Ενας χρόνος και κανένας δεν έχει πει ποιος φταίει για τα εργοστάσια «Ρικομέξ», «Φαράν», «Φουρλής» - που είχαν και τους περισσότερους νεκρούς - που έπεσαν σαν χάρτινοι πύργοι παίρνοντας μαζί τους δεκάδες εργαζόμενους. Κανένας δεν έχει μιλήσει και για τις εκατοντάδες βιοτεχνίες ή μικρές βιομηχανίες που λειτουργούν μέσα σε κτίρια ετοιμόρροπα, καθώς δεν έχουν γίνει οι επισκευές που πρέπει, με αποτέλεσμα χιλιάδες εργαζόμενοι να δουλεύουν κάτω από απαράδεκτες συνθήκες μέσα σε εργοστάσια που ένας μικροσεισμός μπορεί να σωριάσει.

Καλύτερη όμως δεν ήταν η τύχη και των τραυματιών εργαζομένων από τις μεγάλες βιομηχανίες, αφού οι δηλώσεις και οι αποφάσεις των τριμερών επιτροπών, που έγιναν στο υπουργείο Εργασίας και μιλούσαν για αποκατάσταση τόσο των τραυματιών εργαζομένων όσο και όσων έμειναν χωρίς δουλιά, έμειναν στα χαρτιά.

Οι εργαζόμενοι σε πολλούς χώρους έπεσαν θύματα όχι μόνο του σεισμού αλλά και των εργοδοτών, καθώς πολλές ήταν οι επιχειρήσεις που δήλωναν διακοπή εργασιών λόγω του σεισμού όχι μόνο γιατί είχαν ζημιές αλλά γιατί έτσι θα μπορούσαν να παίρνουν «φτηνούς» εργαζόμενους από τον ΟΑΕΔ, καθώς επιδοτούσε τους εργοδότες με 6.000 δρχ. τη μέρα για να πάρουν σεισμοπαθείς εργαζόμενους. Πολλές ήταν και οι επιχειρήσεις που με αφορμή το σεισμό απέλυσαν μεγάλο αριθμό εργαζομένων. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα της πολυεθνικής ΑΝΕΛΟΡ, που χρησιμοποίησε σαν πρόφαση τις ζημιές από το σεισμό για να απολύσει 40-50 εργαζόμενους και να κλείσει το παραγωγικό της τμήμα.

Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα της ΦΑΡΑΝ, που είχε οκτώ νεκρούς από το σεισμό, δεκάδες σοβαρά τραυματίες και δεκάδες εργαζόμενους που έμειναν στο δρόμο, καθώς με το σεισμό κατέρρευσε το τμήμα παραγωγής του εργοστασίου, με αποτέλεσμα όλοι οι εργαζόμενοι να βρίσκονται στο δρόμο.

Ο «Ρ» μίλησε με τον Βασίλη Οψιμο, πρώην εργαζόμενο της ΦΑΡΑΝ και ταμία της Ενωσης Φαρμακοϋπαλλήλων Αττικής, ο οποίος έδωσε μια αναλυτική εικόνα της κατάστασης που έχει δημιουργηθεί για τους εργαζόμενους μετά το σεισμό, καταγγέλλοντας την ανυπαρξία της κυβέρνησης, που όχι μόνο δε βοήθησε τις οικογένειες των θυμάτων, όπως είχε υποσχεθεί, αλλά επέτρεψε στον εργοδότη να προχωρήσει σε απολύσεις των εργαζομένων που ευτυχώς βγήκαν ζωντανοί από το «φέρετρο» της ΦΑΡΑΝ.

