Ο Περσικός Κόλπος υποδέχτηκε το 1998 με ιδιαίτερα ανεβασμένο το θερμόμετρο της έντασης. Οι εξελίξεις, ήδη, από το Γενάρη προοιωνίζονταν ότι το νέο έτος δε θα κυλήσει ήρεμα στην περιοχή 8 χρόνια μετά την "Καταιγίδα της Ερήμου" και την επιβολή των σκληρών οικονομικών κυρώσεων σε βάρος του Ιράκ.

Στις 12 Γενάρη, η ιρακινή ηγεσία ανακοινώνει τη διακοπή της συνεργασίας της με τους επιθεωρητές της Ειδικής Επιτροπής Ελέγχου του αφοπλισμού της - UNSCOM - κατηγορώντας τον υπεύθυνο των ομάδων, Αμερικανό Σκοτ Ρίτερ, για κατασκοπία υπέρ των Ηνωμένων Πολιτειών και αρνούμενη κατηγορηματικά να επιτρέψει την πραγματοποίηση ελέγχων στα 8 Προεδρικά Μέγαρα του Σαντάμ Χουσεϊν. Δύο μέρες αργότερα, το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ ζητά την άμεση επανάληψη των επιθεωρήσεων, ενώ η Ρωσία και η Κίνα απορρίπτουν την προοπτική χρήσης στρατιωτικής βίας και ζητούν την εξισορρόπηση των εθνικοτήτων στους κόλπους της UNSCOM. Στις 19 Γενάρη, ο επικεφαλής της UNSCOM Ρίτσαρντ Μπάτλερ μεταβαίνει στη Βαγδάτη, όπου ζητά την άμεση επανάληψη των επιθεωρήσεων άνευ όρων και άνευ ορισμού προθεσμίας ολοκλήρωσής της, όπως επιθυμεί η ιρακινή ηγεσία για να επισπευστεί η άρση των κυρώσεων.

Μετά από αλλεπάλληλες διαβουλεύσεις, η Ουάσιγκτον προειδοποιεί ότι "η υπομονή της εξαντλείται" και ενισχύει τη στρατιωτική της υπεροπλία στον Κόλπο. Η Μόσχα αποστέλλει τον υφυπουργό Εξωτερικών της Βίκτορ Ποσοβαλιούκ στη Βαγδάτη για διαπραγματεύσεις, ενώ στις 27 Γενάρη η Αμερικανίδα υπουργός Εξωτερικών Μαντλίν Ολμπράιτ και ο Αμερικανός υπουργός Αμυνας Ουίλιαμ Κοέν πραγματοποιούν χωριστές περιοδείες στην περιοχή, βολιδοσκοπώντας και εκβιάζοντας τη συνεργασία και την παροχή διευκολύνσεων στα αμερικανικά στρατεύματα από τις αραβικές χώρες. Στις 30 Γενάρη, οι υπουργοί Εξωτερικών ΗΠΑ - Ρωσίας, Ολμπράιτ και Γεβγκένι Πριμακόφ, συναντώνται στη Μαδρίτη και διαπιστώνουν ότι οι απόψεις τους για την αντιμετώπιση της κρίσης διαφέρουν, καθώς η Μόσχα επιμένει στη διπλωματική οδό, ενώ η Ουάσιγκτον προειδοποιεί ότι θα πλήξει στρατιωτικά το Ιράκ ακόμη και μονομερώς.

Την ίδια εκτίμηση για τις υπάρχουσες διαφορές εκφράζει και ο Αμερικανός υπουργός Αμυνας Ουίλιαμ Κοέν, ο οποίος επισκέπτεται τη Μόσχα στις 11 και 12 Φλεβάρη. Παράλληλα, Ιαπωνία, Καναδάς, Αυστραλία, Νέα Ζηλανδία, Γερμανία, Ισπανία, Ιταλία, Πορτογαλία και Βρετανία τάσσονται στο πλευρό των ΗΠΑ, ενώ ο αραβικός κόσμος παραμένει διστακτικός και αποφεύγει τις δημόσιες τοποθετήσεις, καθώς η αραβική κοινή γνώμη είναι ιδιαίτερα δυσαρεστημένη με την Ουάσιγκτον και τη στάση της στην αποτελματωμένη ισραηλινο-παλαιστινιακή "ειρηνευτική διαδικασία". Στις 9 Φλεβάρη ο Λευκός Οίκος απορρίπτει την πρόταση της Βαγδάτης για επιθεώρηση 68 τοποθεσιών αποθήκευσης υλικού μέσα σε περιθώριο 60 ημερών και στις 17-18 του ίδιου μήνα το Συμβούλιο Ασφαλείας έχει αλλεπάλληλες συνεδριάσεις για να καταλήξει, τελικά, σε απόφαση μετάβασης του ΓΓ Κόφι Ανάν στη Βαγδάτη για συνομιλίες. Ο ΓΓ του ΟΗΕ φτάνει στην ιρακινή πρωτεύουσα στις 20 Φλεβάρη και 3 ημέρες αργότερα υπογράφει συμφωνία με τον Ιρακινό Πρόεδρο Σαντάμ Χουσεϊν, που εξασφαλίζει την απρόσκοπτη πρόσβαση των επιθεωρητών σε όλες τις τοποθεσίες (που δεν αποσαφηνίζονται) και την πραγματοποίηση ελέγχων στα Προεδρικά Μέγαρα από ειδική επιτροπή διπλωματών.

