοντες, αλλά και αυτονομιστές Κοσσοβάροι επαναλαμβάνουν πως η πυριτιδαποθήκηστο Κόσσοβο ετοιμάζεται να αναφλεγεί από μήνα σε μήνα (με πιθανότερη εποχή την ερχόμενη άνοιξη...), απειλώντας να συμπαρασύρει στον όλεθρο του πολέμου πολλές από τις χώρες των Βαλκανίων. Εάν οι φόβοι αυτοί βγουν αληθινοί, τότε, μέσα στο 1999, ο εφιάλτης θα πάψει να κρέμεται ως "Δαμόκλειος Σπάθη" και θα"ζωντανέψει" εκτυλισσόμενος σε σκηνές Αποκάλυψης...

Βέβαια, από καιρό, οι ΗΠΑ, οι ισχυρότερες εκ των χωρών της ΕΕ (Γερμανία, Γαλλία, Βρετανία) είχαν θέσει το Κόσσοβο ως επόμενο στόχο των άμεσων επιβουλευτικών δραστηριοτήτων τους. Ορισμένες, για στρατηγικούς σκοπούς ή για να επεκτείνουν την τρομοκρατική ακτίνα δράσης τους καθιερώνοντας τη δική τους Παγκόσμια Αταξία, άλλες για την εξασφάλιση πρώτων υλών για τη βιομηχανία, μερικές για να περισώσουν τα αλλοτινά σκήπτρα κραταιάς δύναμης. Οι νόμοι της αγοράς καθορίζουν το παιχνίδι του πολέμου και σ' αυτή την περίπτωση; Το ερώτημα μοιάζει αφελές, αλλά είναι αυτό που κινεί και σ' αυτή την υπόθεση τα νήματα νικητών και ηττημένων.

Περιττό ακόμη να πούμε πως το σκοτεινό θρίλερ στο Κόσσοβο έχει ξεκινήσει εδώ και πολλές δεκαετίες. Ομως, μέσα στην περασμένη χρονιά έγιναν ορατότερες οι διαθέσεις και τα σχέδια όσων επιβουλεύονται και αυτή τη γειτονιά του πλανήτη.

Από τις αρχές του χρόνου, αυτονομιστές αντάρτες του "Απελευθερωτικού Στρατού Κοσσόβου" χτυπούν και σκοτώνουν "παραδειγματικά" όσους Σέρβους ή Αλβανούς κατοίκους του Κοσσυφοπεδίου θεωρούν "συνεργάτες" του Βελιγραδίου. Το αίμα των πρώτων νεκρών ρέει, προκαλώντας την έναρξη σερβικών επιχειρήσεων αντιποίνων κατά των αυτονομιστών, με αποτέλεσμα, γύρω στα τέλη του Φλεβάρη(28/2), να χάσουν τη ζωή τους τουλάχιστον 20 άτομα, εκ των οποίων οι περισσότεροι αθώοι πολίτες ή χωρικοί. Ως εκ τούτου, ο Μάρτης βάφεται κόκκινος. Οι έρευνες της σερβικής Αστυνομίας μπορεί να καταφέρουν μεμονωμένα πλήγματα κατά των ανταρτών, αλλά δε λείπουν και έκτροπα, όπως πυρπολισμοί και εκκενώσεις σπιτιών, αλλά και οι θάνατοι δεκάδων (8/3).