Οπως τονίζει ο Β. Οψιμος, «οι 8 συνάδελφοι που χαθήκανε μέσα στο κτίριο της ΦΑΡΑΝ παραμένουν αδικαίωτοι ενώ υπάρχουν πολύ συγκεκριμένα στοιχεία για τις δομικές ατέλειες του κτιρίου, που οδήγησαν στην καταστροφή και στο θάνατο των συναδέλφων. Στοιχεία που είναι σε γνώση του εισαγγελέα από τις 20 Σεπτέμβρη 1999, από μια επιστολή που του έστειλε η Ομοσπονδία Εργαζομένων στο Φάρμακο».

Οπως καταγγέλλει, το 1986 η «Ελληνική Φαρμακοβιομηχανία», που δεν είχε ακόμα οδηγηθεί στο μαρασμό από την κυβερνητική πολιτική, θέλησε να αγοράσει το κτίριο της ΦΑΡΑΝ. Εστειλε πολιτικό μηχανικό να ελέγξει το κτίριο. Η πολιτική μηχανικός έκανε έρευνα, συνέταξε έκθεση, η οποία είναι καταπέλτης για την ακαταλληλότητα του κτιρίου.

«Σε περίπτωση σεισμού το κτίριο δε θα μπορούσε να αντέξει και βέβαια η μηχανικός πρότεινε να μην αγοραστεί. Αν δούμε και τα συγκεκριμένα στοιχεία θα δούμε ότι η κατασκευή του κτιρίου δεν ανταποκρίνεται ούτε στα υποτυπώδη σχέδια που είχαν παρουσιάσει οι εργοδότες στην Πολεοδομία. Υπάρχουν κολόνες που είναι πολύ μικρότερες από το μέγεθος που έπρεπε - και δεν άντεξαν στο σεισμό του Σεπτέμβρη - δοκάρια που έλειπαν, ζημιές που έγιναν από το σεισμό του 1981 και χειροτέρεψαν την ήδη άσχημη κατάσταση του κτιρίου και ένα σωρό παραβάσεις του ίδιου του Οικοδομικού Κώδικα που υπάρχει σε ισχύ», υπογραμμίζει ο Β. Οψιμος.

Αναφορικά με την υπόθεση και την απόδοση ευθυνών, σημειώνει: «Τίποτα δεν έχει γίνει και η υπόθεση κινείται με ρυθμούς χελώνας. Η εργοδοσία υποστήριξε και υποστηρίζει ότι δεν ήταν σε γνώση των στοιχείων αυτών. Πράγμα που μόνο χαμόγελα προκαλεί αφού οι ίδιοι κατασκεύασαν το κτίριο. Πάγια τακτική της εργοδοσίας είναι ότι δεν υπάρχουν ελλείψεις».

Να σημειωθεί ότι στην πτέρυγα της ΦΑΡΑΝ που κατέρρευσε δεν υπήρχε έξοδος κινδύνου. «Οχι ότι κάτι τέτοιο θα έσωζε τους εργαζόμενους στο σεισμό, αλλά σε περίπτωση πυρκαγιάς οι εργαζόμενοι θα παγιδεύονταν και θα καίγονταν σαν τα ποντίκια», υπογραμμίζει ο Β. Οψιμος.

Οσον αφορά στις αποζημιώσεις των οικογενειών των νεκρών, στην τύχη των εργαζομένων και των τραυματιών, σημειώνει ο πρώην εργαζόμενος της ΦΑΡΑΝ: «Οι οικογένειες των θυμάτων αφέθηκαν στη μοίρα τους. Οι αποζημιώσεις ήταν αυτές που πρόβλεπε το ασφαλιστικό συμβόλαιο που είχε υπογράψει με όλους τους εργαζόμενους η ΦΑΡΑΝ και κυμαίνονται στο ποσό των 10 εκατομμυρίων! Ποσό που δεν εξασφαλίζει τους ανθρώπους που έμειναν πίσω με παιδιά, χωρίς δουλιά, ενώ την ίδια ώρα μπαίνει ζήτημα για τους τραυματίες καθώς υπάρχουν τραυματίες με σοβαρούς τραυματισμούς και κανένας δε γνωρίζει σε τι βάθος χρόνου θα αποκατασταθούν, αφού δεν υπάρχει καμία ρητή δέσμευση της εταιρίας γι' αυτό».