Στις 3 Μάρτη το Συμβούλιο Ασφαλείας υιοθετεί τη συμφωνία Ανάν - Χουσεϊν και μετά από έντονες πιέσεις της Ουάσιγκτον και του Λονδίνου προειδοποιεί για σοβαρότατες συνέπειες τη Βαγδάτη, σε περίπτωση μη συμμόρφωσης, αποφεύγοντας, όμως, να αναφερθεί σε αυτόματη ανάληψη στρατιωτικής δράσης. Στις 26 του ίδιου μήνα πραγματοποιείται η πρώτη επιθεώρηση Προεδρικού Μεγάρου, η οποία εγκαινιάζει μια περίοδο σχετικής ύφεσης στον Περσικό Κόλπο, που θα διακοπεί μόνο από το πλήγμα αμερικανικών F 16 κατά ιρακινού αντιαεροπορικού, στις 30 Ιουνίου, με το πρόσχημα του "κλειδώματος" 4 βρετανικών Τορνέιντος από τα ιρακινά αντιαεροπορικά κατά τη διάρκεια ελέγχου ρουτίνας στη ζώνη απαγόρευσης πτήσεων στο Νότιο Ιράκ.

Η πρόσφατη "Αλεπού της Ερήμου" είχε αρχίσει να προδιαγράφεται, ήδη, από τις αρχές Αυγούστου, όταν η ιρακινή ηγεσία, για μια ακόμη φορά, απέρριψε το πρόγραμμα ελέγχου που παρουσίασε ο Ρίτσαρντ Μπάτλερ, δίνοντας την αφορμή στην Ουάσιγκτον να επαναλάβει τις απειλές της και να αυτοχρισθεί, ως συνήθως, προστάτιδα της διεθνούς νομιμότητας. Μετά από αλλεπάλληλες διαβουλεύσεις και διακοπές και επανενάρξεις των επιθεωρήσεων, στις 30 Οκτώβρη η Βαγδάτη ανακοινώνει την πλήρη διακοπή της συνεργασίας της με τους εμπειρογνώμονες, τους οποίους δεν προτίθεται να απελάσει. Η Ουάσιγκτον θέτει σε κατάσταση ετοιμότητας τη στρατιωτική υπεροπλία της στον Κόλπο και επαναλαμβάνεται το σκηνικό της περιοδείας της Μαντλίν Ολμπράιτ στην περιοχή, η οποία, και πάλι, δεν εξασφαλίζει την ανοιχτή υποστήριξη των αραβικών χωρών. Στις 14 Νοέμβρη, και ενώ έχει ήδη δοθεί εντολή για έναρξη στρατιωτικής δράσης, τα αμερικανικά αεροσκάφη σβήνουν την τελευταία στιγμή τις μηχανές τους, όπως υποστήριξε ο Αμερικανός Πρόεδρος Μπιλ Κλίντον, μετά από την υποχώρηση της Βαγδάτης που δέχεται την επανέναρξη των επιθεωρήσεων. Η περίοδος ύφεσης δε διήρκεσε ούτε 10 ημέρες, καθώς παρά τη συνέχιση των επιθεωρήσεων ο Ρίτσαρντ Μπάτλερ, παραμένοντας πιστός στη γνωστή αρνητική του εκτίμηση για την πορεία των ελέγχων, είναι έτοιμος να καταθέσει τη νέα αναφορά του στο Συμβούλιο Ασφαλείας, στην οποία τονίζει ότι η ιρακινή ηγεσία θέτει σειρά εμποδίων και δε συνεργάζεται, σε αντίθεση με την εκτίμηση της Διεθνούς Υπηρεσίας Ατομικής Ενέργειας, η οποία είναι έτοιμη να τερματίσει επισήμως τους ελέγχους. Πριν ακόμη η έκθεση κατατεθεί επισήμως στο Συμβούλιο Ασφαλείας, περιέργως πώς, ενημερώνεται η Ουάσιγκτον και μετά από πολύωρες διαβουλεύσεις με τους συμβούλους του ο Αμερικανός Πρόεδρος Μπιλ Κλίντον, σε συνεννόηση μόνο με τον Βρετανό πρωθυπουργό Τόνι Μπλερ, δίνει εντολή στρατιωτικού πλήγματος σε βάρος του Ιράκ. Μάλιστα, σε διάγγελμά του προς τον αμερικανικό λαό, ο Κλίντον δήλωσε κατηγορηματικά ότι η επίθεση δε συνδέεται με τα προβλήματα που αντιμετωπίζει λόγω της παραπομπής του σε δίκη, με αφορμή την υπόθεση Λουίνσκι (ασχέτως αν προσπάθησε σε δεύτερο πλάνο να επωφεληθεί και σε αυτόν τον τομέα) και απροκάλυπτα αποσαφήνισε ότι "πρέπει να γίνει σαφές στον οποιονδήποτε ότι οι ΗΠΑ θα υπερασπίσουν με όλα τα μέσα τα συμφέροντά τους σε κάθε μέρος του πλανήτη".