Οι εξελίξεις δίνουν στην πενταμελή "Ομάδα Επαφής" την ευκαιρία να αποφασίσει στο Λονδίνο την επιβολή εμπάργκο όπλων και άλλων οικονομικών μέτρων κατά της ΝΟ Γιουγκοσλαβίας ως αντίποινα για τις συγκρούσεις στο Κόσσοβο (9/3). Την επόμενη μέρα, η Αλβανία ετοιμάζεται να ζητήσει από το ΝΑΤΟ την αποστολή στρατευμάτων στα σύνορα με τη ΝΟ Γιουγκοσλαβίας, ενώ ο τότε υπουργός Εξωτερικών της Ρωσίας, Γεβγένι Πριμακόφ, χαρακτηρίζει "αντιπαραγωγικές" τις διεθνείς κυρώσεις κατά του Βελιγραδίου. Την ίδια ώρα, οι αμερικανικές πιέσεις σε πέντε βαλκανικές χώρες για απομόνωση της Σερβίας(Βουλγαρία, Ρουμανία, ΠΓΔΜ, Τουρκία και Ελλάδα) "καρποφορούν". Σε κοινή δήλωσή τους, οι πέντε ζητούν την παραχώρηση ευρείας αυτονομίας στο Κόσσοβο, την επιτροπή διεθνών παρατηρητών στην περιοχή... Σαν να εθελοτυφλούν σ' αυτό το παιχνίδι με τη φωτιά... Σαν να ξεχνούν ότι και οι ίδιες έχουν να αντιμετωπίσουν μειονοτικά προβλήματα...

Στις 11 Μάρτη, στενεύουν τα περιθώρια διαλόγου ανάμεσα σε σερβική κυβέρνηση και το "Δημοκρατικό Σύνδεσμο" του Κοσσοβάρου Αλβανού ηγέτη Ιμπραήμ Ρουγκόβα, ο οποίος δηλώνει πως επιθυμεί την "ανεξαρτητοποίηση" και όχι την αυτονόμηση της περιοχής... Το ταξίδι του στις ΗΠΑ τις επόμενες μέρες τον διδάσκει ότι φιλοδοξίες τέτοιου είδους, τουλάχιστον προς το παρόν, δεν πρόκειται να ευοδωθούν, ενώ νωρίτερα και ο Βρετανός υφυπουργός Εξωτερικών, Τόνι Λόιντ, τον "βάζει" στη θέση του, δηλώνοντας πως είναι "απαράδεκτο" το αίτημα των Κοσσοβάρων για ανεξαρτησία με μόνη δυνατή λύση εκείνη της"αυτονομίας". Για το επόμενο διάστημα, Σέρβοι και Αλβανοί ρίχνονται μετά μανίας στην ακόλουθη διελκυστίνδα: Εάν και όταν γίνουν οι μεταξύ τους διαπραγματεύσεις, θα είναι παρών και ξένος μεσολαβητής; "Οχι", λέει το Βελιγράδι, "ναι" απαντούν οι Κοσσοβάροι Αλβανοί, θεωρώντας "αφερέγγυο" συνομιλητή το καθεστώς του Γιουγκοσλάβου Προέδρου Σλόμπονταν Μιλόσεβιτς... Στο μεταξύ, δεκάδες χιλιάδες Αλβανοί διαδηλώνουν στην Πρίστινα με κεντρικό σύνθημα: Ανεξαρτησία και απονομή δικαιοσύνης για τους 80 νεκρούς από τον περασμένο Φλεβάρη.