Από την πλευρά των υπόλοιπων εργαζομένων η κατάσταση είναι παρόμοια, αφού, όπως τόνισε ο Β. Οψιμος, «είχαμε 80 απολύσεις, όλο το προσωπικό σχεδόν της παραγωγικής μονάδας της ΦΑΡΑΝ. Εμείς ως εργαζόμενοι προτείναμε λύσεις. Να μη γίνει απόλυση και να περάσουν οι εργαζόμενοι στον ΟΑΕΔ, να επιδοτούνται από αυτόν, ενώ στη συνέχεια να διοχετευτούν είτε στην επιχείρηση είτε σε επιχειρήσεις που θα δοθεί φασόν η παραγωγή της εταιρίας».

Για το θέμα έγιναν δύο τριμερείς στο υπουργείο και στα λόγια την πρόταση των εργαζομένων δέχτηκαν και η εργοδοσία και ο υφυπουργός Εργασίας Χρ. Πρωτόπαππας, και μάλιστα πανηγύρισαν ότι διευθέτησαν το ζήτημα. Παρ' όλα αυτά τις επόμενες βδομάδες μετά το σεισμό, όσοι εργαζόμενοι πέρασαν στον ΟΑΕΔ χωρίς απόλυση, τους πήγε η απόλυση στο σπίτι. Και έτσι ακόμα και αυτή η τυπική διευθέτηση που συμφωνήθηκε μπροστά στον υφυπουργό καταργήθηκε στην πράξη.

«Η εταιρία διοχέτευσε 10-15 άτομα στις εταιρίες που έδωσε φασόν την παραγωγή της, τα οποία τα διάλεξε εκείνη με τα δικά της κριτήρια, χωρίς κανέναν έλεγχο διαφάνειας από τους αντιπροσώπους στο ΔΣ. Βέβαια εκεί έπαιξε κάποιο ρόλο και η εργοδοτική πλειοψηφία του σωματείου», επισήμανε ο Β. Οψιμος.

Για την τραγική κατάσταση που έχει δημιουργηθεί, ένα χρόνο μετά το σεισμό, ευθύνες έχει η εργοδοσία, που ήταν ενήμερη για το κτίριο-«φέρετρο» που κατασκεύασε, που αρνήθηκε να εφαρμόσει τις αποφάσεις των τριμερών, που πήρε ασφάλιστρα πρόσφατα για το κτίριο που κατέρρευσε, ύψους 1,2 δισ. δραχμών και από αυτά δεν έδωσε τίποτα στις οικογένειες των νεκρών ή στους τραυματίες και που σαμποτάρισε κάθε προσπάθεια που υπήρχε για συλλογική αντίδραση των εργαζομένων.

Ευθύνες έχει και η κυβέρνηση καθώς τα μέτρα που πήρε είναι μέτρα-ημίμετρα. Γιατί δεν εξασφάλισε στους εργαζόμενους τίποτα πέρα από το επίδομα ανεργίας. Πανηγύριζε μετά τις τριμερείς για μια διευθέτηση που δεν πραγματοποιήθηκε, ενώ το νομικό πλαίσιο που διατηρεί δεν επιτρέπει να τιμωρηθούν οι ένοχοι, οι οποίοι μπορούν να σκοτώνουν εργάτες χωρίς ποτέ να το πληρώνουν.

Φταίει και η πλειοψηφία του σωματείου, που εργάστηκε χέρι χέρι με την εργοδοσία για να αποδυναμώσει τη συλλογική αντίδραση των εργαζομένων, ενώ, όπως κατήγγειλε ο Β. Οψιμος, τώρα πια το σωματείο στη ΦΑΡΑΝ λειτουργεί σαν υποδιεύθυνση της εταιρίας.