Ηταν Οκτώβρης όταν άρχισε ο "βαρύς χειμώνας" του Αουγκούστο Πινοτσέτ, ένας χειμώνας που ενδεχομένως μπορεί να είναι και πολύ μακρύς. Στη δύση της ζωής του, ο συνταγματάρχης ο οποίος ηγήθηκε του αιματηρού πραξικοπήματος της 11ης Σεπτέμβρη του 1973 που ανέτρεψε τη δημοκρατικά εκλεγμένη κυβέρνηση του Σαλβαδόρ Αλιέντε και βύθισε τη Χιλή στο σκοτάδι για 17 χρόνια, μοιάζει τώρα με γέρικο και τρομαγμένο πουλί. Ωστόσο τα τωρινά άνευρα και συριστικά κοάσματά του φέρνουν στο νου το φονικό αρπακτικό που υπήρξε κάποτε.

Η σύλληψη του Πινοτσέτ, μετά το ένταλμα του Ισπανού δικαστή Μπαλτάθαρ Γκαρθόν μέσω Ιντερπόλ, στο Λονδίνο στις 16 Οκτώβρη κατέπληξε εξαπίνης την οικουμένη, βγάζοντας από το νοσηρό λήθαργο τις μνήμες, ξυπνώντας τις ελπίδες όλων των θυμάτων που ζητούν έστω και λίγο πριν τη λήθη, δικαίωση. Αμέσως μετά την ανακοίνωση της σύλληψης οι αντιδράσεις από τους νοσταλγούς του μακάβριου παρελθόντος αλλά και της "κεντροαριστερής" κυβέρνησης της Χιλής ήταν έντονες, ενώ το αίτημα της απελευθέρωσης έγινε σύνθημα. Στο πλευρό τους και η "σιδηρά κυρία" της βρετανικής πολιτικής Μάργκαρετ Θάτσερ,ένθερμη οπαδός και υποστηρίκτρια του "χιλιανού οικονομικού θαύματος", που "γεννήτοράς" του ήταν ο Πινοτσέτ.

Ομως παρά τις διαμαρτυρίες, τις διπλωματικές πιέσεις και την ανάκληση του Χιλιανού πρεσβευτή από την Ισπανία "για διαβουλεύσεις", ο δικαστής Γκαρθόν θα διευρύνει το ένταλμα σύλληψης (19/10) με τις κατηγορίες για γενοκτονία, τρομοκρατία και βασανιστήρια σε βάρος 94 ανθρώπων διαφόρων εθνικοτήτων, και όχι μόνο για την αρχική κατηγορία του βασανισμού και της δολοφονίας 79 Ισπανών πολιτών. Η βρετανική κυβέρνηση, διά τουπρωθυπουργού Τόνι Μπλερ αλλά και του υπουργού Εσωτερικών Τζακ Στρο,θα νίψει τας χείρας της, τονίζοντας ότι πρόκειται για μία καθαρά νομική υπόθεση και όχι πολιτική.

Αυτό σημαίνει απλά ότι δίνεται το "πράσινο φως" για να ξεκινήσει μία χρονοβόρα νομική διαδικασία με την γκάμα των συναισθημάτων να ποικίλλει αναλόγως τη στιγμιαία έκβαση της νομικής μάχης. Την ίδια στιγμή δεκάδες Χιλιανοί πολιτικοί εξόριστοι που διαμένουν σε χώρες της Ευρώπης θα καταθέτουν μηνύσεις εναντίον του Πινοτσέτ, ενώ μετά την Ισπανία, η Γαλλία, η Ελβετία και η Σουηδία εκδίδουν εντάλματα σύλληψης. Σαν κεραυνός εν αιθρία η απόφαση του δικαστηρίου του Λονδίνου (28/10) ακύρωνε τη σύλληψη κάνοντας δεκτή την προσφυγή (22/10) των δικηγόρων του Πινοτσέτ, που αμφισβητούσαν τη νομιμότητα της σύλληψης και της κράτησής του, με το σκεπτικό ότι ο Πινοτσέτ ως πρώην αρχηγός κράτους χαίρει διπλωματικής ασυλίας.