Δεν είναι πρωταπριλιάτικο ψέμα, αλλά συνήθης τακτική: Την 1η Απρίλη, το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ επιβάλλει εμπάργκο όπλων στη ΝΟ Γιουγκοσλαβίας με 14 ψήφους υπέρ και τη σιωπηλή αποχή της Κίνας. Δύο μέρες μετά, ο Ρουγκόβα αντιδρά έντονα στην πρόταση του Σλόμπονταν Μιλόσεβιτς για δημοψήφισμα στη Σερβία, ώστε να απαντήσουν οι πολίτες εάν συμφωνούν ή όχι με τη μεσολάβηση ξένων στις διαπραγματεύσεις για το μέλλον του Κοσσυφοπεδίου. Ο Πρόεδρος του Μαυροβουνίου, Μίλο Τζουκάνοβιτς, που από καιρό τα έχει σπάσει με το καθεστώς του Βελιγραδίου, σπεύδει να χαρακτηρίσει την πρόταση Μιλόσεβιτς "πολιτικό τέχνασμα", με τον γγ του ΝΑΤΟ, Χαβιέ Σολάνα, να σιγοντάρει χαρακτηρίζοντας την κίνηση "ελιγμό λάθους". Στις 10 Απρίλη, πάνω από 20.000 Αλβανοί διαδηλώνουν στην Πρίστινα, υπακούοντας στην πρόταση 14 αλβανικών κομμάτων να κατεβαίνουν σε πορεία καθημερινά για μισή ώρα... Ομως, μέσα στα επόμενα 24ωρα, αυτή η κίνηση εξασθενεί. Τελικώς, παρά τις αντιδράσεις, το δημοψήφισμα στη Σερβία γίνεται στις 23 Απρίλη και η πλειοψηφία απαντά συντριπτικά πως θεωρεί τουλάχιστον ανεπιθύμητη την ξένη μεσολάβηση. Τον αποτυχημένο και προδεδικασμένο αυτό ρόλο επρόκειτο να παίξει ο πρώην πρωθυπουργός της Ισπανίας, Φελίπε Γκονζάλεθ. Ομως, οι μετέπειτα εξελίξεις ματαιώνουν αυτό το σχέδιο. Στα τέλη Απρίλη, η αλβανική κυβέρνηση του Φάτος Νάνο παρέχει κάλυψη στις ύποπτες δραστηριότητες και μετακινήσεις ενόπλων Αλβανών στη μεθόριο Κοσσόβου - Αλβανίας, καλώντας παράλληλα όλους τους Αλβανούς "να επιδείξουν γνήσιο αλβανικό πατριωτισμό"! Στις 14/5, ΝΑΤΟικός αξιωματούχος αποκαλύπτει σχέδια για την ανάπτυξη δύναμης στα σύνορα Αλβανίας - Κοσσόβου, ενώ ο Ιμπραήμ Ρουγκόβα θέτει ζήτημα αποχώρησης των σερβικών δυνάμεων ασφαλείας από την περιοχή. Στις 18 του ίδιου μήνα, ο Αλβανός υπουργός Εξωτερικών, Πασκάλ Μίλο, υπαναχωρεί στην προηγούμενη θέση της κυβέρνησής του και τάσσεται υπέρ αυτονόμησης του Κοσσόβου στο πλαίσιο, ωστόσο, της Νέας Ομοσπονδίας της Γιουγκοσλαβίας. Η νέα έκρηξη βίας δεν αργεί και στις 26 Μάη ανακοινώνεται ότι κατά τη διάρκεια νέων σερβικών επιχειρήσεων στο Κόσσοβο σκοτώνονται πάνω από 20 Αλβανοί, με αποτέλεσμα το άμεσο πάγωμα οποιασδήποτε άμεσης επικοινωνίας ανάμεσα σε σερβική κυβέρνηση και παρατάξεις των Κοσσοβάρων Αλβανών. Στις 28 Μάη, ο γνωστός Αμερικανός "διπλωμάτης" - επιχειρηματίας, Ρίτσαρντ Χόλμπρουκ, προβλέπει με νόημα, εφιαλτικά σενάρια για το Κόσσοβο, τονίζοντας χαρακτηριστικά πως όταν ανάψει εκεί για τα καλά ο πόλεμος, όλες οι γείτονες χώρες (μεταξύ αυτών και η Ελλάδα...) "θα τρέξουν να αρπάξουν ό,τι μπορούν"! Ο Ρουγκόβα παίρνει "κουράγιο" και θεωρώντας το Κόσσοβο "στην πρώτη φάση του πολέμου" ζητεί εκ νέου τις πιέσεις των ΗΠΑ κατά της Σερβίας. Την 1η Ιούνη, δεκάδες Αλβανοί σκοτώνονται από τις συγκρούσεις στο Ντετσάνι και τουλάχιστον 2.000 εγκαταλείπουν άρον - άρον τα σπίτια τους. Μέρα με τη μέρα, "πυκνώνουν" οι στρατιές των προσφύγων. Και ενώ οι επιχειρήσεις σερβικού στρατού και οι βίαιες ενέργειες των αυτονομιστών Αλβανών είναι σε εξέλιξη, οι ξένες δυνάμεις επιβάλλουν την αποστολή του ΝΑΤΟ στην περιοχή. Πράγματι, στις 12 Ιούνη οι 16 υπουργοί του ΝΑΤΟ αποφασίζουν αεροπορικές ασκήσεις δύναμης ισχύος πάνω από τα εδάφη της Αλβανίας και της ΠΓΔΜ. Στις 15 Ιούνη, η άσκηση "Αποφασιστικό Γεράκι" πραγματοποιείται, ενώ ο γγ του ΝΑΤΟ προειδοποιεί τον Μιλόσεβιτς πως είναι η τελευταία ευκαιρία "να συμμορφωθεί". Ενα 24ωρο μετά, ο Σλόμπονταν Μιλόσεβιτς δεσμεύεται να συνδιαλλαγεί με τους Κοσσοβάρους Αλβανούς στη Μόσχα, ενώ προωθείται σχέδιο απόφασης στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ για να δοθεί το πράσινο φως σε ενδεχόμενες ΝΑΤΟικές επεμβάσεις...