"Η αλεπού της Ερήμου" αρχίζει το βράδυ της 16ης προς 17ης Δεκέμβρη και ολοκληρώθηκε 4 ημέρες αργότερα, που σημαδεύτηκαν από αλλεπάλληλα κύματα αμερικανο-βρετανικών επιδρομών, κυρίως τις βραδινές ώρες. Σύμφωνα με τις πρώτες εκτιμήσεις του Πενταγώνου "επιτεύχτηκαν σοβαρά πλήγματα στον ιρακινό στρατιωτικό εξοπλισμό", ενώ οι "συμμαχικές δυνάμεις δεν είχαν απώλειες". Από την πλευρά της, η Βαγδάτη ανακοίνωσε ότι σκοτώθηκαν 64 στρατιώτες και σημειώθηκαν σημαντικότατες ζημιές σε νοσοκομεία, σπίτια, σχολεία και κοινωφελείς υπηρεσίες που είχαν πληγεί και το 1991, ισχυρισμός που επιβεβαιώθηκε και από ανθρωπιστικές οργανώσεις, και τόνισε ότι οι απώλειες ανάμεσα στους αμάχους είναι εκατοντάδες, αλλά δεν είναι σε θέση να γίνει επίσημος απολογισμός.

Ουάσιγκτον και Λονδίνο υπερθεμάτισαν υπέρ της άποψής τους και κυρίως υπέρ της αδιαφορίας που επέδειξαν ακόμη και για τις τυπικές διαδικασίες του Συμβουλίου Ασφαλείας, ενώ οι επίσημες διεθνείς αντιδράσεις μπορεί να ήταν έντονες, αλλά δεν ξεπέρασαν το φραστικό επίπεδο, ενώ οι τόνοι έπεσαν, μόλις, λίγες ημέρες μετά τη λήξη της "αλεπούς", σε αντίθεση με τις διαδηλώσεις που έγιναν από τις φιλειρηνικές οργανώσεις σε πολλές χώρες.Η λήξη της "αλεπούς" δε σήμανε και την αποκλιμάκωση της έντασης στον Κόλπο, καθώς στις 28 Δεκέμβρη αμερικανικά αεροσκάφη έπληξαν ιρακινά αντιαεροπορικά στη ζώνη απαγόρευσης πτήσεων στο Βόρειο Ιράκ, απαντώντας, όπως ισχυρίστηκε το Πεντάγωνο, σε ιρακινά πυρά. Το επεισόδιο στοίχισε τη ζωή σε 4 Ιρακινούς στρατιώτες και τραυμάτισε άλλους 7, σύμφωνα με τη Βαγδάτη, η οποία για πρώτη φορά ανοιχτά δήλωσε ότι δεν αναγνωρίζει τις ζώνες απαγόρευσης πτήσεων και ότι θα πραγματοποιεί κανονικά τις πτήσεις της σε αυτές τις περιοχές. Στις 30 Δεκέμβρη ανάλογο περιστατικό σημειώθηκε στο Νότιο Ιράκ, δίνοντας νέα τροφή στην αντιπαράθεση Βαγδάτης - Ουάσιγκτον, που διατηρεί τις δυνάμεις της ετοιμοπόλεμες στην περιοχή.

Το τέλος του 1998 βρήκε τις επιθεωρήσεις να έχουν πλήρως διακοπεί και να μην υπάρχει καμία ένδειξη για το χρόνο και τον τρόπο επανάληψής τους, ενώ η ιρακινή ηγεσία επιμένει στο αίτημά της για άρση του εμπάργκο, το οποίο σύμφωνα με επίσημα στοιχεία έχει στοιχίζει τη ζωή, κατά μέσο όρο, σε 3.500-4.000 ανθρώπους κάθε μήνα, στην πλειοψηφία τους παιδιά μικρότερα των 5 ετών. Από την πλευρά της, η Ουάσιγκτον θα πρέπει να είναι ιδιαίτερα ικανοποιημένη, καθώς μέσω της "αλεπούς" έστειλε ένα σαφές μήνυμα σε επίδοξους ανταγωνιστές, αλλά και σε όσους αντιτάσσονται στην παντοκρατορία της ότι είναι ο αδιαμφισβήτητος κυρίαρχος στην περιοχή των μεγάλων πετρελαϊκών κοιτασμάτων και της καίριας γεωπολιτικής σημασίας. Αλλωστε, ανά πάσα στιγμή μπορεί να επιχειρήσει άλλη μια "αλεπού" με την κατάλληλη αφορμή που θα δοθεί από τη Βαγδάτη, καθώς, πλέον, υπάρχει και προηγούμενο πλήρους αδιαφορίας και παράκαμψης κάθε έννοιας, έστω και τυπικής, διεθνούς νομιμότητας, αλλά και κάθε διεθνούς οργανισμού.

Ελένη ΜΑΥΡΟΥΛΗ