Παρ' όλα αυτά ο πρώην Χιλιανός δικτάτορας θα εξακολουθήσει να τελεί υπό συνεχή αστυνομική παρακολούθηση σε ψυχιατρική κλινική του Λονδίνου εξαιτίας της έφεσης στην πρωτόδικη αυτή απόφαση. Αρμόδιο όργανο που θα κρίνει πλέον τη νομιμότητα ή μη της σύλληψης η ανώτατη δικαστική βρετανική αρχή, η πενταμελής Δικαστική Επιτροπή της Βουλής των Λόρδων, η οποία θα αποφασίσει (25/11) ότι ο Πινοτσέτ δε χαίρει ασυλίας, επομένως μπορεί να γίνει δεκτό το αίτημα του Γκαρθόν και να εκδοθεί στην Ισπανία ώστε να δικαστεί για τα εγκλήματα με τα οποία κατηγορείται. Η υπόθεση πια στα χέρια του Βρετανού υπουργού Εσωτερικών, που θα κρίνει (9/12) ότι μπορεί να αρχίσει η διαδικασία της έκδοσης. Ακόμα μία ανατροπή της υπόθεσης όμως θα λάβει χώρα όταν μετά την προσφυγή των δικηγόρων του Πινοτσέτ κατά της απόφασης της Βουλής των Λόρδων, η ίδια δικαστική επιτροπή θα αναιρέσει τον "εαυτό της" (17/12) και θα επιτρέψει την επανάληψη της ακροαματικής διαδικασίας (στις 18/1/99), που θα κρίνει εκ νέου τη νομιμότητα της σύλληψης και της κράτησης...

Ολα είναι πιθανά για την έκβαση αυτής της υπόθεσης που έχει δημιουργήσει εύλογα ερωτηματικά σε σχέση με τους κρυφούς πόθους που καλύπτονται πίσω από αυτή την προσπάθεια "εκκαθάρισης" από τα απομεινάρια του παρελθόντος. Οποιοσδήποτε όμως σκοπός ή στόχος δεν αναιρεί το γεγονός ότι μία προσπάθεια πολλών ετών μπορεί να δώσει την αφορμή να φωτιστούν οι πραγματικοί υπεύθυνοι, που εντέχνως καλύπτονταν πίσω από το στυγερό προσωπείο του Πινοτσέτ. Ολοι τους γνώριζαν... Και όλοι τους ονομάτιζαν αλλά ήρθε η ώρα να αποκαλυφθούν και τα στοιχεία. Οι επικείμενες αποκαλύψεις, αλλά και αυτές πρώην στελεχών της CΙΑ για την εντολή πραξικοπήματος από τον ίδιο τον τότε Πρόεδρο των ΗΠΑ Ρίτσαρντ Νίξον,εξανάγκασαν στις αρχές του περασμένου Δεκέμβρη την υπουργό Εξωτερικών των ΗΠΑ Μαντλίν Ολμπράιτ να παραδεχτεί "τα λάθη" της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής και να τη στιγματίσει σε ορισμένες περιπτώσεις όσον αφορά τη Λατινική Αμερική...

Ωστόσο, η υπόθεση που μπορεί να ξάφνιασε την παγκόσμια κοινή γνώμη είναι μία πολυετής προσπάθεια συλλογής όλων των απαραίτητων ντοκουμέντων που στοιχειοθετούν ένα ισχυρό κατηγορητήριο, αναφέρει στην ανακοίνωση που εξέδωσε στη Μαδρίτη στις 11/12 η "Ενωμένη Αριστερά" (ΕΑ). Σύμφωνα με αυτή την ανακοίνωση οι κατηγορίες για τα εγκλήματα που διαπράχτηκαν στη Χιλή και την Αργεντινή και βαραίνουν τον πρώην δικτάτορα παρουσιάστηκαν από την ΕΑ, το "Ιδρυμα Σαλβαδόρ Αλιέντε", τη Διεθνή Αμνηστία και την "Ενωση για την Υπεράσπιση των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων", μετάτην πολύχρονη έρευνα και την εργασία των νομικών Ενρίκε δε Σαντιάγκο και της Βιρχίνα Δίαθ της γραμματείας της ΕΑ, αλλά και τη συνεργασία και τις επαφές των τμημάτων Διεθνών Σχέσεων της ΕΑ με τα αντίστοιχα του ΚΚ Χιλής και Αργεντινής, όπως με τις αντίστοιχες οργανώσεις για τα ανθρώπινα δικαιώματα σε αυτές τις δύο χώρες αλλά και της Ουρουγουάης και της Παραγουάης.