Στις αρχές Σεπτέμβρη, ο γιουγκοσλάβος Πρόεδρος προτείνει στους Κοσσοβάρους τη σύναψη προσωρινής συμφωνίας διάρκειας 3 - 5 χρόνων για τη χορήγηση ορισμένου βαθμού αυτοδιοίκησης στο Κόσσοβο. Ο "Απελευθερωτικός Στρατός του Κοσσόβου" απορρίπτει και την πρόταση και οποιεσδήποτε μελλοντικές συνομιλίες. Στις 13 Σεπτέμβρη η κυβέρνηση του Μαυροβουνίου απελαύνει χιλιάδες Κοσσοβάρους πρόσφυγες στην Αλβανία, στις 22 του ίδιου μήνα οι Σέρβοι βομβαρδίζουν χωριά στο Κόσσοβο, το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ απαιτεί εκεχειρία και απειλεί με δράση εάν δε σταματήσουν οι συγκρούσεις. Στα τέλη Σεπτέμβρη, ο Σέρβος πρωθυπουργός Μίρκο Μαργιάνοβιτς διατείνεται πως οι Κοσσοβάροι αντάρτες ηττήθηκαν και ανακοινώνει πως οι δυνάμεις ασφαλείας θα αποχωρήσουν από την περιοχή... Τι περίεργο! Αυτό ακριβώς ζητούσαν, τόσο οι ΗΠΑ, όσο και η ΕΕ, απειλώντας παράλληλα με ΝΑΤΟικές επιδρομές.

Σημαντικός μήνας για τις βραχυπρόθεσμες εξελίξεις στο Κόσσοβο αποδεικνύεται ο Οκτώβρης. Στις 2/10 το Συμβούλιο Ασφαλείας καταδικάζει τις σφαγές αμάχων, ζητεί την τιμωρία των υπευθύνων, ενώ η Ρωσία χαρακτηρίζει ως "παράνομη" οποιαδήποτε στρατιωτική ενέργεια του ΝΑΤΟ κατά της Σερβίας. Τελικώς, στις 8/10 το μόνιμο Συμβούλιο Υπουργών του ΝΑΤΟ εγκρίνει σχέδιο αεροπορικής επίθεσης στο Κόσσοβο, ενώ, δύο μέρες μετά, η Σερβία απορρίπτει "ειρηνευτικό" σχέδιο των ΗΠΑ που προέβλεπε εγκατάσταση ΝΑΤΟικών στρατιωτών στο Κόσσοβο. Στις 12 Οκτώβρη,ο Χόλμπρουκ ανακοινώνει την επίτευξη συμφωνίας με τον Μιλόσεβιτς που μεταξύ άλλων προβλέπει: Αποχώρηση των σερβικών δυνάμεων ασφαλείας, ανάπτυξη διεθνών παρατηρητών στο πλαίσιο εφαρμογής προγράμματος χερσαίας και εναέριας επαλήθευσης των όρων της συμφωνίας, που θα εγγυάται την αυτονομία του Κοσσόβου στους κόλπους της Σερβίας. Στις 15 του ίδιου μήνα, ο γιουγκοσλαβικός στρατός δίνει τη συγκατάθεσή του στο ΝΑΤΟ να πραγματοποιούν ΝΑΤΟικά αεροσκάφη επιτήρηση, χωρίς οπλισμό, ενώ το Συμβούλιο του ΟΑΣΕ εγκρίνει την αποστολή 2.000 επιβεβαιωτών της συμφωνίας εκεχειρίας. Ετσι, στις 22 Οκτώβρη, το ΝΑΤΟ εγκρίνει το σχέδιο "Αετίσιο Μάτι" για την από αέρος επιτήρηση του Κοσσόβου με 20 ανιχνευτικά αεροσκάφη...