Πράγματι αν δει κανείς προσεκτικά τις κινήσεις που έγιναν όλη τη χρονιά που πέρασε η είδηση της σύλληψης δε θα πρέπει να ήταν απρόσμενη. Το ΚΚ Χιλής κατέθεσε μήνυση (21/1/98) στο Ανώτατο Δικαστήριο κατά του πρώην δικτάτορα, ζητώντας τη δίκη του για τα εγκλήματα που διέπραξε τα 17 χρόνια που ήταν στην εξουσία. Μερικές μέρες αργότερα (9/2) το Σοσιαλιστικό Κόμμα θα προτείνει τη διεξαγωγή πολιτικής δίκης στη Βουλή. Ομως παρά τις εσωτερικές προσπάθειες ο Πινοτσέτ θα αποχωρήσει "ειρηνικά" (10/3) από αρχηγός των Ενόπλων Δυνάμεων μόνο και μόνο για να ορκιστεί από την Εθνοσυνέλευση (11/3) - που αγνόησε τη λαϊκή κατακραυγή και τις προσπάθειες αρκετών κομμάτων για να αποφευχθεί το γεγονός - ισόβιος γερουσιαστής, θέση που του παρέχει το προνόμιο της διά βίου ασυλίας.

Οι προσπάθειες όμως δε σταμάτησαν εδώ. Η γνωστοποίηση των ντοκουμέντων της επιχείρησης "Κόνδωρ", όπου συγκεκριμενοποιείται η άμεση ευθύνη του Πινοτσέτ σε εγκλήματα που διαπράχτηκαν στις τέσσερις παραπάνω χώρες, δίνει τη δυνατότητα στην ΕΑ να ζητήσει τη σύλληψη του Πινοτσέτ μέσω του ειδικού κατηγορητηρίου Νο 3 (αφορά αποκλειστικά την υπόθεση "Κόνδωρ"), γεγονός που επέτρεψε τελικά τη δρομολόγηση της σύλληψης και της έκδοσης. Αυτό ήταν γνωστό και στον ίδιο τον Πινοτσέτ αφού η Γαλλία απέρριψε το αίτημά του (3/10) για να εισέλθει στη χώρα για ιατρικούς λόγους, ενώ τις ίδιες μέρες ο Χιλιανός πρεσβευτής στο Λονδίνο είχε συμβουλεύσει τον Πινοτσέτ να μην πάει στη Βρετανία μια και εγκυμονούσε ο κίνδυνος της σύλληψής του.

Ο Πινοτσέτ αγνόησε επιδεικτικά τις παραινέσεις και μάλιστα με πλαστό διαβατήριο εισήλθε στη Βρετανία όπου την πρώτη μέρα της παραμονής του στο Λονδίνο και πριν υποβληθεί στην εγχείρηση έδωσε συνέντευξη στο αμερικανικό περιοδικό "Νιου Γιόρκερ",που συνοδεύτηκε και με φωτογραφία του από τη βρετανική πρωτεύουσα. Αυτό το δημοσίευμα θα είναι η αρχή, αφού όπως τονίζει η ΕΑ, ο Φεδερίκο Ανδρέου - συντονιστής της υπόθεσης από τη Διεθνή Αμνηστία - θα διαβάσει τη συνέντευξη και σε επικοινωνία με την ΕΑ στη Μαδρίτη, θα ξεκινήσει η συνεργασία με τον Γκαρθόν, θα παρουσιαστούν τα απολύτως έγκυρα νομικά έγγραφα που αποδείκνυαν το κατηγορητήριο και θα αποσταλεί το ένταλμα σύλληψης μέσω της Ιντερπόλ...

Η ειρωνεία της τύχης για τον Πινοτσέτ είναι ότι πληρώνει, πέρα από την αλαζονεία του, την καταστροφή του καλύτερου υγειονομικού συστήματος σε όλη τη Λατινική Αμερική, προκειμένου να επιτύχει το "οικονομικό θαύμα", γεγονός που τον εξανάγκασε να "μεταναστεύσει", ούτως ώστε να μπορεί να εγχειρηθεί...

Χριστίνα ΜΑΥΡΟΠΟΥΛΟΥ