Η συμφωνία αυτή δίνει προσωρινά τόπο στην οργή και αραιώνουν για κανένα μήνα οι συγκρούσεις στην περιοχή. Ομως, τα νερά ταράσσονται και πάλι από δύο σημαντικά γεγονότα της 14ης Δεκέμβρη: Μεθοριακό επεισόδιο στα γιουγκοσλαβο-αλβανικά σύνορα αφήνει πάνω από 30 Αλβανούς αυτονομιστές νεκρούς, ενώ έξι Σέρβοι μαθητές λυκείου φονεύονται δίχως λόγο από αυτονομιστές του "Απελευθερωτικού Στρατού" σε καφετερία του Πετς. Την επόμενη μέρα, ο Χόλμπρουκ διαπιστώνει την κοινή αλήθεια που οι περισσότεροι παροικούντες την Ιερουσαλήμ γνωρίζουν: "Διευρύνεται το χάσμα στις θέσεις Σέρβων και μεταξύ των Αλβανών Κοσσοβάρων για το μέλλον της επαρχίας". "Περιέργως", ο Χόλμπρουκ δείχνει να επιμένει στην εξεύρεση πολιτικής λύσης... Και ενώ οι συγκρούσεις ξαναρχίζουν, ο Αντέμ Ντεμάτσι, πολιτικός εκπρόσωπος των αυτονομιστών, απειλεί: "Υποσχόμαστε ότι εάν δε φύγουν οι Σέρβοι στρατιώτες από το Κόσσοβο, θα τους επιτεθούμε παντού και με όλες τις δυνάμεις μας"...

Παραμονή Χριστουγέννων, οι αυτονομιστές ανακοινώνουν πως τερματίζουν τη συμφωνία εκεχειρίας, θεωρώντας τη "χωρίς νόημα" μετά την έναρξη σερβικών επιχειρήσεων στο Ποντούγιεβο για τη σύλληψη των δραστών που σκότωσαν στις 21 Δεκέμβρη έναν Σέρβο αστυνομικό. Οι συγκρούσεις διαρκούν τέσσερις μέρες, προκαλούν το θάνατο 14 ανθρώπων, νέο κύμα χιλιάδων προσφύγων και τερματίζονται στις 27 Δεκέμβρη, μετά από συμφωνία που κάνει ο επικεφαλής των διεθνών επιβεβαιωτών Γουίλιαμ Γουόκερ. "Οι συγκρούσεις ήταν σποραδικές και όχι αναζωπύρωση του πολέμου", υποστήριξε ο Γουόκερ, ενώ πολλοί αναρωτιόνταν μήπως οι "χριστουγεννιάτικες" συγκρούσεις ήταν ένα ακόμη βήμα προς τη γενικότερη ανάφλεξη του πολέμου στην περιοχή...

ΔΕΣΠ. ΟΡΦ.